Thứ Năm, 31 tháng 10, 2024

Tản mạn về những chuyến tàu

Tản mạn về những chuyến tàu

Có lẽ không nơi nào trên thế giới không có hệ thống đường sắt.
Tàu hỏa luôn là phương tiện di chuyển của số đông. Ngay cả khi mới xuất hiện chỉ kéo theo một, hai toa và thường dành cho tầng lớp thượng lưu thì số người sử dụng nó vẫn nhiều hơn một vài chiếc xe song mã tứ mã. Vì ưu điểm nhanh hơn, tiện nghi hơn, nhưng còn vì ở đó cơ hội giao tiếp, và thể hiện mình cũng nhiều hơn. Sau này tàu hỏa phổ biến, trở thành phương tiện giao thông công cộng được nhiều người sử dụng vì giá rẻ và chỉ đi một tuyến đường sắt có thể qua nhiều vùng miền, nhiều quốc gia.
Bây giờ “tàu hỏa, xe lửa” là tên dùng gọi chung cho nhiều loại tàu chạy trên đường ray, từ đầu máy hơi nước đốt bằng than củi rồi than đá, đầu máy diesel cổ điển, đầu máy diesel truyền động điện, rồi đầu máy điện… Đầu máy nào cũng phải chạy trên đường ray. Đầu tàu kéo theo những toa chở người hay hàng hóa, nặng hay nhẹ, lên đèo hay xuống dốc… đều phụ thuộc vào đường ray ở dưới. Đường ray có sự cố thì tai nạn xảy ra, nhẹ thì trật bánh mà nặng thì lật tàu. Đầu tàu được thay đổi nhiên liệu và hình thức ngày càng hiện đại, kiến trúc nhà ga cũng vậy, chỉ có đường ray âm thầm thay đổi khoảng cách rộng hơn mà thôi. Nhưng sự thay đổi này góp phần quan trọng cho việc tăng tốc độ và sự an toàn của đoàn tàu.
Nối liền những tuyến đường sắt là những nhà ga. Ga chính ở thành phố lớn, những trung tâm kinh tế văn hóa. Trước đây nhà ga thưởng ở trung tâm thành phố, sau này ga trung tâm thường được xây dựng ở vùng đô thị mở rộng. Từ đó có những tuyến tường tỏa đi mọi nơi, dọc theo đó là hệ thống ga nhỏ ga xép. Đến ga chính tàu nào cũng dừng, ít thì vài phút nhiều thì vài chục phút. Ga nhỏ ga xép ít khi tàu tốc hành dừng lại nhưng tàu địa phương thì vẫn đều đặn dừng nhận và trả khách mỗi ngày vài lần.
Mấy năm trước tình cờ tôi xem trên mạng một bộ phim về chuyến tàu đi tới tương lai. Tại một nhà ga cũ kỹ và nhếch nhác có một chuyến tàu mới đến. Sau khi mọi người chen chúc lên tàu và giành giật chỗ ngồi thậm chí cả chỗ đứng trên các toa tàu thì tàu chuyển bánh. Số đông yên chí ngồi vỗ tay ca hát hò reo, tin tưởng rằng đoàn tàu đang chạy đến xứ sở như thiên đường như tấm bảng treo ngoài thành tàu. Họ không biết rằng nhiều đoạn đường ray đã bị “bẻ ghi” làm đoàn tàu chuyển sang hướng khác “đi về nơi xa lắm”... Trên các toa tàu là những đám đông chưa ý thức mình là hành khách, giữa các toa không có cửa thông nhau, cửa sổ lại không phải bằng kính trong suốt để có thể nhìn ngắm phong cảnh, biết những sân ga đang lướt qua ngoài kia… mà là những tấm cửa sắt kéo xuống kín mít. Nhà tàu lo ngại người trên tàu gây tai nạn hay cũng có khi lo sợ kẻ dưới đường ném đá lên vì chưa từng một lần được đi tàu như thế.
