Tôi đã rời xa nơi ấy
bao nhiêu năm ? Hình như với tôi, thời gian chưa bao giờ can thiệp được vào nỗi
nhớ tôi giành cho nơi ấy …
Ở đó, chúng tôi có
một khu vườn nhỏ, khu vườn chia làm hai phần, một trên dốc cao, và một phía
dưới. Căn nhà cũng vậy, một phần trên dốc và một phần dưới dốc
Trên dốc nội trồng
mấy luống cải , một hai cây ổi cây chanh hoa trắng muốt, và góc này góc kia là
những cây anh đào, mùa xuân hoa nở hồng thắm dịu dàng khiến những chú chim sẻ,
chim sâu bay về lích rích suốt ngày , còn bướm cỏ lúc nào cũng hồn nhiên chập
chờn lượn quanh những luống cải hoa vàng ươm …Riêng bụi hoa sói được nằm ngay
sân trước , từ cửa sổ nhìn ra , những đoá hoa trắng ngà hạt hạt li ti cứ thoang
thoảng hương mỗi đêm. Chỉ cần ngắt một vài đoá hoa sói rửa sạch thả vào ấm trà
nóng, hương thơm ấy sẽ lan toả nhè nhẹ, dịu dàng trong buối sáng mờ sương , khi
ngoài khung cửa sổ , giàn nho be bé rung rinh những chiếc lá mềm mại , thả những
cọng dây loăn xoăn xuống đong đưa , qua kẽ lá, nắng rọi vào những chùm nho xinh
xinh xanh tím đẹp sao là đẹp …Nhưng vui sướng nhất là ngắm nho ra hoa, rồi teo
lại, nhú lên những trái bé bằng hạt đậu xanh như ngọc, lớn lên từng ngày, chuyển
sang nửa xanh nửa tím, rồi tím thẫm , nhưng rồi vẫn cứ chua ơi là chua …
Dưới dốc là những
luống hành , hẹ, rau thơm, tía tô, giềng, sả , ớt … và những vuông đất nho nhỏ
dành cho chúng tôi, mỗi đứa một mẩu, thích trồng gì cứ trồng, trồng hoa chán
thì trồng quả, sau đó đến trồng củ, rồi lại quay về trồng hoa, đứa nào cũng lem
luốc suốt ngày với gia sản con con của mình … trong góc là những cây cà hoa tím
bâng khuâng nhớ , giàn mươp giàn bí rực vàng hoa lẫn tiếng vo ve của ong bầu ,
ong vằn . Góc trong cùng là cây vông cao vút , hoa đỏ thắm , lá xanh ngắt rì
rào suốt ngày trên cao . Bên hàng rào giâm bụt lúc nào cũng đỏ hoa, là những
hàng cúc , vạn thọ khiêm tốn nằm dưới thấp nhưng luôn trao những đoá hoa xinh xắn
bừng lên sắc vàng , để những chiều mưa ảm đạm , không gian bỗng trở nên ấm áp đến
mềm lòng …Khi đó, cuốn chiếu , ốc sên thủng thẳng bò ra từ những khe cửa , khe
tường xanh rêu, từ những góc nhà ẩm uớt , ngo ngoe những cọng râu , thản nhiên
như đó là giang sơn của riêng chúng . Nhưng cứ lấy cái que khều nhẹ , ốc sên sẽ
thụt ngay vào vỏ, im lìm một lúc rồi lại rón rén thò ra khệnh khạng , cuốn chiếu
sẽ cuộn lại tròn vo giả ngủ , một lát sau thấy im ắng, các chàng cũng sẽ từ từ
duỗi ra, thủng thỉnh đi dạo tiếp
Ờ đó chúng tôi có một
mảnh thềm con con láng xi măng để ngồi chơi banh đũa, ô quan, nhảy lò cò, búng
thung, nhảy dây, chơi đồ hàng với lũ bạn hàng xóm ...
