Đoàn Chuẩn và những tình khúc mùa thu

Đoàn Chuẩn và những tình khúc mùa thu

Trong dòng nhạc trữ tình Việt Nam, những ca khúc viết về mùa thu được nhiều người biết đến nhất có lẽ là những tình khúc bất tử của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn. Trải qua nhiều thế hệ và trong suốt những biến động thăng trầm của đất nước, những ca khúc của ông vẫn được lưu truyền một cách trân trọng. Trong 12 ca khúc phổ biến nhất của ông, có đến 9 bài được sáng tác trong không gian mùa thu, dường như mùa thu luôn ẩn hiện trong những ca khúc của Đoàn Chuẩn.

Ngoại trừ những ca khúc có chủ đề chính là mùa thu như: Thu Quyến Rũ, Tà Áo Xanh, Lá Đổ Muôn Chiều, Gửi Gió Cho Mây Ngàn Bay, Ánh Trăng Mùa Thu…, những ca khúc được yêu thích khác của Đoàn Chuẩn đều liên quan đến mùa thu.

Chẳng hạn như trong bài Tình Nghệ Sĩ (1948):

Đây khách ly hương mấy thu vàng ấm

Nơi quán cô đơn mơ qua trùng sóng…

Trong ca khúc Lá Thư (1948):

Nhớ tới mùa thu năm nao

mình anh lênh đênh rừng cùng sông

chiếc lá thu dần vàng theo…

Chuyển bến (1951):

Chiều nay sao dâng nhanh màu tím

Và mây bay theo nhau về bến

Thuyền cắm tay sào từ cuối thu…

Cánh hoa duyên kiếp (1953):

Hồng nào xinh không gai

bướm kia đâu ngờ bẽ bàng

yêu một sớm nhớ nhau bao mùa thu…

Đêm hôm nay ngồi dưới ánh trăng thu

viết tơ lòng gửi tới cho nhau….

Nghe nhạc Đoàn Chuẩn, người nghe cảm nhận được một mùa thu rất thơ và bàng bạc một nỗi buồn sâu lắng, đôi khi day dứt đến xé lòng.

Thu Quyến Rũ (1950)

Bài hát bắt đầu với giai điệu và ca từ nhẹ nhàng

Anh mong chờ mùa thu

Trời đất kia ngả màu xanh lơ

Đàn bướm kia đùa vui bên muôn hoa…

Nhưng mùa thu không chỉ quyến rũ, mà còn khơi gợi những cảm xúc và hình ảnh đã được chôn dấu ở một góc khuất trong tâm hồn…

Mây bay về đây cuối trời

Mưa rơi làm rung lá vàng

Duyên ta từ đây lỡ làng

Còn đâu những chiều

Dệt cung đàn yêu

Thu nay vì đâu nhớ nhiều

Thu nay vì đâu tiếc nhiều

Đêm đêm nhìn cây trút lá

Lòng thấy rộn ràng

Ngỡ bóng ai về…

Gửi Gió Cho Mây Ngàn Bay (1952)

Với bao tà áo xanh đây mùa thu

Hoa lá tàn, hàng cây đứng hững hờ

Lá vàng từng cánh rơi từng cánh

Rơi xuống âm thầm trên đất xưa

Chỉ với 4 câu trên, Đoàn Chuẩn đã vẽ ra một mùa thu lặng lẽ và nên thơ với những tà áo xanh đi trên con đường có lá thu bay bay đong đầy kỷ niệm của một thời.

Thấy hối tiếc nhiều

Thuyền đã sang bờ

Đường về không lối

Giòng đời trôi đã về chiều

Mà lòng mến còn nhiều

Đập gương xưa tìm bóng…

Nhưng rồi mối tình xưa cũng đành gửi gió cho mây ngàn bay…

Nhưng thôi tiếc mà chi

Chim rồi bay, anh rồi đi

Đường trần quên lối cũ

Người đời xa cách mãi

Tình trần khôn hàn gắn thương lòng

Tà Áo Xanh (1954)

Tà Áo Xanh còn được biết đến dưới tên “Dang Dở”, viết về một mối tình không có đoạn kết

Gió bay từ muôn phía

tới đây ngập hồn anh,

rồi tình lên chơi vơi

Thuyền anh một lá ra khơi

về em phong kín mây trời

đêm đêm ngồi chờ sáng, mơ ai…

ta quen nhau mùa thu

ta thương nhau mùa đông

ta yêu nhau mùa xuân

để rồi tàn theo mùa xuân

người về lặng lẽ sao đành

Một đám cưới đã làm dở dang mối tình ngày ấy:

Rồi chiều nao xác pháo

bên thềm tản mác bay

em đi trong xác pháo

anh đi không ngước mắt

thôi đành em

Ca khúc của Đoàn Chuẩn giàu hình ảnh và có tính biểu tượng cao nên người nghe dễ hòa mình vào cảm xúc của nhân vật. Có lẽ đó cũng là một trong những lý do khiến nhạc của ông có nhiều người hâm mộ đủ mọi lứa tuổi.

Lúc anh ra đi lạnh giá tâm hồn

hoa mai rơi từng cánh trên đường

lạnh lùng mà đi tiếc nhớ thêm chi

hoa tàn nhạc bay theo không gian…

Lá Đổ Muôn Chiều (1954)

Cũng viết về một mối tình dang dở, một đám cưới mùa thu đầy nước mắt, nhưng Lá Đổ Muôn Chiều mang nỗi nhớ nhung da diết và nỗi buồn tê tái, nặng trĩu, làm thổn thức trái tim người nghe. Lá Đổ Muôn Chiều không chỉ tuyệt vời về giai điệu, mà ca từ cũng rất chọn lọc, mượn hình ảnh để diễn tả tâm trạng một cách tự nhiên và đầy biểu cảm.

