Âm vọng 2

Âm vọng 2

Âu Cơ
TRUYỆN HỌ HỒNG BÀNG

Đế Minh cháu ba đời họ Viêm Đế Thần Nông sinh ra Đế Nghi, sau nhân đi tuần về phía nam đến núi Ngũ Lĩnh lấy được con gái bà Vụ Tiên rồi trở về, sinh ra Lộc Tục. Tục dung mạo đoan chính, thông minh phúc hậu, Đế Minh rất lấy làm lạ, muốn cho nối ngôi mình. Lộc Tục cố từ, xin nhường cho anh. Đế Minh liền lập Đế Nghi làm kẻ nối ngôi để trị đất Bắc. Lại phong Lộc Tục là Kinh Dương Vương để trị đất Nam, lấy hiệu là Xích Quỷ. Kinh Dương Vương có tài đi dưới Thủy phủ, lấy con gái Long Vương ở hồ Động Đình, sinh ra Sùng Lãm hiệu là Lạc Long Quân, cho nối ngôi trị nước. Kinh Dương Vương không biết đi đâu mất. Lạc Long Quân dạy dân việc cày cấy nông tang, đặt ra các đẳng quân, thần, tôn, ti, các đạo cha con, vợ chồng, đôi khi trở về Thủy phủ mà trăm họ vẫn yên vui vô sự, không biết do đâu được thế. He dân có việc lại lớn tiếng gọi Long Quân rằng: "Bố ơi! sao không lại cứu chúng tôi." Long Quân tới ngay, sự linh hiển cảm ứng của Long Quân, người đời không ai lường nổi.

Đế Nghi truyền ngôi cho con là Đế Lai, cai trị Bắc phương. Nhân khi thiên hạ vô sự bèn sai quần thần là bọn Xuy Vưu thay mình trông coi quốc sự rồi đi tuần xuống nước Xích Quỷ ở phía Nam. Khi đó, Long Quân đã về thủy phủ, trong nước không có chúa. Đế Lai bèn để ái nữ la Âu Cơ và các thị tỳ ở lại nơi hành tại rồi đi chu du thiên hạ, ngắm các nơi danh lam thắng cảnh. Thấy hoa kỳ cỏ lạ, trân cầm dị thú, ngọc ngà vàng bạc... các thứ đá quý, các cây trầm, đàn cùng các sơn hào hải vật khong thiếu thứ gì, khí hậu bốn mùa không lạnh không nóng, Đế Lai rất ái mộ, vui quên trở về. Dân phương Nam khổ vì bị người Bắc phương quấy nhiễu, không được yên sống như xưa mới cùng gọi Long Quân rằng: "Bố ơi ở đâu mà để cho dân Bắc xâm nhiễu phương dân." Long Quân đột nhiên trở về, thấy Âu Cơ có dung mạo đẹp đẽ kỳ lạ, trong lòng vui mừng, bèn hóa thành một trang thiếu niên phong tư tú lệ, tả hữu kẻ hầu người hạ đông đúc vưa đi vừa ca hát đánh trống. Cung điện tự nhiên dựng lên. Âu Cơ vui lòng theo Long Quân. Long Quân dấu Âu Cơ ở Long đài nham. Đế Lai trở về, không thấy Âu Cơ, sai quần thần đi tìm khắp thiên hạ. Long Quân có phép thần thông biến hóa thành trăm hình vạn trạng, yêu tinh, quỷ sứ, rồng, rắn, hổ, voi... làm cho bọn đi tìm đều sợ hãi không dám sục sạo, Đế Lai bèn trở về. Truyền ngôi đến đời Du Võng, thì Xuy Vưu làm loạn. Vua nước Hữu-Hùng là Hien Viên đem chư hầu tới đánh nhưng không được. Xuy Vưu mình thú mà nói tiếng người, có sức khỏe dũng mãnh. Có người dạy Hiên Viên dùng trống da thú làm lệnh, Xuy Vưu sợ hãi chạy về đất Trác-Lộc. Đế Du Võng xâm lăng chư hầu, cùng Hiên Viên giao binh ở Phản Tuyền đánh ba trận đều bị thua, bị giáng phong ở đất Lạc Ấp rồi chết ở đó. Dòng họ Thần Nông tới đây thì hết. Long Quân lấy bà Âu Cơ rồi đẻ ra một bọc, cho là điềm bất thường, vứt ra cánh đồng; qua sáu bảy ngày, bọc vỡ ra một trăm quả trứng, mỗi trứng nở ra một con trai, mới đem về nhà nuôi. Không phải bú mớm, các con tự lớn lên, trông đẹp đẽ kỳ dị, người nào cũng trí dũng song toàn, người người đều kính trọng cho là truyện phi thường. Long Quân ở lâu dưới Thủy Quốc, vợ con thường muốn về đất Bắc. Về tới biên giới, Hoàng Đế nghe nói rất sợ hãi cho binh ra giữ cửa ải, mẹ con Âu Cơ không thể về được bèn quay về nước Nam mà gọi Long Quân rằng: "Bố ở nơi nào mà để mẹ con tôi cô độc, ngày đêm buồn khổ thế này." Long Quân bỗng trở về,gặp nhau ở đất Tương, Âu Cơ nói: "Thiếp vốn là người nước Bắc, ở với vua, sinh hạ được trăm con trai, vua bỏ thiếp mà đi, không cùng thiếp nuôi con, làm người vô phu vô phụ, chỉ biết thương mình." Long Quân nói: "Ta là nòi rồng, đứng đầu thủy tộc, nàng là giống tiên, sống ở trên đất, tuy khí âm dương hợp lại mà sinh ra con, nhưng thủy hỏa tương khắc, giòng giống bất đồng, khó ở lâu với nhau được, nay phải chia ly. Ta đem năm mươi con về thủy phủ chia trị các xứ, năm mươi con theo nàng về ở trên đất, chia nước mà trị." Lên vương, lấy tên nước là Văn Lang, đông giáp Nam Hải, tây tới Ba Thục, bắc tới Động Đình Hồ, nam tới nước Hồ Tôn (nay là Chiêm-Thành). Chia nước làm 15 bộ (còn gọi là quận) Việt Thường, Giao Chỉ, Chu Diên, Vũ Ninh, Phúc Lộc, Ninh Hải, Dương Tuyền, Lục Hải, Hoài Hoan, Cửu Chân, Nhật Nam, Chân Định, Văn Lang, Quế Lâm, Tượng Quận. Chia các em ra cai trị, lại đặt các em làm tướng văn tướng võ, văn là lạc hầu, võ là lạc tướng. Con trai vua gọi là quan lang, con gai vua gọi là mỵ nương, trăm quan gọi là bồ chính, thần bộc, nữ lệ gọi là xảo xứng (còn gọi là nô tỳ). Bề tôi gọi là hồn, đời đời cha truyền con nối gọi là phụ đạo. Vua đời đời thế tập gọi là Hùng Vương, không hề thay đổi. Lúc ấy, dân sống ở ven rừng, xuống nước đánh cá thường bị giống giao long làm hại, bèn nói với vua. Đáp: "giống sơn nam và giống thủy tộc có thù với nhau, thường ghét nhau cho nên hại nhau đó." Khiến người đời lay mực xăm vào mình theo hình Long quân theo dạng thủy quái. Từ đó, dân không bị tai họa giao long làm hại nữa. Tục xăm mình của dân Bách Việt cũng bắt đầu từ đấy. Hồi quốc sơ, dân không đủ đồ dùng, phải lấy vỏ cây làm áo, dệt cỏ gianh làm chiếu, lấy cốt gạo làm rượu, lấy cây quang lang, cây tung lư làm cơm (có chỗ viết là uống), lấy cầm thú, cá, ba ba làm mắm, lấy rễ gừng làm muối, cầy bằng dao, trồng bằng lửa. Đất sản xuất được nhiều gạo nếp, lấy ống tre mà thổi cơm. Bắc gỗ làm nhà để tránh hổ sói. Cắt tóc ngắn để dễ đi lại trong rừng rú. Đẻ con ra lấy lá chuối lót cho nằm, có người chết thì giã cối làm lệnh, người lân cận nghe tiếng đến cưu. Chưa có trầu cau, việc hôn thú giữa nam nữ lấy gói đất làm đầu, sau đó mới giết trâu dê làm đồ lễ, lấy cơm nếp để nhập phòng cùng ăn, sau đó mới thành thân. Đó trăm người con trai chính là tổ tiên của người Bách Việt vậy.