Ở đó, chúng tôi có
một ngôi trường tiểu học sát rạt gần nhà luôn ê a tiếng đánh vần , và một ngôi
chùa mỗi đêm tiếng chuông êm ả vang trong tĩnh mịch , khi gió cứ xào xạc trên
những ngọn cây thẫm màu huyền bí …
Nhưng ở đó , không
chỉ là vườn cây trái, một ngày, bố kêu thợ đến làm một căn hầm được xếp bao cát
chung quanh , vì những đêm hoả châu sáng rực trên những ngọn đồi quanh nhà , vì
những đêm súng nổ rát rạt, bố hét mẹ và bà đưa các con xuống hầm , đứa nào
không kịp thì nhớ lăn xuống gầm giường . Tôi líu ríu níu áo anh chị chui vào
căn hầm tối om và sặc mùi ẩm mốc , mẹ ôm chặt em bé để nó khỏi khóc thét , rồi
thiếp đi trong tiếng súng khi xa khi gần , sáng ra nghe bố nói chuyện với các
bác hàng xóm về những xác chết đếm được của “ta” và “họ” , nơi chúng tôi ở ngày
ấy được gọi là vùng “xôi đậu”. Có những giai đoạn , gần như đêm nào cũng có giao
tranh, cũng pháo sáng, hoả châu, súng to súng nhỏ liên tục từ nửa đêm đến sáng
Từ đó, mỗi đứa
chúng tôi có một cái túi nho nhỏ xếp sẵn vài bộ quần áo , một cái dây đeo cổ có
sẵn tên tuổi , để chỉ cần nghe tiếng bố ra lệnh là chụp túi của mình và chạy .
Bố đã dặn trước, khi chạy đứa nào sẽ kèm đứa nào , để nếu có lạc nhau vẫn sẽ có
thể nhờ người dẫn về giúp, và cũng đã vài lần phải đeo túi lên vai chạy …Sau
này tôi mới biết, có lẽ bố đã quá quen với những năm tháng loạn ly từ nhỏ, nên
mới sắp xếp gọn gàng đến vậy …
Ở đó, có một đêm
qua đi với những tiếng nổ to khủng khiếp khiến cả bọn co rúm người dưới hầm, và
sáng trở dậy, chúng tôi biết những đứa bạn thân của mình đã không còn . “Những
đứa bạn” vì ở một ngôi làng ngoại ô bé nhỏ, các gia đình thường thân nhau theo
cặp , đứa lớn học cùng đứa lớn, đứa nhỏ học cùng đứa nhỏ . Đêm ấy, cách nhà tôi
chừng hai trăm mét, năm anh chị em ruột ngủ chung một phòng lãnh trọn một trái
pháo , tất cả đều là bạn của anh chị em tôi, một đứa ngày nào cũng chơi banh
đũa cùng tôi …Sau hôm đó, nghĩa trang nằm trên ngọn đồi chỉ cách nhà vài mươi
phút đi bộ, có thêm năm nấm mộ đất bé nhỏ nằm song song …
Sau đêm ấy, bố chia
anh chị em chúng tôi ra, một số được đưa lên tỉnh trọ học, những đứa quá nhỏ vẫn
ở nhà, nhưng chiều chiều lại theo xe lên tỉnh và sáng hôm sau lại về để tránh
những đêm súng đạn . Bố gửi chúng tôi cho bác lái xe quen , cứ chiều lên sáng về.
Nhưng được một thời gian , thấy quá bất tiện, bố giao luôn những đứa lớn cho
chú đang đi dạy trên tỉnh, chỉ những đứa còn ẵm ngửa được ở nhà với mẹ . Tôi
thường khóc thút thít mỗi chiều khi bị thảy lên xe đò, nhưng con bé em kế thì
nhất định không, nó lăn lộn, gào thét , nhào xuống khỏi xe , bố lại bế nó thảy
lên , nó lại lao xuống. Cuối cùng bố đành nhượng bộ , tôi trở thành đứa bé nhất
phải xa nhà. Mỗi tuần được chú chở về thăm nhà ngày chủ nhật.