Thu đi cho lá vàng bay,

Lá rơi cho đám cưới về

Tình anh một con thuyền bé chìm sâu đại dương một đêm nổi sóng

“Một con thuyền bé chìm sâu đại dương một đêm nổi sóng”… một hình ảnh thật sống động, phản ánh tâm hồn đầy bão tố của nhân vật mà không cần phải trực tiếp diễn tả.

Có những đêm về sáng đời sao buồn chi mấy cố nhân ơi

Tiếc mà chi dang dở phút phân ly

Thuyền phiêu lãng từ nay không bến đỗ…

Với phương pháp so sánh, Đoàn Chuẩn khéo léo diễn tả sự kiện bằng những hình ảnh thật thơ mộng. Chẳng hạn như hình ảnh “lá vàng bay” liên kết với mối tình dở dang, “thuyền rời xa bến vắng” liên kết với sự chia tay, “huớng dương tàn tạ” liên kết với những ngày tháng tình yêu thăng hoa rồi lụi tàn, cũng như bông hoa bừng nở rồi héo úa…

Thôi thế từ nay như lá vàng bay tình lỡ rồi

Thuyền rơi xa bến vắng người ơi

Hướng dương tàn tạ trong đêm tối

Còn nhớ phương nào hoa đã rơi…

Đoạn kết của Lá Đổ Muôn Chiều như một khoảng lặng tê tái:

Nhưng mỗi mùa thu chiếc lá vàng bay về cuối trời.

Thuyền tình không bến đỗ người ơi.

Nhớ nhau đành tìm trong tiếng hát.

Đời vắng em rồi vui với ai...

Có nhiều người cho rằng Từ Linh, người cùng đứng tên tác giả trong các ca khúc của Đoàn Chuẩn chính là người viết lời cho những ca khúc này. Nhưng theo gia đình Đoàn Chuẩn, khi sáng tác ông thường hội ý với Từ Linh về ca từ, do yêu quý người bạn này nên Đoàn Chuẩn luôn ghi tên Từ Linh phía sau tên mình, ngay cả những bài được viết sau năm 1954 khi Từ Linh đã di cư vào Nam. Chỉ thấy rằng, những ca khúc của ông trở thành bất tử không chỉ do giai điệu hay, mà phần lớn còn do ca từ thật đẹp, hết sức chân thành và biểu cảm.

Ánh Trăng Mùa Thu (1947)

Trong số những tình khúc mùa thu của Đoàn Chuẩn, bài “Ánh Trăng Mùa Thu” ít được biết đến nhất. Đây là sáng tác đầu tiên của Đoàn Chuẩn, ra đời năm 1947. Nhưng vì lý do riêng nào đó, Đoàn Chuẩn không cho in ca khúc này trong các tuyển tập nhạc của ông. Mãi đến năm 2002, một năm sau khi Đoàn Chuẩn qua đời, ca khúc này mới được chính thức công bố.

Ánh Trăng Mùa Thu

Sáng tác: Đoàn Chuẩn - Từ Linh.

Chờ trăng lên ánh trăng e lệ mãi

Vương vấn mong lá rơi bên thềm vắng

Gió thu như cùng chia mối u sầu

Của bóng cây tàn lá trong đêm hờ hững

Rồi trăng lên ánh trăng mơ huyền quá

Âu yếm hoa ý thơ dịu dàng say

Nghe ý thơ xác hoa vô tình vương

dưới ánh trăng mùa thu

Bao nhiêu tâm hồn cùng mơ dưới trăng

Hiu hiu gió may lả lướt bóng ai

Lưng trời tiếng hát mơ hồ của một kiếp

Đến nay còn mơ trong ánh trăng mùa thu

Một thuyền lan dưới trăng thu lờ lững

Trôi đến đâu biết nơi đâu là bến

Bên liễu xanh u buồn trong mối tóc dài

hay tới nơi bờ vắng khi trăng tàn úa

Lòng hờn trăng cuốn thêm bao đời lá

Lá thắm rơi cuốn theo bao đời hoa

Hoa đã phai sắc hương kia còn đâu

dưới ánh trăng mùa thu

Khi con thuyền đời về đây với trăng

Khi bao nhớ thương phai với tháng năm

Con thuyền mơ tới nơi nào chăng còn nhớ

Bến đa tình xưa trong ánh trăng mùa thu

Chờ trăng lên cớ sao e lệ mãi

Than tiếc chi mối duyên nay đà lỡ

Âu yếm ai, ai liền đi đến bên mành

Nhưng cớ sao lảng tránh hương xưa tình cũ…

Rồi thời gian đến phai bao lời hứa

Duyên thắm xưa chắc ai kia còn ghi

Tâm tính xưa chắc ai kia đổi thay

Dưới ánh trăng mùa thu

Khi đôi tâm hồn cùng mơ dưới trăng

Khi đôi mắt nhung âu yếm trách ai

Mỗi lần trăng sáng bên thềm ta lại nhớ

Mối duyên thầm xưa trong ánh trăng mùa thu…

Theo hoadongnoi

Click vào link dưới để nghe những bản nhạc về mùa thu:

 tình khúc mùa thu