Minh thương của má,

Bên ngoài trời lạnh. Lạnh len vào từng kẽ chân, má hà hơi cho ấm, đã bao năm như thế, gì gì... cũng tự làm lấy một mình. Đóng cái đinh, kê lại giường, dọn sạch garage, đổ rác... chưa kể tới những quyết định lớn như mua nhà, thay xe, đổi việc, chọn nghề, dạy dỗ các con.

Khi chiều má ngồi coi Tivi, có đoạn ông ký giả phỏng vấn cô luật sư, tuổi bằng chị con. "Điều gì khác biệt giữa thế hệ má cô và cô?" "Dưới hành lý có gắn bánh xe." Cô trả lời. Má nghe, ngẫm nghĩ, người trẻ và ăn học trả lời có khác, ví von hay thiệt.

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy má để quên cái kiếng trên máy giặt, cô Mây thấy đưa lại cho má. Đang viết cho con đành bỏ dở, dấu hiệu má bắt đầu già nua, lú lẫn rồi đó con thấy không Minh? Khi đưa kiếng cho má, cô Mây đùa, "Bác cần kiếng để kiếm cái kiếng." Hôm trước, bà Rebecca trong hãng, cùng tuổi má, nói là tình cờ gặp bà thầy bói khi bà đang đứng xếp hàng trả tiền trong tiệm Long Drug, đề nghị muốn "đọc" khuôn mặt của bà Rebecca.

Còn má, tuổi già là hình ảnh buổi chiều tà, ảm đảm, thê lương. Có đôi lúc trong ngày bỗng dưng những ý nghĩ ngưng bặt, đứng yên, bất động, và rồi má không nhớ được gì tuốt, phải mất một đổi má mới loay hoay bắt lại ý nghĩ từ đầu, như cái đồng hồ báo thức má đã không dùng tới nó từ khi nào chẳng còn nhớ. Nhưng cũng có khi trong ngày, má lại nhớ hết, nhớ kĩ, nhớ suốt, nhớ từng chi tiết một. Tất cả kết thành một khối đen đặc, âm u như đá tảng trong lòng má.

                hôn con.

Minh thương của má,

Ngày hôm nay đổi giờ. Mùa xuân chính thức trở về. Sáng Chủ Nhật má ngủ dậy muộn, nằm ngắm bầu trời qua khung cửa sổ. Nắng vàng ngọt lịm như ly mía ép, lòng má thư thái nhẹ nhàng. Má đi ra vườn sau, bụi đào suốt mùa đông trụi trơ lá cành, giờ khí xuân về, mầm bắt đầu đâm chồi nẩy nụ.

Những cây bông hồng cũng vậy. Trong vườn nhà mình, cả thẩy có tám cây: hai vàng hai trắng ba hồng mot đỏ. Má yêu bông hồng, chúng trung thành với má từ bao năm nay. Hai chậu bông giấy trước hiên nhà đã thay mấy lần. Mùa đông năm trước, có đêm trời quá lạnh, sương đọng thành đá làm ủng gốc. Cây ngọc lan nửa đêm má phải ra bưng vào hiên. Chỉ có bông hồng, cứ đến mùa là nở, bông nào cũng to, đẹp rạng rỡ. Má yêu quý sự bền bỉ, mạnh mẽ, cứng cỏi của nó. Bông hồng có gai, cũng lạ phải không Minh? Đẹp, cứng mà thân lại đầy gai!

hon con.

Minh thương của má,

Ánh nắng gắt, mặt trời đỏ lòm lom. Nhắm mắt trăm ngàn hoa thị nổ bụp như bong bóng. Rồi thì mặt biển lại êm ru, con tàu vẫn thế, lướt trên sóng. Những con chim biển rủ rê nhập cuộc. Hành trình trên mặt nước mênh mông, bao la. Thiên nhiên vĩ đại, huyền nhiệm khôn lường. Ý tưởng tìm kiếm cái lon nhựa, tiểu tiện vào đó, phòng khi... Nắng gắt, vành môi rạn vỡ, làn da nứt, sàn gỗ khô cứng. Đàn cá vượt qua mặt những đầu người nằm ngồi lố nhố. Đâu là bến bờ, nơi chốn nương thân?

                hôn con.

Minh thương của má,

Sáng nay trong hãng, vẫn những con chip nhỏ li ti má ngồi hàn, xì, châm, gắn. Đã bao năm má cặm cụi làm. Chúng nhỏ nhắn, cứng cáp, lạnh lùng, nhưng nuôi sống gia đình mình. Chúng cho má đời sống đầy phẩm cách, không dựa cậy vào ai. Rồi những cái chip, cái board đó dùng vào việc gì, đưa đi đâu, ai sử dụng, khi nào hư, out-of-date... là số phận của chúng. Lắm lúc má chan nản, đau lưng, mỏi mắt... nhưng cũng chỉ thoáng qua như mọi cảm giác khác má có trong ngày, đến rồi đi, như mây bay ngang bầu trời, ngọn gió lướt trên mặt sông. Mưa xuân đêm qua làm sáng nay trời nắng ráo. Má nghiệm một điều, gì gì rồi cũng xong và qua, chẳng có gì là vĩnh cữu. Tụ tan là lẽ thường hằng.

