Đồng dao cho người lớn

Đồng dao cho người lớn 

Nhà xuất bản Văn học - Hà Nội, 1994

Tựa

Thế giới hiện đại ưa chuộng một gã người có bộ mặt bông đùa dễ thương, gọi là Homo ludus, Người Ham Chơi. Khác với những tiền bối của nó là Người Làm (Homo fabien) và Người Biết (Homo sapien) vốn đã có mặt từ văn hóa nhân loại cổ xưa. Người Ham Chơi cũng Làm, cũng Biết thông thái mọi điều. Nhưng gã lại là một tay giang hồ khí cốt, nhìn đời như một khu vườn hoan lạc, nơi đó gã sa đà theo những cuộc vui với một tâm thức cóc cần nhẹ nhõm. Cũng có người nhăn nhó khi nói đến gã, nhưng gã không bận tâm về điều ấy: Người Ham Chơi lãng đãng giữa cõi đời cũng là để làm nhẹ bớt căn bệnh hay cau mặt của những kẻ thích tỏ ra nghiêm nghị.

ĐỒNG DAO CHO NGƯỜI LỚN, theo cảm nhận của tôi, là tiếng hát ngu ngơ của Người Ham Chơi. Đồng dao lũ giang hồ đàng đúm đông hơn họp, đồng dao đêm cộng cảm nhảy múa với ma, đồng dao tượng mồ khoe Âm khoe Dương, cánh cửa phòng mở ra khép lại, cuộc tình bên miệng núi lửa, hoặc tiếng mèo rên lạnh buốt linh hồn. Đồng dao lang thang. Đồng dao rượu. Đồng dao em. Và đồng dao chợt nhiên cánh hoa đào rơi lặng im trong giấc ngủ… Người Ham Chơi ta bà qua bao nhiêu nẻo đường không tên của trần gian, đi xuyên đá để tới bên vực thẳm của phế tích, và đến cùng kiệt gã theo tờ lịch mỏng manh nhảy vào kiếp luân hồi.

Cuộc phiêu du của tâm linh tự do trước những ngã ba ngã tư bất ngờ được Nguyễn Trọng Tạo thuật lại bằng giọng lịch lãm bẩm sinh của con người Ham Chơi, với nụ cười hóm hỉnh, cái nhìn tinh nghịch và những ý tưởng ngu ngơ nhưng thông minh lạ thường. Ừ thì vậy, “chia cho em một đời say - một cây si/ với/ một cây bồ đề”. Đừng hỏi ta sao đem chia cây cối cho em làm gì, ta đâu có biết, có thể nhiều đ6m say ta đã ngủ bên đường...

Nhớ lại mười lăm năm trước, tôi gặp Nguyễn Trọng Tạo trên báo Văn Nghệ, qua một bài thơ rất hay, với điệp khúc nhắc lại nhiều lần về một điều:

thời tôi sống có bao nhiêu câu hỏi

câu trả lời thật không dễ dàng chi

Bài thơ đó làm nhiều người khác khó chịu, bởi nó đã đụng đến nhiều thứ ngụy tín dầm dề của một thời. Riêng tôi, tôi thích thú giọng bông đùa tưởng như rất dễ dàng của nhà thơ lính hơn chục năm chiến trận này, để nói những điều nghiêm trọng thường khiến những người không thích đùa phải cau mặt. Nhớ một câu của Tùng Thiện Vương khen thơ Nguyễn Hàm Ninh rằng: “Cười một hơi mà thành ra bài thơ, không hề thấy câu chạm trổ đẽo gọt ở chỗ nào”:

Đọc lại Nguyễn Trọng Tạo qua những bài ĐỒNG DAO đây, tôi nhận ra rằng quả thực mười lăm năm qua, nhà thơ vẫn không đổi giọng, chỉ thêm là bây giờ tôi đã gọi đúng tên chàng, Người Ham Chơi.

Nhưng không ai có thể dông dài suốt cuộc đời mình, và Người Ham Chơi có lúc cũng phải quay về.

ngác ngơ giữa phố

một thằng nhà quê

nhớ thương mộ Tổ

biết bao giờ về…

Ở thời điểm khuya khoắt đó, thi sĩ chợt khám phá ra nỗi cô đơn nguyên thủy của con người, rằng Người Ham Chơi chỉ là hiện thân của Ý thức lưu lạc. Người Ham Chơi bao giờ cũng giữ riêng cho mình một Cõi Nhớ, nhớ về một cái gì đã mất, và lầm lũi đi tìm. Dù đó chỉ là chiếc trâm Cỏ Thi em đã cài tóc thuở lòng còn khát vọng, và dù ta “rồi cũng khóc như em, khóc cho điều đã mất”. Chính giọt nước mắt rơi xuống cỏ giống như giọt sương hiếm hoi rốt cuộc đã bộc lộ một chút gì trong trẻo muôn đời vẫn thuộc về căn cốt của giống nòi thi sĩ:

nhưng tôi người cầm bút, than ôi

không thể không tin gì mà viết…

Huế, Mùa Hạ 1994

Hoàng Phủ Ngọc Tường

1. lưu lạc

ĐỒNG DAO CHO NGƯỜI LỚN

có cánh rừng chết vẫn xanh trong tôi

có con người sống mà như qua đời

có câu trả lời biến thành câu hỏi

có kẻ ngoại tình ngỡ là tiệc cưới

có cha có mẹ có trẻ mồ côi

có ông trăng tròn nào phải mâm xôi

có cả đất trời mà không nhà ở

có vui nho nhỏ có buồn mênh mông

mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ

mà đời vẫn say mà hồn vẫn gió

có thương có nhớ có khóc có cười

có cái chớp mắt đã nghìn năm trôi.