Đoàn tàu cứ đi, đi mãi… Dần dần nhiều người nhận ra con tàu không đưa mình đến cái đích mong muốn, phần đông trở nên hỗn loạn, phần còn lại thì cam chịu, và số ít người tìm cách cắt toa của mình ra khỏi đoàn tàu… Họ đi tìm tổ lái tàu để đòi phải giải thích. Nhưng tổ lái tàu đã lần lượt nhảy tàu bỏ trốn, mặc cho đầu máy kéo đoàn tàu lao trên đường ray đang lung lay vì mất những con ốc vít và những thanh tà vẹt. Cuối phim là cảnh mịt mù sương khói che khuất vực thẳm ở phía con tàu đang lao đến.
Bộ phim này ám ảnh tôi rất lâu có lẽ vì tôi từng nhiều lần đi những chuyến tàu hỏa cũng nhếch nhác, cũng bịt bùng và cũng nguy hiểm như thế. Hồi nhỏ đi về bằng tàu chợ từ Hà Nội đến nơi sơ tán. Tàu chạy ban đêm để tránh máy bay Mỹ ném bom. Những toa tàu sơn đen sì hay loang lổ màu xanh “phòng không”, trong toa trống rỗng không đèn không ghế ngồi. Người, hàng hóa, gia súc… chen chúc nhau trong bóng đêm dày đặc, nghe tiếng động hay ngửi mùi thì biết đang ngồi cạnh người hay con gì. Nhiều lần tàu phải dừng giữa đường vì báo động, nhảy xuống khỏi tàu mạnh ai nấy chạy tìm chỗ trú ẩn, rồi khi còi tàu hú lên lại vội vã chạy về, người nào cũng sợ trễ tàu hay bị bỏ rơi.
Rồi những chuyến tàu “thống nhất” thập niên 80, 90 thế kỷ trước. Vật vã bốn, năm ngày có khi cả tuần từ Sài Gòn ra Hà Nội. Ghế ngồi đầy rệp, có phòng vệ sinh cũng như không vì người đi buôn, nhà tàu chất đầy hàng lậu trong đó. Đồ ăn bán trên tàu hay dọc đường rất dễ làm người ăn bị “tào tháo đuổi”. Không hiểu sao ai cũng chịu đựng được những ngày đi tàu đói khát bẩn thỉu như thế! Cảm giác thường trực khi đi tàu xe là lúc nào cũng lo lắng, lo đủ thứ, lo từ khi chưa lên tàu, ngồi trên tàu rồi vẫn lo, đến lúc xuống tàu ra được khỏi ga thì mới tạm hết lo.
Bây giờ tàu Thống nhất đã tốt hơn trước nhiều lần, tàu tốc hành chỉ 32 tiếng, ghế mềm giường nằm, máy lạnh toàn tàu, toa ăn, nhà vệ sinh nước nôi sạch sẽ… Nhiều người lại mơ ước đến tàu cao tốc như ở nhiều nước khác, không đến nỗi như ai đó tưởng “tàu cao tốc để Hà Nội – Sài Gòn có thể đi chợ đi học hàng ngày” nhưng chắc chắn là thuận tiện hơn cho hành trình Nam Bắc của hàng triệu người từ mọi miền nhập cư đến thành phố Hồ Chí Minh làm ăn. Chỉ mong tương lai ấy đến nhanh hơn!
Sau này đi trên những chuyến tàu từ Paris qua Berlin, từ Amsterdam qua Paris, từ Krakow đến Budapest, Praha, Vienna… bỗng thấy nhàn quá, chẳng phải lo gì, thậm chí không cần nhìn đồng hồ cũng không lo trễ tàu hay quên ga phải xuống. Ngồi trên tàu tha hồ mơ mộng hay lướt web, chẳng khác gì đang ngồi ở quán cà phê quen thuộc, quen đến cả cảm giác cô đơn…
Thời đại internet, thế giới toàn cầu hóa… dù phương tiện giao thông công cộng hay cá nhân phát triển nhanh chóng thì những chuyến tàu vẫn được ví như mạch máu của cơ thể sống. Nhìn vào hệ thống đường sắt và sự vận hành nó người ta có thể nhận biết sự phát triển và trình độ của một quốc gia.
Sài Gòn, 5/1/2016
Nguyễn Thị Hậu
Theo http://vietnamthuquan.eu/

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Thoáng mây bay

Thoáng mây bay Chương 1 Loại hoa tím 1971 Thảo buông bút, thở một hơi dài thoải mái: – Xong xuôi … Nhìn qua Tuấn, thấy bạn còn đang hý hoá...