Ông José, người gốc Phi Luật Tân làm cùng line với má bị heart attack chiều hôm qua. Ổng đang nằm nhà thương. Cái ghế, bàn ổng ngồi hằng ngày giờ trống trơ, không nghe tiếng thở phì phò nặng nhọc, cùng tướng đi như lết cả thân hình gần 200 pounds của ổng lắm lúc cũng làm má mệt lây. Ổng có vợ và ba con. Má mong ổng qua khỏi. Ổng làm hãng này được hơn mot năm. Tuần trước trong giờ giải lao, ổng nói với má là thích làm hãng này, lương trả khá, công việc thoải mái, chỉ bị lái xe hơi xa. Nhà ổng ở tận Gilroy, từ đó lên Sunnyvale cũng xa thật con ạ. Ngày hai buổi, sáng chiều kẹt xe trên xa lộ mất gần hai tiếng. Tuần trước ổng khoe với má là đã bỏ thuốc lá được bốn tháng, sau nhiều lần cố gắng, lần này coi bộ dài nhất. Ba con ngày trước cũng hút thuốc. Ngày ấy má không khó chịu, hay lấy lam điều, nghĩ lo gì tới sức khỏe cả, bởi chung quanh đàn ông Việt Nam hầu như ai cũng hút thuốc, cứ như đàn bà chải tóc, bôi son. Giờ thì Cali ra luật cấm hút thuốc nơi công cộng, vậy mà tốt. Chẳng biết thuốc lá có cái gì mà thiên hạ hút vô rồi là bỏ khó khăn vô vàn. Hút thuốc lá là thói quen, hay sợ trống rỗng, hay vì yếu đuối, hay cần chứng tỏ? Má chịu. Má với ông José ngồi bàn về hút thuốc, cai thuốc, bỏ thuốc... giờ thì ổng đang nằm chèo queo trong nhà thương. Khi nào ổng hết bịnh, má sẽ làm món gỏi cuốn cho ổng. Ổng thích món này lắm, có thể ăn một hơi tám cái lận đó Minh.

                hôn con.

Minh thương của má,

Mùa xuân hoa lá nở tưng bừng trong vườn nhà mình. Những đọt lá non ửng tươi sức sống. Dọc xa lộ 237, trên những khoảng đất trống chưa kịp xây hãng, hotel, nhà hàng, chung cư... Có loại hoa gì giống như cải dại nở rộ, màu vàng tươi rói, lai nõn nà, mong manh vươn lên từ lòng đất. Bên trên mặt đất là những thân cây apricot khô cằn đen đũi đã qua mùa. Nhìn, má hình dung ra cảnh ông bồng cháu. Sống và chết. Nở rồi tàn. Má ưa ngắm những hình ảnh tương phản như vậy.

Vùng này trước kia nổi tiếng trồng walnut, giờ người ta chặt trụi gần hết. Dưới phố San José đang kiến thiết lại, họ bứng từng cây palm ở dưới Nam Mỹ đem về trồng dọc vỉa hè thành phố làm kiểng. Những cây palm cao lêu nghêu như cây dừa xứ mình, tạo không gian thoải mái, dễ chịu như quanh năm là mùa hè.

Những người hay đứng dơ tay xin đi quá giang ở những ngã ra xa lộ giờ cũng vô tăm biệt tích, như những cây walnut.

San José đã và đang trở mình, hóa trang thành bộ mặt high tech. Cái giá phải trả là nhà cửa đắt đỏ có hạng trên nước Mỹ. Homeless cũng đang mất dần đất sống.

                hôn con.

Minh thương của má,

Ói mửa hoành hành làm hai thái dương má đau buốt. Tiếng nôn ọe, tiếng thét trẻ con, tiếng tấm tức khóc, tiếng lâm râm khấn nguyện cùng tiếng chửi rủa, tiếng quát tháo ra lệnh của ông tài công hòa nhập cùng tiếng mưa, tiếng sóng biển, tiếng gió gào, tiếng chim hải âu gọi đàn. Cái ghe chao lượn, chiếc lá giữa dòng nước lũ, cả người trên ghe chao lượn, thần chết chờ chực giang tay. Sấm sét rền rung trong đầu má. Má sợ quá đến quên cả tên mình. Má thây ngay lúc đó con người yếu đuối nhỏ nhoi không thể tả, không thể nào độc lập với đất với trời được.

Này Minh, bao giờ trong mắt con, má cũng thấy lấp lánh ánh trăng non.

                hôn con.

Minh thương của má,

Thói quen viết cho con mỗi ngày má không (muốn) nhớ là bắt đầu từ bao giờ, khởi đầu do đâu. Có những lúc, như lúc này, viết cho con là hơi thở của má. Nếu hụt hơi, là má tắt thở. Những lúc khác, má rất đỗi tỉnh táo, như lần cách đây hai tuần, khi nghe câu chuyện kể của ông Lân trong hãng về bà hàng xóm có đứa con gái bị xe tông nằm coma gần tám năm trời. Mỗi chiều, sau giờ tan sở, bà đi thẳng vào nhà thương thăm con, vừa kể lại mọi chuyện xảy ra trong ngày cho con gái nghe, vừa thoăn thoắt đan. Đứa con gái 14 tuổi, mũi miệng gắn giây nhựa, nhịp tim đập thông qua giây nối, làn sóng điện nhấp nhô trên mặt computer hiện hình sự sống. Bà đều đặn đến với con mỗi chiều như những người song quanh bà ăn, uống, ngủ, thở, đi, đứng, nói, ngồi, cười, lái xe, làm việc. Đứa con là lẽ sống của bà, hơi thở của bà.

Má của con ngay lúc này cũng là người đàn bà Mỹ đang ngồi, tay thoăn thoắt đan, miệng thầm thì mỗi chiều trong căn phòng nhà thương, nhưng không lạnh lẽo đó.

                hôn con.

Minh thương của má,

"Đẩy con người khó ngàn lần đẩy cái ghe!" Câu nói nửa giỡn nửa thiệt của ông tài công làm má nhớ hoài. "A dô... hò dô... a li hò lờ..." Câu hò chèo thuyền chống mái của Phạm Đình Chương luẩn quẩn trong đầu khi má ráng sức phụ đẩy cái ghe xuống bãi. Ghe không nặng mà lòng má nặng. Nặng sợ, nặng lo, nặng hồi hộp. Mỗi phút mỗi căng như sợi dây thung dồn sức kéo.

Bà ngoại dạy má sự chịu đựng, phục vụ, kiên nhẫn, bền gan, và không gì quan trọng hơn là bổn phận, trách nhiệm đối với người trong gia đình, họ hàng, dòng tộc. Luôn giữ gìn lễ giáo, "Giấy rách phải giữ lấy lề." Bà ngoại là người đàn bà cứng cỏi, quyết liệt, mạnh mẻ, thách đố, đương đầu, không hề bỏ cuộc. Không có gì quật ngã được người đàn bà chưa từng một ngày cắp sách tới trường. Ngay từ còn nhỏ, má nhận thấy được điều này ở cách sống, ứng xử của bà ngoại đối với tất cả mọi người bao quanh.