1992

TIN THÌ TIN KHÔNG TIN THÌ THÔI

bốn lăm bậc thời gian dốc ngược

tôi đã vượt qua

em cách một sợi tơ

tôi đã không qua được

tin thì tin không tin thì thôi

tôi đã tới hang động yến sào tôi đã thèm ăn yến

vậy mà chưa được nếm bao giờ

hàng quốc cấm

nghe nói từ xưa làm vua sướng lắm

mà đôi khi tôi cũng sợ làm vua

tin thì tin không tin thì thôi

có anh hề đã nói với tôi

– đời thằng hề buồn lắm anh ơi

và tôi đã khóc

tin thì tin không tin thì thôi

nhưng tôi người cầm bút, than ôi

không thể không tin gì mà viết.

tin thì tin không tin thì thôi!

1991

TÁI DIỄN

bệnh dạ dày tái diễn những cơn đau

trái đất toát mồ hôi tái diễn trò súng đạn

kẻ tái diễn những vinh quang nhàm chán

người ngửa tay tái diễn nỗi buồn câm

tôi trở lại cơ quan gặp nụ cười ẩm mốc

chuột quá nhiều chuột chẳng chịu giảm biên

tôi trở lại dòng sông bờ Cỏ Thi xanh mướt

xưa em đánh mất trâm giờ lặng lẽ tìm tôi

rồi cũng khóc như em khóc cho điều đã mất

trâm Cỏ Thi. ừ nhỉ, cỏ thôi mà

nhưng nước mắt… cũng như em, tôi đã

thêm một lần tái diễn trước cỏ hoa…

17.3.1993

ĐÊM CỔ ĐIỂN

sau Rock Rap nổ tung nhịp điệu

sẽ còn gì điên cuồng ơi

tôi mặc lại complet cravat

symphonie cổ điển tấu lên rồi

hoa đã tặng. Người đã không còn nữa

em đã yêu. Em đã bỏ tôi đi

sẽ dở hơi nếu là tôi khóc

nhưng cười vui thì tôi sẽ còn gì

còn Rock rap hay còn đêm cổ điển

điên cuồng ơi mơ mộng bỏ tôi rồi

niềm Hy Vọng vẫn chưa hề lụi tắt

khi bên chồng em lại nhớ về tôi…

1993

SONNÊ KHÔNG ĐỊNH TRƯỚC

ngơ ngác rơi giọt nước mắt cuối năm không rõ buồn vui

xe chậm lại trên đường không rõ về nơi chốn nào

tung tăng thanh xuân trôi ngược chiều

phút chốc mộng du lên phiêu diêu

mặt trời vầng trăng ngôi sao mắt ướt

ngực núi phồng căng dòng sông duỗi chân vào bao la

một bài ca xa thật xa tận miền quê ấu thơ

ta đây ư? em của ta đấy ư?…

những lèn đá marathon truyền thanh câu hỏi

mọi sự giản đơn đều bất lực

ta thèm bài thơ tấm ảnh bức tranh không hiểu hết

rồi mùa xuân sẽ qua thanh xuân không lặp lại

thuốc trường sinh đồng lõa với dối lừa

cây-mười-hai-cành chết rồi sao bóng râm cứ còn mãi trong Thơ?

12.1993

CÁI ĐẸP SÁU NGÓN

Tặng Đà Linh và Thanh Thảo

không có số đo chuẩn mực cho tình yêu buồn thương thù hận

anh viết văn làm thơ theo chuẩn mực nào đây

nàng sẽ để tuột anh nếu tay nàng năm ngón

ôi nhân loại giống nhau đời thật là nhàm chán

làm sao mang cố tật lại cho người

anh thích hoa dại trong rừng kẻ thích cây cảnh đầu sân

cái ngón tay thừa ra ấn trúng nốt đàn vàng

anh nhận cảm bầu trời qua sáu ngón

rùng mình mùa xuân tua tủa cỏ non…

12.12.1993

BÓNG

không trắng không xanh không đen

hắn lờn lợt không đời không đạo

không xuân không hạ không thu

không nóng lạnh hắn cũng không âm ấm

hắn là hắn hắn chính là chiếc bóng

không âm thanh không màu sắc không buồn vui

thế mà hắn suốt đời sát kề tôi

không xóa được tôi đành chào thua hắn

tôi đã chào thua khối người như chiếc bóng…

1992

MỘNG DU

trong giấc ngủ ta thấy ta lang thang đường phố

cây thả xuống ta lá vàng

gió thả xuống ta mù sương

trộm cắp đâm nhau dưới đèn mờ

xích lô máu me cấp cứu

tham nhũng nâng ly mừng thắng lớn

ú ớ nói mơ người đói không nhà

trong giấc ngủ ta thấy ta lang thang rừng già

những người lính năm xưa sống dậy bao vây ta

người thủng tim người thủng đầu

người cụt chân người cụt tay

người bên ta người bên địch

những viên đạn rỉ dét ánh lên màu vàng chói chang

trong giấc ngủ ta thấy ta lang thang mây trời

Ngọc Hoàng ngủ gật

Chúa một bên và Phật một bên

những nhà thơ chìm đắm biển thơ tình

những nhà báo xô vào ga đĩa bay

những con cóc cổ dài kêu khản tiếng

trong giấc ngủ ta thấy lang thang thế giới

mặt nạ bày bán khắp nơi

trên sân bay trên xe con trên bàn tròn bàn vuông

bàn chữ U bàn chữ nhật

trên đạn bom trên lợi nhuận

trên âm mưu mong cứu rỗi con người

trong giấc ngủ ta thấy ta lang thang xa vời

những xanh hồng vàng tím

ôi thiên nhiên

thiên nhiên quay cuồng hoan lạc

chẳng lẽ ngươi

đang sinh ra những đứa trẻ vô vi?

27.7.1991

BÁ KIẾN THỜI HIỆN ĐẠI

Tặng Chí Phèo, Thị Nở

khát uống đói ăn mỏi nằm mệt nghỉ

nay ta đủ đầy mời ngay anh Chí

bia ngoại rượu tây anh uống tối ngày

quanh năm suốt tháng vịt tần gà quay

ăn đẫy uống say sẵn bày nơi chốn

nhà ta bốn lầu mời anh lầu bốn

chỉ thương Thị Nở trôi dạt trời tây

bán mình nuôi miệng xanh xao mặt mày

rồi sẽ có ngày Thị quay trở lại

cho anh bốn lầu tha hồ thoải mái!

