Đi tìm những vầng trăng trong thơ Hàn Mặc Tử

Đi tìm những vầng trăng
trong thơ Hàn Mặc Tử

Có thể nói ánh trăng trong thơ Hàn Mặc Tử như một “linh vật” rất huyền nhiệm lạ kỳ. Dưới mắt ông trăng là một thực thể có linh hồn. Chừng như ông nghe được hơi thở, bước đi, sự chuyển dịch của bóng trăng. Do đó, với mức nhạy cảm đặc biệt, ông đã hòa nhập cùng: say trăng, giỡn trăng, ôm ấp trăng, lúc nhìn trăng nằm sóng soãi.... Ánh trăng sao như trùm lên cơ thể, như đồng hành, là hình là bóng trong ông:  Áo ta rách rưới trời không vá Suốt bốn mùa trăng mặc vải trăng Như vậy, mà có lần ông muốn đoạn tuyệt cùng trăng, muốn xa rời vầng trăng: Ai mua trăng tôi bán trăng cho Chẳng bán tình duyên ước hẹn hò Nhưng làm sao mà xa rời được, đó là cách nói để thể hiện sự khao khát, thèm trăng hơn nữa. Cũng như muốn giết người mình thương, thật ra là còn in mãi trong lòng, ôm ấp không nguôi: Làm sao giết được người trong mộng Để trả thù cho kiếp bẽ bàng… … Nhưng người ơi sao người trong mộng vẫn hiện về... Những năm thập niên 1940, ngôn ngữ thơ ca còn phần nào ước lệ, khuôn sáo, mà giọng điệu ngôn ngữ trong thơ Hàn Mặc Tử thật táo bạo, sáng tạo, cách nhìn độc đáo về thiên nhiên. Với ánh trăng nếu Lưu Trọng Lư viết: Em nghe chăng mùa thu Dưới trăng mờ thổn thức..  Xuân Diệu thì: Xao xác tiếng gà, trăng ngà lạnh buốt Hoặc khá hơn nữa: Trăng nhập vào đây cung nguyệt lạnh Trăng thương trăng nhớ hỡi trăng ngần Hay Tế Hanh: Một tiếng gà lên tiễn nguyệt tà... thì đối với Hàn Mặc Tử ánh trăng là khoảnh khắc nhập thần lạ kỳ, siêu nhiên: Có ai nuốt ánh trăng vàng Có ai nuốt cả bóng nàng tiên nga Hoặc: Đêm qua trăng vướng trên cành trúc Cô láng giềng bên đã chết rồi Ông sử dụng các động từ rất độc đáo: Trăng nằm sóng soãi trên cành liễu... Đợi gió đông về để lã lơi                              Hay: Sột soạt gió trêu tà áo biếc Bên giàn thiên lý bóng xuân sang Ánh trăng đi từ sự ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, tạo sự hứng khởi diễm tuyệt mà không phải ai cũng thấy được: Ô kìa bóng nguyệt trần truồng tắm lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe Hay một cuộc giao thoa kỳ diệu giữa cõi người và cõi trời: Người trăng ăn vận toàn trăng cả Gò má riêng thôi lại đỏ hườm Nếu hình ảnh trên là sự cảm nhận nét rạng rỡ, chói lọi của ánh trăng tròn đầy màu sắc, thì với thi sĩ ánh trăng thượng tuần có khác hơn: Trên đọt tre già trăng lưỡi liềm Hỡi trăng hãy chặt  khóm thùy dương Trăng lưỡi liềm là trăng non, ánh sáng dật dờ, trong khoảnh khắc ấy, thi sĩ muốn hưởng trọn vẹn ánh trăng, nên không cần cây cỏ xung quanh (muốn chặt cả khóm thùy dương nữa). Tác giả xót xa khi thấy một ánh trăng mỏng manh, xao xác: Ánh trăng mỏng quá không che nổi Những vẻ xanh xao của mặt hồ Có lần thi sĩ đã đã tìm nơi hoang vắng, để tận hưởng ánh trăng cho trọn vẹn, lấy ánh trăng đắp cho mình để ngủ say một giấc miên viễn: Ngả nghiêng đồi cao bọc trăng ngủ Đầy mình lốm đốm những hào quang Trong mảng văn xuôi ”Chơi giữa mùa trăng“, ông đã sợ mất đi ánh trăng huyền ảo “những ánh trăng sẽ tan ra bọt mất”. Ông thảng thốt tiếc nuối: ” - Không! không chị ơi! rồi ánh trăng đêm nay sẽ tan đi, ta sẽ buồn và nhớ tiếc. Em muốn bay thẳng lên trời để tìm ánh sáng muôn năm thôi... “Và đến 1940 ước nguyện đó đã thành sự thật khi ông trút linh hồn để “bay thẳng lên trời” cùng ánh trăng vĩnh cửu. Nhận xét về thơ ông, xin mượn tạm câu nói của Kiều Văn (Lời giới thiệu thơ Hàn Mặc Tử - nhà xb Đồng Nai. 1995) để thay lời kết: “... Hàn Mặc Tử sử dụng từ ngữ dân gian thông thường, đặt đúng chỗ và thổi sinh khí cho nó tạo nên những câu thơ kỳ lạ, làm chấn động tâm trí người đọc, lời thơ của ông đã để lại những vết bỏng, những vệt sáng vĩnh viễn trong tâm tưởng chúng ta”. 24/3/2007 Ngữ Yên Theo https://www.vanchuongviet.org/