"Ăn trông nồi, ngồi trông hướng." "Một sự nhịn, chín sự lành." "Con không nghe mẹ nghe cha. Mắm không nghe muối thật là mắm hư." Đó là những câu ca dao, tục ngữ bà ngoại dùng để dạy do, răn đe con cái.

Má cũng được biết rằng, thiện-ác như đậu đen, đậu trắng, mỗi cuối ngày đem ra ngồi lặt lựa, đếm đong.

Càng sàng lọc, đá cát càng rơi, còn lại là không khí, khoảng không trong cái rổ.

Mà sao cái rổ của má luôn nặng đầy đất đá rác rến, hả Minh?

                hôn con.

Minh thương của má,

Hai thùng phi chứa nước sơn màu xanh sẫm chất ở hông nhà má nhớ hồi nhỏ mỗi ngày phải đi gánh nước giếng về đổ đầy. Đêm nào trời mưa, sáng ra, đứng nhìn nước từ máng xối đổ xuống tràn trào lênh láng sân gạch, sướng tựa lòng má, khỏi phải đi gánh nước ngày hôm đó.

Má không ngờ mấy chục năm sau cũng mấy cái thùng phi đựng nước sơn màu xanh sẫm đó lại về ám ảnh. Nó đè ngang người má, đầy nước và miệng bịt kín.

Đêm tối đen, người nằm, ngồi la liệt trên khoang ghe. Ghe nhấp nhô không ngớt. Cả đám lạ mặt, không rõ gốc gác, từ cõi đất liền, chỉ trừ chủ ghe tên Ba Năm là biết chút đỉnh, dựa lòng tin trên những thỏi vàng. Đếm đầu người, hai anh em, Thông mười bẩy và Thái mười ba. Ghe chật, người xếp theo cách thức cá mòi hộp. Đêm thứ ba, giữa biển khơi, môt thùng phi đã cạn nước, ngả nghiêng choáng chỗ. "Để tổ chật ghe." Vài người hè nhau đẩy xô xuống biển. Tối đen trời. Thái em mười ba tuổi đang trong tư thế tôm cong ngủ say trong đó.

Trời sáng dần. Thông anh đi tìm Thái em. Thùng phi xanh sẫm đã trôi tuột trong đêm tối trời giữa đại dương, xóa sạch dấu vết. Có há mồm gào tên anh cầu cứu thì cũng không nghĩa lý gì với tiếng sóng đại dương. Bức tử, bởi cái đẩy lăn vô tình, trả giá mạng người đầu tiên của chuyến vượt biển, tìm kiếm tự do.

Khuôn mặt chìm lỉm, hong toang hoác, da thịt phình trương, rồi cá ria, máu loang ngan ngát. Trôi theo toàn bộ thời gian, hốt nhiên hiện về trong trí nhớ. Ôi, nó vẫn thừa khả năng làm má hụt hoảng.

                hôn con.

Minh thương của má,

Chiều nay má rời hãng sớm, ghé bác sĩ Triều chụp hình ngực hằng năm. Cái răng trám chiều hôm qua suốt đêm ê làm má khó ngủ nên cả ngày nay hơi bị váng vất. Văn phòng bác sĩ Triều gần khu chợ Lion, sẵn tiện, má ghé mua bó hoa lay-ơn, cặp bánh chưng, ít mứt để cúng ông bà và ba con. Không khí tết vây quanh góc chợ Lion. Gió lùa thông thốc, lạnh buốt. Giọng Duy Khánh ca bài Xuân này con không về rất đỗi ngậm ngùi, má đứng lặng nghe, đầu nhão và đỡ đi một chút. "Đón xuân này tôi nhớ xuân xưa..." Giọng Giao Linh nức nở giữa đám người tấp nập kẻ sắm người mua, lựa hàng, trả giá. Cũng người, cũng tiếng nói, cũng hàng quà, cũng tinh thần tết nhất, nhưng không khí tết trên đất người giờ đây chỉ sót lại bên trong góc chơ này. Phóng tầm mắt bên ngoài đường King, Tully, những chiếc xe đang lăn bánh hay dừng, chở người ngồi trên đó, má tin chắc rằng tết nhất chẳng có trong từ điển cuộc đời họ. Người níu người, níu lòng cố hương, níu không khí tết năm xưa nơi quê nhà, nơi chôn cuống rún, nơi những người thân yêu còn sống hay đã khuất. Má thấy tội tình làm sao con ạ.

Đã bao cái tết tha hương như vầy? Thời gian rồi cũng quên, cũng qua, và xóa nhòa tất cả. Má nghĩ tới miếng Swiss cheese chị con thường ăn, có những lỗ hổng tròn tròn, to nhỏ. Trí nhớ má giờ đây cũng đầy những lỗ hổng như vậy. Những lỗ hổng càng lúc càng nhiều càng to dần theo thời gian cận kề miệng huyệt. Biết được vậy thì đỡ. Má tập tính gạt bớt những gì không cần thiết ra khỏi trí nhớ, nhất là những điều làm má đớn đau, buồn nản. Cô Mây nhiều lần thán phục má khi má tỏ ra bất cần, tỉnh bơ. Má thắp nhang, mùi nhang làm nhà ấm áp lạ lùng. Má bày biện bánh chưng, mứt, hoa quả lên bàn thờ cho có không khí tết, biết cũng chẳng mấy ai đến nhà ta. Tết mồng một năm nay đúng vào ngày thứ tư, ngày giữa tuần, nên thăm viếng chúc tụng phải đợi đen cuối tuần. "Nhập gia tùy tục" con ạ.

Mấy cái tết sau này, học khu miền đông San José cho phép học sinh Việt Nam được nghỉ nhà mồng một, chẳng bị phạt hay gặp rắc rối gì. Nhà trường không khuyến khích, nhưng là hợp đồng ngầm chấp thuận. Tết là ngày lễ lớn của người Việt Nam, như người Mễ có Cinco de Mayo, người Ái Nhĩ Lan có Saint Patrick. Trước kia má thường cho phép hai chị em con nghỉ học ngày mồng một, cả má cũng vậy, dù ở nhà ba má con mình cũng chẳng biết làm gì. Sau màn chúc tết là lì xì (khoản này hai chị em con thích nhất!), rồi chơi bài tiến lên, cùng ăn bánh chưng, chả lụa, dưa món... (toàn những món hai đứa không mặn cho lắm!)

Má cũng mua bịch hạt dưa, vừa viết cho con vừa cắn, giấy vấy đầy phẩm đỏ, con thấy không Minh? và dòng chữ cứ bị gián đoạn. Ngày trước, mỗi lần thấy má cắn hạt dưa là chị con cứ lấy tay cản, sợ mẻ răng má. Giờ thì má ngồi cắn tí tách một mình cho vui, vậy thôi, chẳng ngon lành hay thích thú gì, vả lại cái răng trám chiều qua vẫn còn ê.