1993

NGHIỀN NGẪM

người ta nói: 
gương mặt con người là mảnh đất

khám phá không bao giờ biết chán

người ta cũng nói: nhìn mặt buồn nôn

em lộng lẫy mộng mơ giờ nhàu nát bên đường

anh là kẻ vớt trăng bao lần trăng vỡ nát

người ta nói: con số không đấy chính là sa mạc

người ta cũng nói: quá khứ hiện tại tương lai

đồng hiện trên cát mênh mông

sao anh bỗng thèm chết đuối cùng trăng

đừng ai vớt, đừng hoan hô đả đảo…

12.11.1993

ĐÊM CỘNG CẢM

múa hát với ma đêm nay ăn uống với ma đêm

nay ngủ với ma đêm nay

ngày mai vĩnh viễn chia tay

nhà ta đã làm cho ma trâu ta đã giết cho ma

ngày mai gạo ta sẽ rắc ngày mai gà con ta sẽ thả

ngày mai chỉ còn bên ma những tượng mồ

đêm ái ân lần cuối

đêm cộng cảm sáo đàn cồng chiên trống cái

lục lạc rung dây chuỗi tiếng hú dài

rồi những con quỷ đen vui nhộn sẽ ngủ vùi

những ghè rượu cần sẽ nhạt

rồi sừng trâu sẽ treo trước cây nêu rồi mặt trời sẽ mọc

đừng trách gì nhau đừng nhớ gì nhau…

múa hát với ma đêm nay ăn uống với ma đêm

nay ngủ với ma đêm nay

ngày mai vĩnh viễn chia tay!

