Bài thơ “Tổ quốc” của nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ: “Xương máu tiền nhân không gì đo được”

Bài thơ "Tổ quốc" của nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ: 

"Xương máu tiền nhân không gì đo được"

Với dân tộc Việt Nam, Tổ quốc được hình thành qua hằng ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, được xây bằng biết bao xương máu cha ông.

Bài thơ “Tổ quốc” của nhà báo, nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ, Ủy viên Trung ương đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận và phê bình văn học nghệ thuật Trung ương, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam đã khơi dậy niềm tự hào dân tộc, lòng biết ơn công lao dựng nước và giữ nước của các bậc tiền nhân. Đó là kết tinh của một nỗi niềm đau đáu, một tình cảm sâu nặng của nhà thơ với Tổ quốc, dân tộc vẫn còn chưa thực sự bình yên. Nhạc sĩ Lê Quang đã dựng bài thơ này thành Hợp xướng “Tổ quốc”. Sự giao thoa giữa thơ và nhạc đã nhân lên nhiều cảm xúc đến cho công chúng.

Lời tri ân

Bài thơ “Tổ quốc” được nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ sáng tác vào buổi tối ngày 1/9/2015, sau khi dự lễ kỷ niệm 70 năm Quốc khánh. Nhà thơ chia sẻ: “Sau lễ kỷ niệm, tôi có nghĩ sâu hơn rằng, để có 70 năm độc lập, Tổ quốc Việt Nam ta đã có hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước. Lịch sử của dân tộc Việt Nam đầy những trang anh hùng nhưng cũng đầy bi tráng. Do địa chính trị, địa chiến lược nên đất nước ta luôn phải chịu những cuộc chiến tàn khốc từ các thế lực bên ngoài. Với những nỗi niềm, tâm tư ấy, tôi đã viết bài thơ “Tổ quốc” như một lời tri ân đối với các bậc tiền nhân, các thế hệ cha anh đã hy sinh xương máu cho quê hương. Ngay ngày hôm sau, báo Nhân dân đã đăng bài thơ, và không lâu sau nhạc sĩ Lê Quang đã đề nghị phổ nhạc bài thơ này”.

Nguyễn Thế Kỷ và đoàn cán bộ Đài TNVN dâng hoa, dâng hương viếng các anh hùng, liệt sĩ tại Khu du tích lịch sử quốc gia Truông Bồn, Nghệ An (tháng 6/2017).

Bài thơ “Tổ quốc”, ngay từ những lời thơ đầu tiên, nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ đã sử dụng nhiều hình tượng để so sánh sự hy sinh mất mát của tiền nhân, nhưng không núi xương, sông máu nào so được. Người Việt dù ở miền ngược, miền xuôi, miền Nam, miền Bắc đều là con Lạc cháu Hồng. Chỉ có tấm lòng hướng về Tổ quốc, tri ân các bậc tiền nhân, đoàn kết một lòng như trăm người con dù đi muôn ngả nhưng vẫn cùng bọc trứng, như quả dưa hấu được trồng nơi đảo xa của người con xa xứ, trôi dạt lênh đênh vẫn đỏ lòng. Chỉ có như nỗi niềm đau đáu của các thế hệ cháu con hướng về đất mẹ mới làm nên dáng hình Tổ quốc. Những hình tượng đáng tự hào ấy có lẽ chẳng thể thấy ở một quốc gia nào khác được.

Nếu có thể đo xương máu tiền nhân

Trường Sơn ngút ngàn dễ gì so được

Bao người mẹ, người vợ, người em - nước mắt

Hồng Hà, Cửu Long đâu thể sánh cùng

Bão trường chinh ào ạt mấy ngàn năm...

Ào ạt mấy ngàn năm châu thổ

Những bờ đê chắn lũ, ngăn thù

Cùng bọc trứng trăm con đi muôn ngả

Vẫn thắm lòng dưa hấu chốn biển xa…

“Trong lịch sử vệ quốc hàng nghìn năm, trước là thế lực phương Bắc, rồi gần đây là Pháp, Mỹ đã có biết bao sự hy sinh của các thế hệ nghĩa sĩ, liệt sĩ mà không thể nào đong đếm được. Cùng với sự hy sinh xương máu ấy là biết bao nước mắt của những người mẹ, người vợ, người chị, người em khóc cho người thân của mình đã ngã xuống trên các chiến trường”, nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ nỗi niềm trước những mất mát của biết bao thế hệ ông cha.

Ào ạt mấy ngàn năm... Thánh Gióng

Mới lên ba đã giáp sắt, tre ngà

Câu thơ thần nhuộm đỏ sông Như Nguyệt

Đỏ Bạch Đằng cuồn cuộn sóng bể xa

Mấy ngàn năm... Vọng Phu xứ Bắc

Phụ Tử bùi ngùi doi đất trời Nam...

Trong bài thơ “Trước nàng Tô Thị” nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ từng viết về hình ảnh người vợ ngóng chồng trên núi Vọng Phu:

Sau ngàn năm, sau vạn năm

Tôi theo câu hát xa xăm tìm về

Nẻo đường hun hút sơn khê

Vọng canh gió núi vỗ về lời ru

Chiều nao khói lửa mịt mù

Ôm con nàng ngóng chinh phu cuối trời.