Chị con vừa gọi điện cho má, hỏi răng má đỡ chưa, má nói đỡ rồi. Hỏi má đêm qua có ngủ được không, má nói cũng được... được...

                hôn con.

Minh thương của má,

Những ngày như thế này... Ngày cuối tháng tư mỗi năm. Ngày đáng nhớ trong lịch sử nước Viêt Nam. Mùa Xuân Giải Phóng hằn trên từng cá nhân, trong đó có gia đình mình. Má nhớ những ngày chạy loạn, mọi người đi tới đi lui như bầy kiến đi vòng trên mặt chảo rang. Hoảng loạn định đoạt đời mình. Oan khiên ào xuống như trời giang. Má như con gà bị cắt tiết, ba như con mèo bị trụng nước sôi. Đã bao năm... thời gian quả là liều thuốc tiên, bàn tay nhiệm mầu, có khả năng xoa dịu tất cả. Rồi thì cũng xong, cũng qua, cũng thôi, cũng được cả. Tháng Tư Đen, đồng nghĩa nước mất nhà tan, tán loạn, chia lìa, hoảng loạn, tù tội, đổi tiền, kinh tế mới, xuôi Nam, "Anh giải phóng tôi hay tôi giải phóng anh?" Rồi thì vượt biên, vượt biển, lưu vong, định cư, hội nhập... gì gì nữa ma không thể biết được hết. Má cũng phải sống như mọi người, vì các con, cùng với những mất mát và còn lại trong cuộc đời của má ở kiếp trần gian phiền lụy này.

Khi nãy cô Mây nói rằng nếu không có biến cố 30/ 4/75 thì không có cộng đồng người Việt tại Mỹ. Người Việt sống nơi đây thật nhạy cảm trước lằn răn quốccộng. Phải là người trong cuộc mới thấu hiểu được. Phải là nạn nhân mới thấm thía vết thương suốt đời mưng mủ của chính mình. Má hiểu, thông cảm, chia xẻ những cuộc biểu tình, xé ảnh Hồ Chí Minh, la hét, chửi rủa, tức giận Cộng Sản của những ông HO, những bà có con mất xác trên biển đông. Còn la gào được là còn đỡ, cũng một cách giải tỏa, chứ dồn nén tâm thần đâm ra giết người còn kinh hoàng gấp trăm ngàn lần. Dân chủ, tự do có nhiều định nghĩa và giá phải trả tùy từng cá nhân, hay cả cộng đồng. Đúng sai khó lòng phân định.

Dừng xe, quẹo phải hay trái? Trả tiền chợ, lựa mua đồ giá hạ, đóng thuế, đổ rác, tăng lương, đổi việc, mua nhà, dạy con.... người Việt mình luôn khôn ngoan tỉnh táo. Ai tới đâu mình tới đó. Chẳng chịu thua bất cứ giống dân nào, thế nhưng đụng tới Quốc Gia/Cộng Sản là khối oc người mình đóng kín, trái tim mở banh, như người đàn bà đứng tuổi lên đồng, cậu con trai mới lớn biết yêu. Lý trí xóa nhòa, hận thù sục sôi, cảm xúc dào dạt, yêu thương lẫn hận thù ở cấp số nhân. Lắm lúc má thành thật nghĩ, tại sao một số người Việt mình ở đây cứ chê trách, thậm chí khinh thường những người đi biểu tình chống cộng, mà không bao giờ chịu khó tìm hiểu vì sao, lý do gì đã thúc đẩy họ kiên trì tham gia biểu tình chống cộng như thế cả.

Một số vùi quên, xóa sạch trí nhớ bằng cách nhìn vào những gì họ đang thành tựu: con ngoan, nhà to, xe mới, sức khỏe tốt. Cái giá được đền bù.

Có rồi mất, được rồi thua cũng là trò chơi để tạo con người trưởng thành. Riêng má, má muốn được quên, quên tuốt, quên sạch, quên hết càng tốt. Má đã từng tay xách nách mang hai con thơ, dép đứt quai, tóc xổ tung... biết ra sao ngày mai? Giờ thì ngày mai đã tới, và đang dần dần đi qua.

                hôn con.

Minh thương của má,

Tối qua chị con goi điện, nói chuyện thiệt lâu, cho má hay là đang dự tính đi Việt Nam vào mùa hè này, và không chừng, sẽ ở Hà Nội sáu tháng.

Sau khi cúp máy, nằm trong bóng đêm, má nghĩ ngợi về Hà Nội, miền Bắc, một nửa quê hương trong thời chiến. Nhớ một lần bác Quân kể má nghe ngày đầu đổ đám tù cải tạo xuống đất Bắc. Trong khi ngồi chờ xe lửa ở ga Hải Phòng, bác ngó mảnh đất, nơi đã một thời "họ" thề phanh thây uống máu quân thù. Chợt một đoan người gồm đàn bà lớn tuổi, trẻ con từ đâu túa ra la hét, chửi rủa, thậm chí ném đá vào đám tù ngụy ốm o run rẩy phần vì lo sợ, phần vì đói khát. Độ vài tiếng sau, đám tù được đẩy lên chiếc xe khác, che kín bịt bùng. Cả đám ngả nghiêng người không rõ số phận mình sẽ ra sao?

Mảnh đất chị con giờ mong muốn được tới, và bao người cũng mong ước, là đặt chân lên xứ sở được mệnh danh ngàn năm văn vật.

Mảnh đất thời chiến: sinh bắc tử nam. Thời bình: sinh nam tử bắc.

Mảnh đất hàng chục năm trước ba con đã sống như đeo bản án tử hình. Và khi chết, rã xác, không cả nấm mồ. Má cũng đã từng chân xiêu chân vẹo ngược xuôi thăm nuôi ba con, lòng tối tăm mịt mù nương theo từng vuông đất lạ. Hi vọng, thương yêu vực má. Giờ tới phiên chị con, liệu có thể hàn gắn hay khỏa lấp nỗi sợ hãi trong lòng má được không?

Mà thôi Minh ạ, chị con đã quyết định gì rồi, má chỉ có độc nhất con đường là hỗ trợ.

                hôn con.

Minh thương của má,

Nửa đêm má giật mình thức dậy vì giấc mơ ngắn ngủi. Trong giấc mơ má ngửi mùi nước tiểu tanh nồng, cứt phơi khô ở trại tị nạn. Má tưởng như mình đang còn ở trong tù. Má mím môi nắm chặt song sắt, nhìn ra thế giới bên ngoài, chẳng thấy mặt biển nhấp nhô hay hòn đảo vô hồn xa tít, mà chỉ núi, là núi, toàn núi. Núi câm điếc, ù lì. Mặt sàn xi măng gần tầm tay với cong khô, nóng bỏng, không cỏ cây, không tiếng đông. Xa hơn chút nữa, là hàng rao kẽm gai bọc kín, bít bưng.