27.2.1994

TƯỢNG MỒ

đàn bà khoe Âm đàn ông khoe Dương

hài nhi người già ôm mặt buồn thương

đây vợ địu con đây chồng săn bắn

chim cú chim cu gật gù hoang vắng

nhà mồ im ắng lẳng lặng bóng người

hồn ma lang thang về nơi cuối trời

chỉ còn tượng mồ phủ đầy lá dại

chỉ còn thời gian nắng mưa dầu dãi

chỉ còn Bana Êđê Gairai

tượng mồ tượng mồ rữa mục hồn ai…

2.1994

CẢM GIÁC BIỂN HỒ

HAY LÀ THƠ BÊN MIỆNG NÚI LỬA

rơi vào miệng núi lửa bao giờ mà anh không hay

toàn thân ngập chìm hun hút

ngỡ bên kia cũng đầy trời đầy nước

nước ừng ực anh nước đẩy tung anh

anh nặng như núi anh nhẹ như mây

răng rắc vặn mình lim cổ thụ

giông giữa ngày xuân bão giữa ngày hè

cao nguyên ngả nghiêng sụt lở

anh nín thở đến kiệt cùng máu ứa

cột lửa phun nham thạch phì nhiêu

rồi chết lịm trong vỗ về mơn trớn

mười ngón dài thon của gió chiều…

26.2.1994

RƯỢU CẦN

cũng liều uống rượu cùng em

bởi chưng người đẹp lại thêm rượu cần

cái ghè rượu hóa chứng nhân

chúng mình mỗi đứa một cần vít cong

một can (*) cho má em hồng

hai can anh đã vội trồng cây si

ba can đừng bỏ anh đi

anh buồn. Ghè rượu có khi lây buồn

bốn can anh muốn chết luôn

năm can… em đã thúc dồn sáu can

đã liều chết cũng chẳng oan

bảy can anh uống. Em van anh rồi

thôi thì một can hai người

hai đôi môi khát một thời tìm nhau

chín can… rượu chẳng còn đâu

còn em hóa rượu. Cúi đầu, anh say…

1994

* can: đơn vị đo làm bằng que nứa

MÙA THU ÁO ẤM

đồi núi. Thông xanh. Villa. Biệt thự

áo ấm. Dù hoa. Má đỏ. Tóc mềm

những con đường. Những con đường. Cao. Thấp

ngày bốn mùa. Đà Lạt. Chập chùng. Em

em cười nói tự thuở nào thác đổ

Langbian. Nghiêng. Thung lũng Tình yêu

ôi sự sống nơi đỉnh trời chân cỏ

thoáng heo may. Nghe mình chợt sang chiều

tôi bè bạn cùng mùa rau xứ lạnh

cùng cải chua. Cà muối. Khô nai

cùng rượu chát

cùng đớn đau thông rụng

giọng buồn tôi run rẩy phát qua đài

rồi xa lắc. Bỏ một trời nhung nhớ

ơi mùa thu áo ấm đã mặc chung

rồi biền biệt. Hoa vàng như hơi thở

mimoza. Giọt nắng. Có theo cùng?…

11.9.1989

QUI NHƠN KHÔNG ĐỀ

con đường Mỹ Thổi đầm thành phố

bia ngoại rượu tây em dịch vụ

đổ thêm xăng Qui Nhơn gọi đi

nhỏ của anh giờ đã phát phì

nhỏ của anh nói cười như bà lớn

tiếng cổng sắt xa dần nghe rờn rợn

hoa li vàng mùa hạ đã xa xôi

đường nở trắng một màu hoa trứng cá

anh nín thở vòng qua eo Nín Thở

biển xanh hiền trăng thi sĩ lên ngôi…

6.1992 

CẦM LÒNG

cho Ban và Hùng

cầm lòng thôi khỏi khóc cười

có người nuôi nhớ bởi người nuôi quên

cầm lòng rời bến ơi thuyền

thuyền xa bến hẹn sông hiền sóng ngoan

cầm lòng một mái thời gian

một đèn lẻ bóng một trang động tình

người về Hà Tĩnh xa Vinh

nửa thân ngoài nớ nửa mình trong ni…

cầm lòng sao cứ vân vi

mây thì nặng trĩu núi thì nhẹ tênh…

1993

HƯƠNG SƠN

viên sỏi hồng nốt ruồi son đáy sông

em là dòng Ngàn Phố gương trăng đêm hè năm Tân Hợi

con đò quay như chiếc lá tre đen

ném cho nhau một vốc vàng trăng

đêm gửi nhòe sương đôi bờ cỏ mượt

một lần trao nhau rồi biền biệt

em hươu sao ngoan hiền bên suối diêm sinh

đừng trách chiến tranh

trách anh vô tình

bỏ em yếu mềm bị thương bên suối cạn

anh trở lại lơ ngơ em hai lần thị trấn

viên sỏi hồng mùa lũ cuốn nơi nao

hươu sao hươu sao

Nầm Sơn Châu Phố

Từ Thức hoàn Trần làm khách lạ người xưa…

1993

ĂNG-KO

bay trên đá và đi trong đá

ôi Ăng-ko! làm sao hiểu nổi người

những nghệ nhân đã chết tự lâu rồi

người sau đến đôi mắt tròn ngơ ngác

ngỡ núi đá được đẽo thành ngọn tháp

và đá mềm như đất dẻo… Ngày xưa

Apxara những vũ nữ Hoàng Gia

dính vào đá trong giữa chừng điệu múa

bay trên đá và đi trong đá

ôi Ăng-ko! làm sao hiểu nổi Người

chàng Bayon bốn mặt cứ nở cười

nụ cười đá nói gì cùng du khách

mưa đọng giọt bỗng tạt vào khóe mắt

đá buồn vui bí mật tự bao đời

nghe âm u tiếng gió đá thở dài

nghe rần rật lửa bừng trong đá cháy

qua cửa sổ máy bay tôi nhìn thấy

dáng tôi đi trong ruột đá không cùng

tôi đi từ Địa ngục tới Thiên đường

từ Xác đá tới Linh hồn của đá

ôi Ăng-ko! thăng trầm bao thế kỷ

đỉnh máu xương hóa đá dựng lâu đài

Người từ đâu?

và Người chính là ai?

tôi hỏi đá. Đá mỉm cười tin cậy…

Xiêmriệp 3.9.1989

THỜI GIAN 1

ngày bóc tờ lịch

gián vào đời tôi

ngày bóc đời tôi

ném vào đen đỏ

rồi thua xanh cỏ

rồi tóc trắng vôi

rồi thua ngọn gió

một trời rong chơi

vẫn bóc vẫn gián

vẫn đầy vẫn vơi

còn tôi cái lõi

ngày bóc luôn rồi

còn chi bóc nữa?

hãy bóc hồn tôi

tôi thành tờ lịch

bóc sang Luân hồi…

Nguyên đán Qúy Dậu

THỜI GIAN 2

từng giọt thời gian ngưng thành mai vàng

tích tắc nhịp tim sao ta bàng hoàng

ôi xuân đã sang mà người chẳng tới

từng hạt thời gian gieo vàng mong đợi

mùa xuân mời cưới lấy ai đi cùng

ta đi một mình thời gian mông lung

nay còn trẻ trung mai đà bạc tóc

từng giọt thời gian ứa tràn khóe mắt

thôi người đừng khóc rụng rơi bông vàng

buồn vui làm ngọc kết thành thời gian…

Nguyên đán Giáp Tuất

KHÓI CAY

buồn đốt hết ngày

đêm dày tàn tro

buồn đốt bài thơ

bài thơ thành khói nào ngờ… khói cay

12.1993

TỰ VẤN

ngày vung vãi đức tin

đêm gặp mình đơn độc

ranh khôn giữa muôn nghìn

trở về thành thằng ngốc

mướn niềm vui kẻ khác

có gì như tham lam

mướn nỗi buồn kẻ khác

có gì như nhàm nhàm

cây khế nở hoa cam

cây bàng nở hoa bưởi

ăn mãi món mật ong

biết đâu đời đắng lưỡi?

11.1991

CẢM THÔNG

mùa xuân mặc áo màu gì

mà xanh biếc lá thầm thì cùng hoa

mà em áo rách không nhà

lang thang chợ vắng sân ga không tàu

mình anh khoác cả nỗi đau

ngày xuân mưa rắc lên đầu muối tiêu

giật mình nghe tiếng pháo kêu

em ơi nhặt pháo được nhiều không em

túi anh còn một bao diêm

một đòn bánh tét nào em lại cùng

xòe diêm nổ qua pháo đùng

cùng nhau tét bánh. Ngại ngùng làm chi

mùa xuân mặc áo màu gì

bánh thì áo lá pháo thì áo hoa…

1993

CÓ KHI

có khi nắng chết trong màu lá

mẹ nhặt về nhen ngọn lửa chiều

có khi mưa chết trong đất khát

em gặp mùa hoa tặng người yêu

có khi bài hát xa xưa quá

bỗng đến bất ngờ an ủi ta

và em thuở ấy đi biệt xứ

sao lại về đây. Lấp lánh. Và

mưa trắng đường mưa nắng ngất ngư

ai đem lụa trải tận xa mờ

có khi người chết nghìn năm trước

hồn vẫn bồng bềnh những giấc mơ.