“Không phải ngẫu nhiên mà lại có truyền thuyết Thánh Gióng, một cậu bé lên 3 nhưng khi nghe sứ giả triều đình thông báo giặc Ân cướp nước ta thì đã đứng dậy, cưỡi ngựa, mặc giáp, nhổ tre quật vào đầu quân xâm lược. Cũng không phải ngẫu nhiên mà ở hai đầu đất nước lại có núi Vọng Phu, có hòn Phụ Tử. Phải chăng truyền thuyết hòn Vọng Phu là nỗi niềm của người chinh phụ ngóng chồng, ngóng người chinh phu nơi biên ải chưa trở về. Đất nước đã đi qua hàng nghìn năm lịch sử, qua bao nhiêu cuộc chiến tranh vệ quốc, mỗi cuộc chiến tranh lại như một cơn “giông lốc” dày xéo xóm làng. Nhưng bao “giông lốc” ấy không đè bẹp được dân tộc ta, mà chính những mất mát chia ly trong “giông lốc” ấy dân tộc ta lại viết nên những trang sử hào hùng, để mỗi thế hệ tiếp sau luôn tự hào về lớp lớp cha anh mà noi theo gương sáng.”, nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ những suy nghĩ của mình về hình ảnh trong các truyền thuyết dân gian, những truyền thuyết đã làm nên cốt cách, bản lĩnh của một dân tộc anh hùng.

Những cuộc chia ly, những vành khăn trắng

Chẳng nguôi ngoai dù xác giặc chất chồng

Chẳng thể dịu nỗi Rạch Gầm, Xoài Mút

Hiền Lương, Khâm Thiên, Sơn Mỹ, Thổ Chu

Máu Vị Xuyên, Gạc Ma bầm chát

Vạn nghĩa trang hương khói nguyện cầu…

Mạch thơ dẫn từ những truyền thuyết, những dấu ấn lịch sử hào hùng của hơn 4.000 năm cho tới cuộc chiến tranh chống thực dân, đế quốc và những ngày hòa bình của hôm nay. Có thể nói khắp nơi trên thế giới, không đất nước nào như Việt Nam, nơi mỗi làng xã đều có một nghĩa trang liệt sĩ. Hình tượng người lính bảo vệ đất nước trong hơn 4.000 năm lịch sử luôn có cả sự hào hùng và bi tráng, chiến thắng luôn gắn liền mất mát, chia ly.

Những câu thơ ẩn chứa lời nhắc nhở thế hệ cháu con về giá trị của hòa bình. “Sâu trong những câu thơ bi tráng là niềm tự hào về những trang sử hào hùng, về lịch sử vẻ vang của cha ông hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, là một nỗi niềm Tổ quốc chưa thực sự bình yên khi vẫn còn đó những cơn “giông bão” ở biển Đông, Hoàng Sa vẫn chưa về với đất mẹ”. Nhà thơ chia sẻ về tiếng gọi được cất lên ở những câu cuối của bài thơ, tiếng gọi “Ôi Tổ quốc” thiêng liêng trọn vẹn, là nỗi niềm của tác giả, của các thế hệ cháu con với Tổ quốc, biển đảo quê hương.

"Ôi Tổ quốc, biên cương chưa yên giấc

Đêm quặn lòng máu thịt Hoàng Sa

Ngày đỏ mắt Trường Sa giông bão

Lại bút, gươm giữ cõi, xây nhà”.

Tin tưởng vào thế hệ trẻ.

Những nỗi niềm đau đáu về Trường Sa, Hoàng Sa và một nền hòa bình chưa trọn vẹn của Tổ quốc đã được nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ thể hiện trong nhiều bài thơ trước đó. Trong bài thơ “Bâng khuâng Trường Sa” tác giả cũng viết về nỗi niềm ấy.

Đêm không ngủ, Trường Sa đêm trở gió

Gió hồng hoang ào ạt phía làng xa

Bao xương máu đắp hình hài Tổ quốc

Ấp cờ đỏ lên tim, mắt bỗng lệ nhòa…

Sự tri ân đối với các thế hệ cha anh cũng chính là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay và mai sau về tình yêu quê hương đất nước, về Tổ quốc thiêng liêng. Bên cạnh những nỗi niềm, nhà thơ luôn bày tỏ niềm tin vào thế hệ trẻ. Trong suốt hàng ngàn năm lịch sử dân tộc, dựng nước và giữ nước là hai việc luôn song hành để tạo nên sức mạnh đương đầu với những cuộc chiến tranh xâm lược.

Câu thơ cuối “Lại bút, gươm giữ cõi, xây nhà” cũng như hình ảnh “câu thơ yên ngựa” xưa, đó là sự thể hiện khát vọng hòa bình. Cùng với binh đao để bảo vệ đất nước, cây bút là hình ảnh thể hiện nền văn hiến, là truyền thống văn hóa, tinh thần, tình đoàn kết dân tộc, bản lĩnh văn hóa làm nên cốt cách của một dân tộc để xây dựng đất nước.

“Những lớp người đi trước luôn có những lo lắng đối với thế hệ trẻ, không biết tương lai liệu họ có làm được sứ mệnh như lớp cha ông, xây dựng và bảo vệ đất nước. Nhưng tôi thì luôn có niềm tin vào thế hệ trẻ ngày nay, họ sẽ tiếp nối một cách xứng đáng những truyền thống vẻ vang của cha ông, dân tộc”, nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ về niềm tin của mình đối với thế hệ trẻ, với tương lai của đất nước.

28/7/2017

Thành Công

Nguồn: vov.vn

Theo http://qbtv.vn/