Chờ định cư. Chờ định cư. Chờ định cư. Ba chữ lập đi lập lại bao lần trong ngày từ miệng người chung quanh, và từ trong lòng má. Những người vừa rời nhà tù lớn, đánh đổi chín phần chết một phần sống, giờ đây nổi trôi phần đời còn lạ, sẽ ra sao, về đâu? Hành trình bất hạnh rủ bỏ sau lưng. Bất trắc, bất định, bất an chờ đón trước mặt?

Má nghiệm một điều: Tự Do không phải sinh ra mà có, chẳng do Chúa hay Phật, thậm chí ba má ban cho, mà do chính bản thân mình phải trả giá. Cái giá Tự Do lắm khi phải trả bằng chính mạng sống của ta.

Mà này Minh, trước kia, lúc mới biết lái xe, sao má ớn sợ những xa lộ rộng 12 lanes quá vậy không biết! Giờ thì hết rồi, trái lại má thấy mấy cây cầu nối từ xa lộ này bắc thông qua xa lộ kia thật tài tình. 101 nối 280 nối 880 nối 237 nối 17... biết bao nhiêu nhịp chuyên chở triệu triệu chiếc xe, triệu triệu con người lọt thỏm trong đó. Mỗi đoạn xa lộ móc nhau như từng chặng nối đời người. Xa lộ đêm ngày đưa người ta đi. Chẳng ai trước, và cũng chẳng ai sau. Những con đê làng tuổi nhỏ, ngắn ngủi như tuổi thơ, và cũng dài như tuổi đời. Những cái rây tàu lửa chứa đựng bao khuôn mặt buồn nhớ biệt ly, hay vòng tay ôm mừng vui hội ngộ.

                hôn con.

Minh thương của má,

Hình ảnh cuối cùng của ba con má còn giữ trong đầu là màu da tái mét. Tái đến độ làm từng ngón chân trong dép má đập mạnh cùng nhịp tim trong lồng ngực. Má khổ tâm vì bao điều chỉ chực bật tung, cùng bao điều cần cố giữ kín. Ba tháng, sáu tháng, có khi cả năm ba má mới gặp được nhau. Rồi những lần ba con bị chuyển trại, thì... này lon này túi này người lẫn vật cùng hàng hóa chất chứa luc nhúc như dòi, đĩa trong phạm vi xe đò chật chội, bể bánh, đứt dây thắng bất cứ lúc nào. Cả bầy rõ là điếc không sợ súng. Bất chấp, liều lĩnh. Trạm đổ cuối má đi lẩm nhẩm đếm từng bước chân trên từng cây số. Đường dài ngoằn ngoèo lê thê má cố nhủ lòng vượt được tất cả, tất cả.. Má lủi thủi tay xách nách mang, lòng dạ càng lúc càng bồi hồi.

Bởi vì màu da tái mét của ba con, má đành bóp bụng hỏi. "Họ nghi anh bị lao," ba con vừa nói vừa cố cười, lại húng hắng ho. "Biết đâu trời cứu. Nếu bị lao thật thì anh sẽ được thả, chậm lắm là sáu tháng."

Trên suốt quãng đường về, má chỉ mong sao ba con bị lao thật. Ho khạc ra máu, ra đờm thì không là sáu tháng mà là ba tháng, ba về với má con mình.

Thôi má mệt quá, ngày mai viết tiếp.

                hôn con.

Minh thương của má,

Đảo. Hải đảo. Hàng chục tàu cướp chờ sẵn. Mười một đêm đợi chờ. Khổ nạn, là từng thân xác đàn bà đồng nghĩa (bạo quyền) hải tặc được toàn quyền lựa chọn. Ai nghiến răng cắn lưỡi chịu làm vợ hờ (hải tặc) đồng nghĩa được biệt đãi, phần thức ăn được nới tay cho cả nhà. Thỏa thuận thì bề hộ đồng, chống cự là tiêu tán. Khốn nạn rơi xuống cùng lúc với bau trời sẩm tối.

Sau một tháng, tàu quốc tế vào cứu vớt. Vớt khổ nạn vàkhốn nạn. Ngày vớt, má nhớ mưa tầm tã suốt.

                hôn con.

Minh thương của má,

Tuổi thơ của má gắn liền với mấy trái đu đủ xanh. Trưa nay đi chợ, mua được hai trái hơi hườm, má bày lên bàn thờ ông bà. Đứng vuốt dọc trái đu đủ như chạm vào tuổi thơ, gây cho má cảm giác hoang mang, sợ hãi lẫn thích thú, bồi hồi. Tuổi thơ cùng nỗi sợ hãi không tên, không hình dạng chập chùng chồng chéo. Sau này qua tới đảo, giữa màu lá xanh bạt ngàn, lẫn lộn những trái đu đủ vàng chín, má kiếm cán cây cứng đứng ngửa cổ thọt, trái rơi độp, mủ trắng chảy dài dọc bìa rừng. Những cây đu đủ hoang nuôi sống đám tị nạn ngu ngơ chân ướt chân ráo, da còn tẩm nồng mùi biển ngoài khơi. Đồng thời, bìa rừng cùng ngàn cây đu đủ chứng kiến bao buổi hẹn hò của đám tình nhân tị nạn vừa thoát chết. Từng cặp quấn chặt nhau trong lùm cây. Nằm có, ngồi có, và cả đứng, tạo thành đường mòn đi mót củi, đường lên trời, có người hay chữ gọi như thế. Nó ngoằn ngoèo, dẫn về đâu? Tiếng chim lanh lảnh bén liền gót.

Những mùa hè thơ ấu, má về ở chơi bên ngoại. Vườn ngoại trồng nhiều đu đủ. Bên cạnh trái, còn có cả thân và lá. Má ưa nam sấp, duỗi dài, chui người vào giữa tàn lá, tưởng tượng là nhà. Má bẻ từng cọng, kết thành hình người. Ban đầu người sống, rồi đến người chết. Từ từ những nhân vật trong truyện cổ tích xuất hiện, bày binh bố trận lính tráng oán thù đánh nhau, rồi thương xót nhau. Má thả trí tưởng theo bốn bề im ắng. Gió ru, đất ấm, tiếng ve râm ran. Cứ thế, chỉ môt mình, trốn bà ngoại, anh chị, mọi người... cho đến khi nghe tiếng người nhà tìm gọi về an cơm chiều.

                hôn con.

Minh thương của má,

Trưa nay cô Mây đi biển Santa Cruz. Trên đường về, cô dừng lại Gilroy, mua cho má mấy cái artichoke thật to, cô biết má thích hấp chín ăn với bơ. Nhìn artichoke má nhớ lại thời gian làm cho ông bà Jack ở trên đồi Santa Cruz, và món này, má cũng bắt chước ăn ở nhà ông bà ấy.