Bên mộ Hàn Mặc Tử, 1993

XỨ ĐẦU TIÊN

không giờ ngày đầu tiên tháng đầu tiên năm đầu tiên

rùng rùng pháo nổ

tôi ngạc nhiên tái sinh

oa oa cây cỏ

không gian trắng tinh khôi lót tã

môi chúm chím đào son đầu xòe mũ mai vàng

những sợi mưa đầu tiên vương vương giêng sang

ngày mới nguyên giấy bạc

trẻ con nói cười người lớn chào mời

như chưa hề tủi cực

nguyên đán thiên đường mặt đất

A-MEN!

ly rượu mừng ngấm men

người nhẹ tâng rụng rơi thù hận

nhớ câu thơ bỏ quên

vui nỗi buồn quá vãng

mang trái tim đi một vòng bè bạn

nhặt bao nhiêu tươi đẹp dọc hành trình

tươi đẹp dâng xứ đầu tiên mơ mộng

thấy Chúa cười trên thánh giá đóng đinh…

1993

LƯU LẠC

lạc vào kinh kệ

u mê chiều tà

lạc vào quyền chức

kiếp nào gỡ ra

con đường thì xa

chỉ tay mạng nhện

ta lạc ngoài ta

đi hoài không đến

một băng nhạc sến

ướt chùng chiều mưa

có một gã thừa

lạc vào nhăng nhố

ngác ngơ giữa phố

một thằng nhà quê

nhớ thương Mộ Tổ

biết bao giờ về…

25.7.1991

2. cõi nhớ

SONNÊ BUỒN

xin gọi tên Em là Buồn

Buồn ơi buồn hỡi ngọn nguồn Buồn đâu

Buồn mồ côi đã từ lâu

đời ta rồi cũng bạc đầu vì thương

là khi tỉnh giấc trong đêm

một mình ta thấy ngồi bên: Nỗi Buồn

là khi cạn một ly tràn

đáy ly ta lại thấy làn mi xanh

mi xanh Buồn cứ long lanh

gặp long lanh thấy mong manh là Buồn

buồn đừng đi! Buồn đừng tan!

mất Buồn còn lại tro tàn mà thôi

Buồn ơi Buồn có thương tôi

đừng làm tôi phải mồ côi Nỗi Buồn!…

1989

THIÊN THẦN

em mười chín tuổi nghìn năm trước

sao đến bây giờ mới hai mươi

môi mềm ngực nõn vòng tay xiết

anh là đá tảng cũng tan thôi

cứ tưởng một lần cho đỡ khát

nào ngờ bùa ngải lú trời xanh

nghìn sau gặp lại… em hăm mốt

môi ngực vòng tay vẫn thiên thần.

1991

CỎ VÀ MƯA

em cỏ khát. Ta mưa rào đầu hạ

cỏ uống mưa run rẩy

cỏ đang thì

mưa rào đến rồi đi

cỏ xanh niềm ngơ ngác

ta biệt em

lớ ngớ chẳng hẹn gì.

Biệt Điện, 2.5.1991

KHÔNG DƯNG

không dưng em khóc dưới cội me

không dưng tôi dừng lại lắng nghe

không dưng tiếng vạc kêu thảm thiết

không dưng đang vui, buồn ly biệt

không dưng tôi gửi một tờ thư

rồi thư bặt tin theo sương mù

không dưng hoa lý thơm vào tối

chợt nhớ một người không nhớ tuổi

ra khỏi cổng rồi tôi đi đâu

không dưng lá me vương mái đầu…

1992

CÕI NHỚ

Tặng Phan Lạc Hoa, 
Nguyễn Hoa, Nguyễn Thụy Kha

bạn bè ơi, nếu mà không các bạn

ta như chai rượu đã cạn rồi

cốc chén buồn tênh úp trên đĩa

ta như bình gốm chẳng hoa tươi

câu thơ bạn viết cho ta yêu

bài ca cho ta có sông Cầu

giọng hát xôn xao niềm câm lặng

gặp gỡ cho ta thêm nhớ nhau

bạn bè ơi, nếu mà không các bạn

những lúc lang thang ta về đâu

không nơi để Nhớ- nghèo biết mấy

ta như sao lạc giữa ban ngày

trái tim bạn giữ cho ta đây

niềm vui bạn giữ cho ta đây

nước mắt bạn giữ cho ta đây

giữ cho ta Cỏ với trời mây

bạn bè ơi, hãy thương nhiều thương mãi

thương niềm vui thương buồn đau

thêm lần nâng chén, nào các bạn

mai rồi bạc tóc đi tìm nhau!

Hà Nội, 1981

KHÔNG ĐỀ CHO ĐỖ TOÀN

mưa bay gió lạnh đầy trời

một đời thi sĩ mấy đời lang thang

ta làm khách trọ thời gian

con đường hè phố quán hàng bóng cây

ta làm khách trọ em đây

tình yêu mà ngỡ như cây sống nhờ

ta làm khách trọ bài thơ

chưa tan men rượu sững sờ chiêm bao

biết tìm gõ cánh cửa nào

vô tình gió lạnh lách vào đáy tim

giữa bao còn mất vui phiền

câu thơ dang dở que diêm cuối cùng…

1983

HUẾ 1

sông Hương hóa rượu ta đến uống

ta tỉnh đền đài ngả nghiêng say

1982

HUẾ 2

về Huế sao thèm thơ Nguyễn Bính

hoàng thành còn đó cung nữ không

áo dơi quần thụng đi ra phố

xe cub xe con phả khói nồng

sông Hương se lạnh chừng co lại

phố phường xộn xạo chợ lấn bờ

rượu ngon quán Mệ người thưa uống

bia nổ nhà hàng nhạt tiếng thơ

khách lạ hỏi thăm lăng tẩm cũ

xích lô đói khách đạp lượn vòng

cây chiều trút lá mong manh áo

sương khói qua cầu ướt mi cong

Huế đẹp đã đành xa xôi lắm

bỗng gặp mai vàng nở choàng vai

có ông sư trẻ chừng muốn bán

hoa Tết vườn chùa một cành mai…

12.1990

NỖI NHỚ KHÔNG TÊN

lang thang đường phố Huế

nhớ chiều nào xa Vinh

trời thắp vì sao xanh

thương nhớ về mắt biếc

đường xưa toàn Người Đẹp

nay đỏ trời PhượngBay

Huế dầm mưa Nguyễn Bính

Vinh nắng hừng phương ai

còn chi là rượu nữa

uống hoài mà không say

bia biệt ly quán lạ

ngả nghiêng bao tháng ngày

ngỡ sông là cánh tay

mát mềm như ngà ngọc

ngỡ chiều như chiều nay

gió thổi mùa xanh tóc

có một chàng đơn độc

bước trên đường Không Tên

có một nàng Hạnh Phúc

ở số nhà Lãng Quên

1992

BẠN BÈ Ở HUẾ

bạn bè ở Huế đông vui lắm

túi đầy thơ tặng túi đầy trăng

thấy nhau là nhớ mùi rượu Hiếu (*)

mưa nắng sá gì dốc Phú Cam

sẵn tiền vài lít chưa là bốc

trắng tay mươi xị dễ đâu gàn

vui chơi cũng lạ đông hơn họp

vàng nát không chừng cốc đã tan

đất trời lướt khướt dìu nhau bước

đắc đạo rượu ngon đắc đạo tình

bạn bè ở Huế thương nhau thiệt

một đứa vợ la… chục đứa kinh.