Từ đó, tôi thành kẻ
nhớ nhà, mỗi chiều ngồi bên cửa sổ căn gác trọ ngắm chiều rơi, sương kéo về mù
mịt trên đồi và đầu con dốc vàng ánh đèn đường, chờ chú đi dạy về, chờ các anh
chị đi học về . Ai cũng đi suốt ngày, đi học thêm ngoại ngữ buổi tối . Tôi ngồi
một mình trong nhá nhem chiều , nghe tiếng thạch sùng tắc lưỡi trên dầm gỗ , cố
không khóc …. Nhớ từ bữa cơm sum họp , nhớ ánh đèn ấm áp những lúc cả nhà quây
quần học bài quanh chiếc bàn to , đến căn gác gỗ đầy sách và truyện tranh, mỗi
tối cả bọn học xong mỗi đứa bò lê một góc đọc say mê vì chị em tôi đứa nào cũng
biết đọc trước khi đến trường , nhờ dạy qua dạy lại cho nhau. Nỗi nhớ lan qua mảnh
vườn con con tôi hay chạy xe đạp từ trên dốc xuống. Chiếc xe có bốn bánh lúc mới
tập chạy , sau đó tháo bớt hai bánh nhỏ hai bên , cứ thế lao vút từ trên dốc xuống,
rồi chở nhau hai đứa , lại lao vút từ trên dốc xuống , đến nỗi bánh xe gãy dần
hết những chiếc căm xe, trầy trụa xệch xẹo … .Những hôm đi dạy về sớm, chú dẫn
tôi đi lòng vòng , ghé chơi nhà bạn chú nghe họ đàn hát. Những tối tôi ngồi tập
viết, chú lấy đàn ra chơi , lấy sáo ra thổi, tôi bỏ bút lắng nghe, thấy mình
lớn dần bằng những suy tư của tuổi thơ trong chiến tranh …
Cuối cùng, chúng
tôi cũng phải một lần ra đi , tất cả, trừ nội, nội dứt khoát không đi, nội muốn
giữ căn nhà cho chúng tôi , như đã từng cố giữ cho bố cho chú từ những ngày xa
xưa mà rồi cũng đành lòng phải dứt áo . Để rồi mấy ngày sau , từ vùng biển hỗn
loạn, bố bắt chú quay ngược về đón nội bằng mọi giá . Chú len lỏi quay lại ,
gian nan giữa biển người hoảng loạn, về nhà, xin nội đừng tiếc, chỉ cần nội
còn, là còn tất cả. Nội vẫn lắc đầu, chú khóc, quỳ xuống năn nỉ, mãi rồi nội
cũng bằng lòng …
Căn nhà ấm áp của
chúng tôi trở thành hoài niệm từ đó …
Những năm sau,
thương lũ cháu chen chúc trong căn nhà trọ chật hẹp và triền miên thiếu ăn , nội
quay về đối mặt với những “cán bộ”, cương quyết đòi lại căn nhà. Sau rất nhiều
lần hoạnh hoẹ, họ ngán bà già lì lợm không sợ chết, mà nội lấy lại được mảnh vườn
và một phần nhà, cơ sở kinh doanh của bố thì không. Nhưng chỉ cần như vậy, nội ở
đó một mình, căm cụi trồng trọt , chắt chiu từng gói khoai lang khô , gói bánh
tự làm, gửi xuống cho lũ cháu đói ăn, để chúng không phải bỏ học, những thứ ấy
lại được chắt chiu đem đi thăm nuôi …Những ngày hè, tôi về bên nội, phụ nội trồng
khoai, trồng rau, gom góp đem về nuôi nhau. Vườn cải lại xanh um, hoa lại
vàng rực, cúc lại nở bên hàng rào, nhưng chúng tôi khi ấy mỗi đứa một nơi, những
đứa đang ở trong tù, những đứa phải tình nguyện nhận dạy học ở những vùng kinh
tế mới heo hút , để có gạo nuôi những đứa khác . Tôi lại được biết thêm thế nào
là cuộc sống của người nông dân chất phác khi về nơi ấy thăm các chị, ở trong
những căn lán sơ sài trống trước trống sau , nước phải gánh từ giếng về , lắng
phèn rồi mới xài được . Lũ học trò cao lớn lộc ngộc , đi học bữa đực bữa cái vì
còn phải lo trồng trọt chăn nuôi phụ cha mẹ kiếm miếng ăn . Trông chúng còn già
hơn cả cô giáo , hăm hở chạy qua khu nhà trọ của thầy cô chơi khi nghe nói cô
có người nhà xuống thăm , chúng mang theo những củ khoai , cái bánh ít, bánh
tráng đẫm tình thầy trò . Rồi hớn hở ngồi cùng chúng tôi dưới đêm trăng xanh biếc
có những tàu dừa đong đưa xào xạc, đàn hát thâu đêm khi hoa cau rụng khe khẽ đầy
mảnh sân rào giậu sơ sài nhưng đẫm ánh trăng . Tôi ngắm họ, họ chơn chất và hồn
hậu , đơn giản và mộc mạc , với những nhận định ngô nghê về lý tưởng, nhưng họ
vui sướng vì không còn phải sống trong bom đạn , bởi đó cũng là một khu vực đã
từng suốt ngày giao tranh, gia đình họ cũng rất nhiều mất mát . Tôi nhận ra ,
những người chịu đựng nhiều nhất trong chiến tranh vẫn cứ là người dân hiền
lành vô tội, cho dù họ nằm ở phía nào.