Chắc con còn mang máng nhớ họ phải không Minh? Ông Jack dạy Sử ở đại học Santa Clara, vợ là bà Kathy, bác sĩ làm cho nhà thương Stanford. Ông bà có thằng con kháu khỉnh, tròng mắt xanh như màu trời hè. Thỉnh thoảng hai chị em con được nghỉ học, má dẫn theo. Sáng sáng má đến lau chùi dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc thằng bé một tuổi, chiều chiều đi đón đứa con gái riêng của bà Kathy bốn tuổi từ vườn trẻ về.

Ông Jack nghiện rượu nặng. Má nhớ mỗi tối thứ ba và thứ năm là ổng phải đi dự A A meeting. Ổng muốn cai và vợ cũng hổ trợ tối đa. Má nhớ cả hai cứ khốn khổ dằn vặt to tiếng với nhau hoài, ma phải chứng kiến một cách chẳng đặng đừng, với điệu bộ ấm ớ, lấm lét, ngớ ngẩn như con mẹ ở đợ nhà quê mới lên tỉnh. "Làm cho người Mỹ giàu mình học cách họ nuôi con, và họ giúp đỡ con mình vào đại học. Họ cho mình đồ cũ, rồi mình học tiếng Anh cũng nhanh." Bà Thục đi trước lanh lẹ chỉ bày tận tình. Má lúc đó cần có việc làm, và làm bất cứ việc gì. Ông bà Jack trả tiền tính ra ngày đó cũng khá. Họ tử tế, cho má mượn tiền trước một tháng mua cái xe chạy đỡ hơn. Ông bà thấy xe má cà rịch cà tang chở con gái của họ cũng ớn sợ nổ bánh dọc đường bất tử. Con bé Laura bơi lội, đùa nghịch, trò chuyện với hai con rất tự nhiên, thoải mái. Má thích hình anh ấy làm sao, nó rất bình đẳng. Má làm gần một năm, học được mấy món ăn Mỹ, nhập vào xã hội Mỹ qua ngã chủ tớ. Ông bà chỉ dạy má bằng cử chỉ, ánh mắt. Họ vất bỏ cái gì là má xin đem về nhà xài. Từ quần áo, mền gối, cho đến thức ăn còn dư má cũng gói đem về cho hai con. Má thôi việc đó cũng tiếc, bởi đường xa, đồi dốc, sương mù. Một ngày mùa đông má suýt bị tai nạn, sợ mất hồn. Lúc má nghỉ ông Jack vẫn chưa cai được rượu. Bà Kathy dọa nếu không bỏ rượu bà sẽ bỏ ông. Rượu làm người ta hay nói láo, mất tự chủ. Khi ông không say, ông dịu dàng với vợ, từ tốn với con. Khi say vô thì quả là hung thần, như một người nào khác. Vợ chồng gây gỗ to tiếng hầu như ngày một suốt thời gian má làm. Tiếng anh tiếng u má không hiểu nhưng má biết gia đình không thua địa ngục. Tội cho hai đứa nhỏ. Mỗi lần ông bà gây nhau, má kéo chúng ra sau vườn, má còn sợ huống chi tụi nhỏ. Thường buổi tối gây nhau, sáng hôm sau, vài đồ bể lăn lóc trên sàn, má phải dọn sạch. Má khổ vì không chồng, bà Kathy khổ vì có chồng. "Chắc tôi phải rời xa ông ấy," bà nói. "Nhưng nghĩ tội nghiệp con," bà tâm sự. Thì ra người Mỹ họ cũng thương con như người Việt mình. Ngày đó má thiển cận, đầy thành kiến. Má cũng nhận ra, người trí thức học cao cũng có biết bao vấn đề như người nghèo hay không được học. Bà nói bà phục ý chí, sức manh sống còn của má. Má nói má phục trí thông minh, tài giỏi giang của bà. Má chỉ thắc mắc, ông uống rượu kinh niên như vậy, tại sao bà lấy, rồi lại đẻ con? Má cũng đã trải qua một đời chồng rồi. Thiệt tình, má rất muon hỏi mà tiếng Mỹ hồi đó dở quá, lại sợ, nên chỉ biết thương bà bằng cách nấu ăn thật ngon, dọn nhà sạch sẽ, coi con cái bà chu đáo. Mấy lần bà làm về sớm, ngồi nói chuyện với má, nói gì đó, dài lắm, như dốc lòng tâm sự, chỉ cần người nghe, còn má ráng hiểu, mà không hiểu được. Có hôm bà sụt sịt khóc, má bỗng thấy bả yếu đuối tội nghiệp làm sao. Má thấy như mình đưa lưng che chở cho bả. Má muốn nói với bà rằng, "Cũng vì hai con, tôi liều chết sang tới đây." Má hiểu ra một điều, cái đau nào cũng giống cái đau nào. Sau này má còn biết thêm là ông Jack tằng tịu với một cô sinh viên trong trường, bị nhà trường cho nghỉ việc. Má với bà Kathy an ủi lan nhau, hiểu nhau dù chỗ đứng hoàn toàn khác biệt. Tận đáy lòng, cả hai đều muốn được yên thân, dốc lòng làm việc, nuôi con, gắng gìn giữ mái ấm gia đình. Và sợ đối đầu với cô đơn.

Giờ thì má không biết hai ông bà còn ở với nhau không? Và ông Jack đã cai được rượu chưa? Con bé Laura giờ ra sao? mong nó học hành giỏi giang như chị của con. Mỗi lần má làm meat loaf, apple pie, nấu spaghetti, hay hấp artichoke, đều nghĩ gia đình bà Kathy, cùng căn nhà trên ngọn đồi Santa Cruz có nhiều cánh cửa gương rộng, mùi thông nồng ngát, và những quả bí đỏ to nặng mọc dại ở vườn sau. Khuôn mặt bốn người là bốn thế giới cư ngụ trong căn nhà đó.

                hôn con.

Minh thương của má.