1987

(*) lò rượu chị Hiếu trên dốc Phú Cam, nổi tiếng ngon

CHIỀU RƠI

Tặng anh Trường

chiều rơi. Vàng tóc. Vàng da

vàng cây. Vàng đá. Vàng ta. Vàng người

rượu ngon nhắm với nói cười

nghe thời gian tím một trời Phù Dung.

1994

NGƯỜI ĐẸP NHÌN TÔI

người đẹp nhìn tôi trên đường

về đêm tôi cảm thấy buồn

tôi gặp người đẹp đèo con

biết đâu chẳng phải con nàng

tôi gặp người đẹp bên chồng

chắc chi chồng nàng trẻ thế

một lần giòn tan pháo nổ

cô dâu tôi gặp ngỡ ngàng

người đẹp nhìn tôi cười mỉm

nụ cười xuống bến sang ngang

biết vậy sao tôi cứ ước

cô dâu không hẳn là nàng!…

1988 

QUÀ SINH NHẬT

hai mươi bài hát vui

hát tặng một nỗi buồn

hai mươi bài hát buồn

hát tặng nỗi buồn hơn

em mỏng mảnh trăng non

mê chi lời anh hát

mê đến lúc trăng tròn

e còn đâu nước mắt

hai mươi bài đắng chát

hai mươi bài men say

chao ôi là âm nhạc

không cánh mà lượn bay

anh hát đến hao gầy

hai mươi mùa lạnh giá

em hóa thân ngọn lửa

hai mươi cây nến chầu

hai mươi bông hồng nở

trên cây đàn muôn dây…

10.1990

SONNÊ LÁ NON

bay vào phòng anh một chiếc lá non

ngoài kia đã bão lại còn mưa xiên

lá non bay ngả bay nghiêng

phòng anh cũng chẳng bình yên đâu mà

bài thơ anh viết dang dở ngày qua

ngờ đâu chiếc lá non sa giữa dòng

câu thơ buồn một đời không

bỗng dưng trang giấy phập phồng tơ non

cây ơi, nếu cây có đi tìm con

đừng buồn tìm mãi lá non không về

bởi thời gian đã mang đi

bài thơ cùng với một thì lá non

và căn phòng ấy sau đấy chỉ còn

dấu nằm của lá nụ hôn của Trời…

10.11.1989

BỨC TRANH ĐEN

thế rồi nàng lẫn vào đêm

áo dài ngọn gió đen huyền ruổi theo

nỗi buồn than đá trong veo

dòng sông sánh lại mái chèo ngẩn ngơ

thế rồi cặp mắt ngủ mơ

thấy hai con mắt dại khờ tuổi yêu

thấy con đường nhựa ba chiều

thấy mình sững giữa cô liêu không người

thế rồi có đóa hồng tươi

giấy đen tôi bọc như người áo đen

con mèo tôi mới làm quen

làm quen là bởi nó quen quá chừng

mặt trời tôi vẽ không ngừng

mặt trời đen. Cũng xin đừng trách tôi

bức tranh chỉ một màu thôi

đen như màu áo xui tôi nhớ nàng…

3.1993

TẶNG MỐI TÌNH CUỐI CỦA GOETHE

em mười chín tuổi đi đêm

ta ngoài bảy chục lạc miền hoang sơ

rừng trăng cây cỏ đứng ngơ

tưởng là sói dữ nào ngờ… sói con

cái đêm trăng ấy trăng non

phố phường xa lắc lối mòn cũng xa

một vùng không rượu không hoa

sói con uống cạn cùng ta suối nguồn

cái đêm trăng ấy bỏ buồn

bỏ men thương nhớ bỏ hương ái tình

bỏ ta tỉnh dậy một mình

bỏ em lạc chốn bùng binh sương mờ

một mai ta có sững sờ

là khi trăng mọc bất ngờ sói con…

1989

ĐÀO PHAI

hoa đào vương kiếp đào hoa

thắm tươi một thuở phôi pha một ngày

tôi nhìn từng cánh đào bay

thời gian lõa thể rụng đầy chiêm bao

giật mình tôi gọi ơi đào

giang tay níu lại thuở nào thắm tươi

nhưng nàng chẳng chịu nghe lời

lặng im trút xuống quanh tôi phai tàn.

1992

HOA ƠI TA YÊU NÀNG

trên mặt hồ tĩnh lặng

trên thành quách rêu phong

người từ trời cao xuống

người từ nước hiện lên

thắm tươi và mê đắm

hoa ơi ta yêu nàng

trên con đường nắng sáng

trên đèo dốc mù sương

ta thấy người thấp thoáng

ta thấy người nồng nàn

thắm tươi và mê đắm

hoa ơi ta yêu nàng

trong ly rượu chói chang

trong căn phòng huyền ảo

trong lặng yên trong bão

trong tỉnh táo mơ màng

thắm tươi và mê đắm

hoa ơi ta yêu nàng

ta muốn đổi không gian

cho người gần ta mãi

ta muốn đổi thời gian

cho bốn mùa hoa ấy

nhưng than ôi tỉnh dậy

trong hương thơm không nàng

rồi một ngày hoang vắng

rồi một cõi vĩnh hằng

trên mặt hồ lặng sóng

trên thành quách rêu phong

những cánh thơm rụng xuống

vẫn tươi nguyên sắc hồng

chiếc bóng ta lưu lại

cúi nhặt giữa mênh mông

hai trái tim không tuổi

hai cây đàn không tên

và bài ca số phận

hoa ơi ta yêu nàng!