Có rất nhiều biến cố
đã đi qua, rất nhiều những ngày tháng không thể quên … Nhưng rồi cũng đến lúc
chúng tôi hẹn được nhau cùng trở về thăm chốn xưa , khi nội và bố đã không còn,
khi khu vườn đã thuộc về người khác . Chúng tôi ghé về ngôi trường cũ, bồi hồi
ngồi trên bậc thềm , nơi từng treo chiếc trống thật to , bùi ngùi leo lên con dốc
đầy cỏ tranh dẫn đến nghĩa trang , thắp nhang cho những người hàng xóm, và cả
năm ngôi mộ của bạn bè ấu thơ , ngồi tựa vào nhau im lặng ngắm toàn cảnh ngôi
làng từ trên cao, cỏ xanh lắm, trời xanh lắm, tiếng chuông chùa thì vẫn cứ
ngân nga ngân nga. Trở lại căn nhà xưa, giờ đã là căn nhà lầu khang trang ,
xin phép chủ mới cho ngắm lại khu vườn, họ vui vẻ dẫn chúng tôi ra sau nhà…
Nó đã hoàn toàn biến
mất, chỉ còn là một mảnh sân xi măng lạnh lùng vô cảm đặt mấy chậu bonsai trơ
trơ. Tôi đứng đó, không biết các anh chị nghĩ gì, giọt nước mắt cố giữ lại
khiến mọi vật nhạt nhoà, nhưng lại hiển hiện trong tôi rất rõ con dốc, nơi đó
có một con bé tóc bom bê tay dắt chiếc xe đạp bé xíu hì hục lên dốc, trước mắt
nó là luống cải vàng rực có lũ bướm cỏ nhởn nhơ và đằng kia nội đang cặm cụi tỉa
hàng rào, nó leo lên xe, thả dốc, rồi thắng cái két trước giàn mướp hoa vàng, nhưng dù có cố thế nào, vẫn không ít lần nó tông vào cái cột làm hoa mướp rụng
lả tả. Rồi lại quay ngược dắt xe lên dốc , tiến về phía những hoa cải vàng rực
…
Ở đó nó có những
ngày tháng rất xanh, những màu xanh rồi chỉ còn trong ký ức, và đổi lại , nó
trưởng thành, như con sâu bướm vặn mình thoát ra khỏi cái kén , nhận ra rằng,
có rất nhiều điều, nếu cứ cố gắng hết sức, thì sẽ có thể vượt qua, rằng mọi thứ
hơn thua trên đời này có khi bỗng trở thành rất nhỏ và chẳng đáng để phải nuôi
mãi trong lòng vì còn rất nhiều thứ khác để quan tâm và bỏ công sức vào , rằng
khi con người muốn làm được những điều đáng kể, thì trườc hết phải yêu thương
và gắn bó với nhau …
Màu xanh ấy giờ đây
trở thành một hương vị nồng nàn , thơm ngát trong ký ức của nó, chưa bao giờ
phai, không bao giờ phai …




Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét