Người kể chuyện đời bằng những bản tình ca

Người kể chuyện đời
bằng những bản tình ca

Tôi tốt nghiệp phổ thông rồi vào đại học để rồi lần đầu tiên nghe bài hát "Cô gái Sầm Nưa" của anh. Không biết có phải là bài đầu tay của anh hay không nhưng từ đó tôi đã yêu chất lãng tử, chất đàn ông trong anh. Cô gái Lào trong đêm hội lăm vông xứ Sầm Nưa tải gạo nuôi chiến sĩ đem lòng yêu chàng bộ đội tình nguyện. Từ một người kép phụ ánh sáng trong đoàn hát từng bước từng bước một kiên trì học hỏi cùng tài năng thiên bẩm cho tới nay anh trở thành một nhạc sĩ tên tuổi được rất nhiều người yêu nhạc ngưỡng mộ và kính trọng. 
Anh viết nhạc như người kể chuyện, từng câu chữ trong ca khúc của anh đều đơn giản, không trau chuốt cầu kỳ nhưng lại có tính nhân văn rất sâu sắc. Có khi vào đầu như một lời tỏ tình rất Ngô nghê “Bằng lòng đi em về với quê anh. Một cù lao xanh một dòng sông xanh”. Ngôn từ đúng tính cách của trai làng miền Tây sông nước, bạo dạn thật thà. Anh là kẻ lãng tử đi qua xóm cù lao rồi làm mọi người yêu nó thương nó, quý mến nó. Thương chất mộc mạc nhưng rất chân tình nhưng không kém phần lãng mạn:
“Ôi đóa hoa tím trôi liu riu 
Dòng sông nước chảy liu riu 
Anh thấy em nhỏ xíu, nhỏ xíu anh thương. 
Ôi những đêm ngắm sông, nhớ em buồn muốn khóc 
Mình anh ca điệu lý qua cầu“...
Rồi một ngày lang thang đâu đó ngoài phố thị gặp một cô gái lầm đường chót dại, anh lại dành tình yêu cho cô:
“Về đi em làng quê cũ
Có con sông xưa vỗ về
Về ôm vai Mẹ yêu dấu
để được khóc như đứa trẻ thơ
Để quên đi năm tháng bơ vơ
Mình em giữa phố đông không nhà
Bủa vây em nghèo đói xa hoa dối lừa
Để quên đi một phút giây lỡ làng
Đời em trong trắng như hoa
Về đi em cô gái thơ ngây của làng ta”
Âm nhạc của anh giản dị không cao siêu lại như lời tâm sự, động viên của người anh dành cho người em gái bé bỏng: 
“Về bên dòng sông thơ ấu
Có anh trai quê vẫn chờ
Đàn vịt xiêm còn ngơ ngác nhớ
Chị Tấm xinh tươi ngày xưa
Bàn tay em duyên dáng đong đưa
Chợ sông nhớ bóng em đi về
Tình quê mái lá đơn sơ vui câu hò
Để quên đi thành phố kia xa lạ
Về vui yên ấm nơi quê nhà
Về đi em cô gái thơ ngây của làng ta”
Về đi về với ruộng vườn quê hương yêu dấu. Về để làm lại từ đầu, hạnh phúc sẽ về với em. Một lời tâm sự khuyên bảo nhẹ nhàng nhưng thấm đậm tình người mà người được nhận sẽ suốt đời chẳng thể nguôi quên. Có lẽ giá trị nhất, nhân văn nhất là ở đó. Tình yêu của anh rộng lớn bao dung. Đó chính là tình người anh người cha, người con..., kẻ lãng du xuyên thế ký, xuyên biên giới. Anh về miền Tây xót xa cho những bé gái sớm lấy chồng cơ cực viết nên nỗi niềm mình dưới bóng cây mù u, bóng cây bần cây đước:
“Lời ru buồn nghe mênh mang 
Mênh mang sau lũy tre làng 
Khiến lòng tôi xôn xao. 
Ngày lấy chồng em đi qua con đê 
Con đê mòn lối cỏ về“ 
Để rồi: 
“Bướm vàng đã đậu trái mù u rồi 
Lấy chồng sớm làm gì 
Ðể lời ru thêm buồn 
Ru em thời thiếu nữ xa rồi 
Còn đâu bao đêm trong xanh“
Lời tự sự như ngôn từ thật giản dị biết bao nhưng thật nhiều cảm xúc.
(Sao em nỡ vội lấy chồng) 
Rồi anh về quê lang thang tới bờ sông tới cây cầu cũ gặp chị của mình..., (Bài Chị tôi):
“Thời con gái lưng ong có bao người thầm mong theo 
Mẹ giục con gái yêu lấy chồng đi 
Chị thương hai đứa em thương mẹ già con đau í a 
Chị tôi chưa lấy chồng. 
Rồi mẹ tôi khuất xa, chúng tôi không còn thơ ngây 
Chị lại lo các em chuyện chồng con 
Ngày chia tay bến sông thấy chị buồn mà thương í a 
Chị tôi chưa lấy chồng“.
Ngôn từ giản dị nhưng cũng rất lãng mạn dễ thương chân chất như dành cho người chị thân thương nhất của mình. Để rồi cuối cùng khi về thăm chị nghẹn ngào:
“Nhiều năm xa cách xa tôi trở về làng quê thăm 
Nhìn hàng cau xác xơ lá trầu khô 
Mộ chị tôi bé xinh đứng bên cầu thương nhớ mênh mông 
Chị ơi sao vẫn chưa lấy chồng“
Cao cả thay cho tấm lòng của chị, cả đời hy sinh hạnh phúc của riêng mình lo cho mẹ cho gia đình các em để rồi ra đi lặng thinh nơi chân cầu cô quạnh.
Rồi một ngày phiêu bạt phương Nam nghe câu hát Lý ngựa ô: 
“Đêm phương Nam nằm nghe... dòng sông nước chảy Ố ồ ô, ố ồ ô 
Nghe một tiếng ầu ơ nửa đêm bão giông Ố! ô ồ ố ô 
Đêm phương nam nằm nghe đường xa vó ngựa Ố ồ ô, ố ồ ô 
Nghe từ thuở hồng hoang ngựa qua bến sông Ố! ô ồ ố ô 
Đêm phương Nam nằm nhìn lên mây bay khói tỏa 
Nhìn hòn đá lăn... Nghiêng!... Nghiêng!... 
Nghiêng nghiêng câu ca dao, nghiêng nghiêng mái chèo 
Dưới bóng cây ngô đồng, có con ngựa dừng chân 
Có hai người .. yêu nhau!“
Chả biết anh có nhìn tảng đá lăn nghiêng thật không nhưng nghiêng nghiêng mái chèo là có thật còn nghiêng nghiêng câu ca dao thì chắc chỉ tác giả mới nghĩ ra được. Thật cảm xúc và trừu tượng. Anh nói gì, viết gì cũng ra nhạc! Cái hay của anh là ở đó. Kẻ lãng du đi tới đâu thì ở đó một bài hát mới lại ra đời. Về với cao nguyên anh có Giấc mơ Chapi:
“Ở nơi ấy, tôi đã thấy trên ngọn núi cao
Có hai người, chỉ có hai người yêu nhau
Họ đã sống không mùa đông, không mùa nắng mưa
Có một mùa, chỉ có một mùa yêu nhau
Ở nơi ấy đàn dê trắng nhởn nhơ quanh đồi
Một mái tranh nghèo
Một nhà sàn yên vui”
Anh đồng cảm với người dân đồng bào Raglay, thấy được nét đẹp yên bình thơ mộng, tình yêu âm nhạc trong cuộc sống của họ.
“Ở nơi ấy đàn dê trắng nhởn nhơ quanh đồi
Một mái tranh nghèo
Một nhà sàn yên vui
Ở nơi ấy họ đang sống cuộc sống yên bình
Ai nghèo cũng có cây đàn Chapi
Khi rung lên vài sợi dây đàn đã đong đầy hồn người Raglay
Ôi, Raglay yêu rừng cây ngọn núi mang tiếng đàn Chapi
Ai yêu tự do, yêu rừng xanh thì lên núi nghe đàn Chapi
Tôi yêu Chapi không còn cô đơn
Không buồn không vui
Tôi nghe Chapi chợt thấy nao lòng”
Cứ thế cứ thế anh lãng du khắp mọi miền đất nước, về với sông Hồng anh lại ngẫu hứng cho ra bài hát Ngẫu hứng sông Hồng
Ký ức ngược về những ngày xưa cũ, với cha với mẹ, với con sáo bé bỏng và tình yêu không thành của người chị bên bờ sông đầy gió:
“Tôi ôm con sáo bé bỏng của tôi... 
lang thang theo cha dọc bờ sông trắng xóa 
Một ngày mùa thu đưa cha qua sông 
Một ngày dòng sông đầy nắng và gió 
Con sáo sang sông bạt gió 
con xít thương ai lội sông lội sông tìm ai. 
Chị Hai thương ai ra đứng đầu đình 
Chị Hai nghèo, chị Hai buồn, chị Hai cô đơn, chị Hai khóc 
Chàng Trương Chi đi đâu bỏ lại dạ sầu cho em 
bỏ lại dòng sông đầy gió“ 
Để rồi:
“Thương nhau quấn quít lá trầu cau 
Yêu nhau hóa đá chờ nhau.
Thương cả nhịp cầu (cầu) qua sông 
Thương cả mối sầu (sầu) thương em“.
Nhưng rồi mọi chuyện cũng qua đi như dòng sông Hồng cuộn chảy muôn đời về với biển:
“Một ngày mùa thu, 
Hồng Hà mùa thu đầy gió 
Con sáo sang sông và gió 
gió rét thương ai lội sông lội sông tìm ai 
Con sáo sang sông, con sáo sang sông”. 
Lang thang đất khách quê người, lang thang mọi miền đất nước, một ngày anh về lại Phố nghèo xưa nơi anh cùng gia đình sống những ngày thơ ấu sau bao ngày phiêu bạt: 
“Phố nghèo xưa, mái ngói nghèo xưa, 
ngoài ga cũ tiếng còi xa buồn 
Phố mờ sương, mái ngói mờ sương 
thiếu phụ buồn thương đi trong sương 
như nhân ảnh mờ 
Phố buồn nâu, mái ngói buồn nâu 
cà phê đắng rơi từng giọt nâu buồn 
phố của tôi, thơ ấu đời tôi 
chiếc lá bàng rơi trong đêm mưa những ảo ảnh xưa”
Ở nơi ấy chàng nhạc sĩ lại nhớ về:
“Ở nơi ấy tôi còn nhớ mối tình xưa 
người thiếu nữ đã gặp tôi 
ngượng ngùng khăn quàng cũ 
cuối mùa thu mẹ đưa em qua phủ Tây Hồ 
Ở nơi ấy tôi còn nhớ mẹ của tôi 
bao đêm trắng nhìn về phía chân trời 
Mẹ cầu kinh ức Phật Quan Âm 
phù hộ cho con phiêu bạt trở về“
Anh nhớ đến mẹ đến những mối tình trong trắng tuổi học trò. Không phải là ngôn từ vĩ đại cao siêu mà mộc mạc chất phác chân tình như bản chất bao dung độ lượng của anh. 
“Ở nơi ấy tôi còn nhớ bạn bè xưa 
dòng máu sĩ bao người đi không về. 
Tháp Rùa ơi có nhớ bạn tôi 
hồn tha phương vẫn quanh quẩn phố phường.
Ở nơi ấy Hà Nội nhớ thương mờ xa 
là câu hát là bài ca nghẹn ngào 
Nói gì đâu có nói được đâu 
mà sao khoe tóc ngả hai màu“
Quê hương, dẫu phải cất bước ra đi, tóc đã nhuộm màu sương khói vẫn là những gì sâu thẳm là nỗi niềm đau đáu của anh, với mẹ già, với bạn bè với cả những cây bàng thuở còn thơ ấu. Tất cả chỉ còn là Hoài niệm là khói sương như ảo ảnh anh mang theo suốt cuộc đời.
Sẽ là thiếu sót nếu không viết về bài Quê nhà tôi ơi của anh. Lại một lần nữa anh đưa chúng ta về Ba Vì, với xứ Đoài thơ mộng
“Quê nhà tôi ơi xứ Đoài xa vắng
Khói chiều mênh mông sông Đà buông nắng
Nhớ thương làng quê lũy tre bờ đê
Ước mơ trở về nghe mẹ hiền ru bên thềm đá cũ.
Quê nhà tôi ơi con đường qua ngõ
Bóng mẹ liêu xiêu trong chiều buông gió
Nhớ thương đàn con biết phương trời nao
Áo nâu mùa Đông thương mình lận đận đêm buồn mẹ ru...”
Anh đưa ta về với sân đình làng đêm hội chèo với Thị Kính, Thị Màu, với ca dao đồng bằng Bắc Bộ: 
“À ơi hoa bay lên trời cây chi ở lại
À ơi hoa cải lên trời rau răm ở lại chịu lời đắng cay
À ơi em đi lấy chồng anh vẫn một mình
À ơi táo rụng sân đình thương anh một mình, một mình nhớ em”. 
Lại là bóng dáng một cô gái tóc dài da nâu mắt đen nào đó: 
“Quê nhà tôi ơi quê người con gái
Tóc dài, da nâu giấu tình yêu dấu
Mắt đen về đâu, mắt đen của tôi
Mắt đen chờ ai, tháng ngày mỏi mòn, mối tình long đong”.
Nhưng cũng như những mối tình thuở học trò nó cũng đã không thành bay đi cùng hoa cải:
“À ơi hoa cải lên trời rau răm ở lại chịu lời đắng cay
À ơi em đi lấy chồng anh vẫn một mình
À ơi táo rụng sân đình thương anh một mình, một mình nhớ em.
À ơi hoa bay lên trời cây chi ở lại
À ơi hoa cải lên trời rau răm ở lại chịu lời đắng cay
À ơi em đi lấy chồng anh vẫn một mình
À ơi táo rụng sân đình thương anh một mình, một mình nhớ em”.

Cả cuộc đời du ca mọi miền đất nước cùng cách kể chuyện tình bằng âm nhạc của anh là những trăn trở về tình yêu thương cùng lòng nhân hậu trong anh đã tạo nên một sắc màu đặc sắc cho riêng anh - người nhạc sĩ kể chuyện cuộc đời bằng những bản tình ca.

Ngẫu hứng Lý Qua Cầu
Sao Em Nỡ Vội Lấy Chồng - Trần Tiến - Danh Mai
CHỊ TÔI - Hương Ly Sao Mai 
GIẤC MƠ CHAPI - Y ZAK -NGẪU HỨNG TRẦN TIẾN
Ngẫu hứng sông Hồng - Hồng Nhung

23/2/2021

Lương Duyên Thắng

Theo http://nhabup.vn/