4.1989

ĐỊNH NGHĨA

anh là hổ dữ dằn

trước cửa em khóa trái

anh là chú thỏ con

dưới tay em, vụng dại

xa rồi anh trở lại

cửa mở. Phòng trống không

thỏ buồn đi lãng tử

hổ mềm lòng ngóng trông.

1993

THIÊN AN

thế là ta một mình cùng chốn ấy

thông xanh thông xanh thông xanh

lưng cỏ mọc xuyên trái tim sỏi đá

mây trắng bay tháp nhọn mắt ta nhìn

ôi những chiếc lá kim

rơi chi mãi nỗi buồn

heineken heineken

tiếng va chạm cô đơn

ta ngỡ uống cạn suối nguồn mây trắng

ta ngỡ uống cạn suối nguồn xanh thắm

giờ Thìn qua

giờ Ngọ cũng trôi qua

ta tích tắc nỗi nhớ mong gặm nhấm

em thân yêu phiêu bạt phương nào?

từ biệt nhé ngọn cỏ rừng râm tĩnh

ta bay theo mây trắng ngổn ngang trời

có một phút một đời một yêu thương vĩnh cửu

ấy là ta rong ruổi bên người

từ biệt nhé những chiếc kim xinh nhỏ

em hãy khâu áo lá một vùng đồi

ta là gió

thổi đến ngày kiệt sức

tự trời cao tan vào giọt mưa. Rơi…

18.4.1989 

CHỢT

chợt khép cánh cửa là em có anh

chợt khép cánh cửa là em mất anh

chợt nói loanh quanh lạc đường mưa gió

chợt thức chợt ngủ bài thơ chợt còn

con sáo sang sông mùa thu tuổi tác

con người bội bạc cười vui chợt buồn

ơ cái trống cơm lên bông câu hát

cái say chợt khóc cái điên chợt cười

bao giờ người ơi vô vi rộng hẹp

chợt đi một đời chợt về cửa khép

dưới chân vẫn dép trên đầu trời thanh

đời lên chót đỉnh một mình mong manh.

13.4.1990

NGÔI SAO BUỒN

chấm buồn dưới mắt buồn em

ngôi sao buồn cuối trời đêm mơ buồn

đèo mù sương biển mù sương

ngôi sao buồn ấy vẫn thường hiện lên

anh nghèo anh giữ làm tin

ai mua chẳng bán ai xin dễ nào

giật mình tưởng mất ngôi sao

cô đơn thoáng chốc đã hao hao gầy

sao buồn mắt vẫn buồn đây

sau mưa cây lá ngưng đầy chiêm bao

trời lên cao gió lên cao

ngôi sao khẽ chớp khép vào mi thanh

niềm vui rồi dễ phai nhanh

cuộc đời lắng lại long lanh nỗi buồn

em mù sương anh mù sương

ngôi sao buồn ấy vẫn thường hiện lên…

24.3.1989

CUỐI NĂM NGẪU HỨNG CHỢ CHIỀU

nàng xưa ngán ngẫm chợ trưa

ta nay đủng đỉnh bán mua chợ chiều

vui kia giá được bao nhiêu

buồn này sao lại bọt bèo nàng ơi

thời gian rụng úa vai người

ước chi mua được nụ cười còn nguyên

này Lan, này Hạnh, này Duyên (*)

trăng non cái lúm đồng tiền còn không?

lên đèn mà chợ vẫn đông

ta đi tìm mãi sao không thấy nàng

thôi đành mua lại thời gian

tìm về chốn cũ tặng nàng ngày xưa.

11.1993

(*) Câu thơ Ngô Kha, 1965

ĐĨA HÁT BỐN MÙA

thời gian quay tròn đĩa hát

ly cà phê mùa xuân

mùa đông chưa uống cạn

thời gian quay tròn đĩa hát

điếu thuốc lá mùa thu

mùa hè chưa cháy hết

thời gian quay tròn đĩa hát

nụ cười tươi một năm

nụ hôn dài một năm rưỡi

chiếc đĩa hát bốn mùa quay mặt này sang mặt khác

năm này sang năm khác

nồng nàn da thịt tân hôn

nhưng đấy chỉ là một đêm

trôi bên ngoài đĩa hát.

12.1990

BÂY GIỜ YÊU

bây giờ yêu nghĩa là vào sàn nhảy

anh quê mùa ngồi nhai keo cao su

bây giờ yêu nghĩa là vèo xe cub

xe đạp anh xẹp lốp cả tứ mùa

bây giờ yêu nghĩa là vào quán nhậu

trăm phần trăm cay đắng chẳng hợp gu

anh ngồi nhớ dậu mồng tơi Nguyễn Bính

tiết thanh minh e ấp thuở Nguyễn Du

anh ngồi nhớ nụ tầm xuân xanh biếc

nét cười duyên sau quai nón vải dù

nhưng trời ạ làm sao anh biết được

bây giờ yêu mai mốt hóa trò đùa?…

1992

CHIÊM CẢM

có lúc ngôn từ biệt tích

đam mê trơ đá gan lì

em mèo ơi đừng đến nữa

sợ em dựng dậy tử thi

có lúc trời ơi hồng xanh tím

khỏa thân chết đuối cứng tường đêm

ta thấy ta thành cây cọ

vẽ trong veo tơ lụa mặc cho em

có lúc trên ngai vàng nguy biến

lạnh người

nghe một tiếng

mèo rên.

2.11.1991

TẠ TỪ

tạ từ da trắng áo hồng

tôi về tháp cổ rêu phong một đời

tạ từ. Ai tự từ tôi

chập chờn Tiên Nữ nói cười xa xăm

buồn như trăng đã lên rằm

thương như người đã trăm năm. Tạ từ…

1992

CHIA

chia cho em một đời tôi

một cay đắng

một niềm vui

một buồn

tôi còn cái xác không hồn

cái chai không rượu tôi còn vỏ chai

chia cho em một đời say

một cây si

với

một cây bồ đề

tôi còn đâu nữa đam mê

trời chang chang nắng tôi về héo khô

chia cho em một đời Thơ

một lênh đênh

một dại khờ

một tôi

chỉ còn cỏ mọc bên trời

một bông hoa nhỏ lặng rơi mưa dầm…

1989

(Trang bìa sau - Thụy Khuê)

“Anh làm mới thơ, đôi khi bằng nhịp điệu khác thường trong thơ lục bát, bằng một từ đột xuất, một đảo ngữ chênh vênh, hay một hư từ đặt không đúng chỗ, hoặc bằng một hình ảnh không giống ai: “ta như sao lạc giữa ban ngày”. Những câu thơ hay như thế bất chợt đến, bất chợt gặp trong thơ anh rất nhiều.

“Thơ anh thảnh nhiên, nhẹ nhàng và dễ dàng như những hình tượng đã có sẵn trên cây, anh chỉ việc rung cây là chúng rụng xuống Thơ anh.

“Nguyễn Trọng Tạo là một Người Thơ nghịch ngợm, thơ thẩn đi giữa dòng đời rồi bỗng dưng bị lạc. Anh chàng ấy thỉnh thoảng tung ra một vì sao để soi rạng Cõi Đi. Chúng ta may mắn nhặt được những Vì Sao Lạc ấy, và thấy sáng lại lòng mình…”

Thụy Khuê

Paris, 1993

NGUYỄN TRỌNG TẠO - Tiểu sử

Sinh ngày 25.6.1947

tại làng Tràng Khê, Diễn Hoa, Diễn Châu, Nghệ An.

Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam

Hội viên Hội nhạc sĩ Việt Nam

Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam

Ủy viên Ban chấp hành Hội Văn Học Nghệ Thuật Thừa Thiên Huế 1989-1994

Ủy viên Hội đồng Thơ Hội Nhà Văn Việt Nam 2000-2005

Trưởng ban biên tập báo Thơ, Hội Nhà Văn Việt Nam 2003-2004.

Hiện sống tại Hà Nội.

Đi lính (bộ đội), 1969. Học Đại học viết văn Nguyễn Du khoá 1. Làm thơ từ năm 14 tuổi. Giải thưởng thơ của Nghệ An năm 1969, và các giải thưởng thơ của các báo Văn Nghệ, Văn nghệ Quân đội, Nhân Dân (1978), 2 lần Giải thưởng Văn Học Nghệ Thuật Cố Đô (Huế), Giải thưởng Văn học nghệ Thuật Hồ Xuân Hương, Giải thưởng Ủy ban toàn quốc các Hội Văn Học Nghệ Thuật Việt Nam về thơ và văn xuôi.

Đã có thơ và truyện ngắn dịch ra tiếng Pháp, Anh, Nga, Tây Ban Nha, Ba Lan…

Là nhạc sĩ, hiện công tác tại tạp chí Âm Nhạc và Thời Đại của Hội Nhạc sĩ Việt Nam.
8 giải thưởng âm nhạc. Đã phát hành album Tình khúc bốn mùa (NXB Âm nhạc và Hội Nhạc sĩ VN, 1996). Những bài hát nổi tiếng: Làng quan họ quê tôi (lời thơ của Nguyễn Phan Hách), Đôi mắt đò ngang, Khúc hát sông quê (lời thơ của Lê Huy Mậu).
Đã vẽ khoảng 500 bìa sách, trong đó có bìa Chuyện Kể Năm 2000 của Bùi Ngọc Tấn. Vẽ nhiều minh hoạ trên báo, tạp chí, và trình bày mỹ thuật tạp chí Cửa Việt bộ đầu tiên (1990-1992), báo THƠ, mẫu măng-sét tạp chí SÔNG HƯƠNG, HỒNG LĨNH, SÔNG LAM, v.v…

Các tác phẩm chính:

Thơ: Gửi người không quen, Sóng thuỷ tinh, Đồng dao cho người lớn, Thư trên máy chữ, Tản mạn thời tôi sống, Nương thân, Thơ trữ tình, Thế giớI không còn trăng, 36 bài thơ…
Trường ca: Con đường của những vì sao, Tình ca người lính.
Văn xuôi: Khoảnh khắc thời bình, Miền quê thơ ấu, Ca sĩ mùa hè, Chuyện ít biết về văn nghệ sĩ, Văn Thơ Nhạc tuổi thơ…
Tiểu luận phê bình: Văn chương cảm và luận.

(Trang bìa sau - Hoàng Ngọc Hiến)

“có thương có nhớ có khóc có cười

có cái chớp mắt đã nghìn năm trôi”

thơ của Nguyễn Trọng Tạo là thơ của những cái chớp mắt…

“mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ

mà đời vẫn say mà hồn vẫn gió”

hai thế kỷ trước đây một nhà thơ cổ điển viết:

“cỏ non xanh tận chân trời”

Và một nhà thơ cổ điển khác viết:

“hồn tử sĩ gió ù ù thổi”

“Xanh vẫn cỏ”, “hồn vẫn gió” không phải là thơ tả cảnh.

Nguyễn Trọng Tạo không làm thơ tả cảnh.

“và em thuở ấy đi biệt xứ

sao lại về đây. Lấp lánh. Và…”

Cảm hứng nhân văn của Nguyễn Trọng Tạo không hề dễ dãi, và, lấp lánh vô tận như những cái chớp mắt…

Hoàng Ngọc Hiến

Nguồn: Nguyễn Trọng Tạo. Đồng dao cho người lớn, 

Nhà xuất bản Văn học - Hà Nội, 1994

Theo https://phebinhvanhoc.com.vn/