Thỉnh thoảng ngồi không má hay nhớ lại những ngày chẵn/lẻ của mấy má con mình vào những đêm xa xôi. Căn apartment hai phòng ngủ chia chung với vợ chồng già người Việt gốc Cam Bốt. Bà vợ ho sù sụ suốt đêm, ông chồng hút thuốc liền tay. Cả hai cùng bị chung chứng mất ngủ, đêm ngày đổ thừa cho nhau. "Vì bà ho làm tui mất ngu." "Vì ông hút thuốc mà tui ho." Má ở giữa nghe cả hai tố khổ, vậy mà họ sống với nhau trên 50 năm, con nghe có khiếp không? Mấy năm đầu chưa xin được housing, mấy má con mình dọn chỗ ở lia lịa. Mỗi năm một lần, có khi hai lần. Khổ nhất là chuyện học của hai con. Má nhớ căn phòng rộng, kê hai giường nhỏ. Ngày chẵn má nằm với con, ngày lẻ má nằm với chị con. Má kể đủ thứ chuyện trên trời dưới đất. Từ chuyện cổ tích Con Tấm Con Cám, Công Chuá Ngủ Trong Rừng, Ăn Khế Trả Vàng, Con Bé Bán Diêm, Thằng Buôn Vịt Trời... Thỉnh thoảng má kể chuyện phóng dựa trên mấy show Tivi hai con thường coi: Popepy, My Litle Pony, Superman, Barbie, Spiderman, Cabbage Patch Kids.... Má nhớ chuyện con thích nhất là thằng bé có tật nói láo, hay hô hoán cháy nhà. Lan thứ nhất, thứ nhì cả xóm tin, mang nồi gầu lon thùng múc nước tới chữa giúp. Lần thứ ba cháy thiệt nó hô hoán cả làng chẳng ai tin. Còn chị con thích chuyện hai anh em mồ côi nương tựa nhau sống. Người anh có trí nhớ tốt và đôi chân khỏe, nhưng bị mù. Người em gái bị què nhưng có đôi mắt sáng, giọng nói hay. Hai anh em sống bằng cách di chuyển qua từng làng, lượm lặt những mẫu chuyện hay, thú vị, khác lạ của người làng này kể cho người lang nọ nghe. Đến đâu cũng được mọi người bu quanh lắng nghe, và cho thức ăn, áo mặc... Cứ thế, hai anh em nương dựa nhau sống hết đời. Về sau hết chuyên, má bịa, cố kể như thật, mục đích vừa dạy, vừa ru hai con ngủ. Chị con nằm yên, say sưa lắng nghe. Sau này, khi đã lớn, một ngày chị con nói, "Con biết nhiều chuyện má bịa, nhưng hay, con muốn nghe." Một lần khác, chị con lại nói, "Trí tưởng tượng của má phong phú thật, lại có biệt tài kể, sao ma không là nhà văn?" Má nghe, nghĩ thầm trong bụng con gái mình lớn tự bao giờ mà mình không biết. Chị con luôn cho má hết ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Má còn giữ bài thơ chị con làm cho má, Mother's Day. Và bài thơ chị con làm về Mưa.

                hôn con.

What is a Mommy?

A mommy is love,
a devotion that grows,
a from-the- heart feeling,
that she alone shows.

She's deep understanding,
she's friendship that's rare,
she's someone to count on,
who'll always be there.

She never stops caring.
She never stops giving,
her helpful advice,
prepares you for living.

Her lasting affection
will keep you together-
a mommy is love
that stays with you forever.

Rain

A deep, melancholy savoring
Like clouds ruining tears on a fierce, blustery night
The pitter-patter so delicate and soothing
Yet so harsh and bitter
Drops drift down and down
Spattering on the cement floor in a split second
just like each droplet with a mind with its own
Some are rapid And some are sluggish
But both breeds end their lives in seconds
The tapping starts fading away slowly
Sunlight pours into the windows with bright beams
Like sun forcing the glooms of the night away
And barging in with bliss of the day
Mourfulness is no more
The lighthearted day has arrived

Minh thương của má,

Hôm nay là ngày giỗ ông ngoại, má thắp hương, bày hoa quả, nấu nồi chè đậu đen. Má bắt chước bà ngoại ngày trước. Bà ngoại nói ông ngoại thích ăn chè đậu đen lắm. Bà chọn ngày ông rời nhà ra Bắc tập kết là ngày giỗ. Ông đi, để lại bốn đứa con nhỏ, chưa đứa nào đặt chân tới trường. Má ngày đó bà ngoại còn ẵm trên tay. Ông đi, không bao giờ trở lại. Bà ngoại ở vậy, một tay nuôi bầy con khôn lớn. Trong trí nhớ của má hoàn toàn vắng bóng hình ông ngoại, có chăng chỉ là qua những câu chuyện kể, mà chuyện kể lại do mấy cậu, dì, bác tưởng tượng ra. Má nhớ bà ngoại giận ông ngoại lắm, nên ít khi nhắc, kể về người cha cho con cái nghe. Bác Cả kể ông ngoại ốm, cao, thích đội mũ, và có giọng nói to, ộp oạp như con ễnh ương.

Thời chiến, ông ngoại từ bỏ bà ngoại cùng bầy con ra Bắc tập kết. Khoác trên người lý tưởng cứu dân cứu nước, tưởng như mình là đức Phật lìa bỏ gia đình đi tìm sự giác ngộ cho mình, cho chúng sinh.

Thời bình, ba con cũng ra Bắc, với danh xưng gán ghép mới là đi "học tập cải tạo."

Cả hai người đàn ông ra đi không ngày về. Cũng như bà ngoại, má chọn ngày ba con rời nhà làm ngày giỗ. Má được báo tin là ba con bị lên cơn sốt vài bữa thì mất. Khi hay tin, má ra tới nơi thì ông quản giáo dẫn tới bìa rừng chỉ nấm mộ mới, đắp vội, bảo xác ba con chôn dưới đó.

Hàng chục năm trôi, bao nhiêu nước chảy qua cầu. Biến cố đến rồi đi, má cũng phải sống như bà ngoại con ngày trước, nuôi con cái với niềm hi vọng ở tương lai. Và vin vào các con để đứng dậy mỗi khi vấp ngã. Các con là niềm vui, lẽ sống, niềm tin của má. Má quyết tâm chọn lựa đời sống như vậy. Đã, đang và sẽ hoàn toàn không một chút tiếc nuối, oán than, trách móc.

Trên bàn thờ ngày giỗ ba con, má cúng thêm thuốc lá và bia.

Mỗi lần dọn bàn thờ lau hình ông ngoại, má mơ hồ nghe tiếng sóng từ xa vỗ vọng. Má từng ở khu Hai, thôn xóm nhỏ chạy dọc bãi biển Quy Nhơn, miền Trung nước Việt. Má sanh ra và lớn lên ở đó đến ngày theo chồng chưa hề đặt chân đến thành phố nào khác. Con đường Nguyễn Huệ chạy dài song song bãi biển là huyết mạch thành phố, nối từng khu làng, trường học, nhà thương, phi trường, phố xá, trại lính, chợ búa... Thời Mỹ chưa đổ quân, thôn xóm má sống êm đềm lắm. Những hàng dừa, gốc lá gió biển xô ngã theo bóng người dân lao xao trong làng. "Quê nhà tôi chiều khi xuống êm đem. Chạy dài trên khóm cây đàn chim ríu rít ca..." Hoặc, "Quê em miền thùy dương. Lúa ngọt ngào hoa mới. Gió mang mùa xuân tới, hôn liếp dừa lên hương, thơm thơm tràn muôn lối. Quê em dậy bình minh. Nắng đẹp lòng thôn xóm. Quán tranh hiền vui đón, dâng bát nước chè xanh, chan chứa mộng yên lành..." Những câu hát yên ả, thắm tình. Nhà không sát bờ biển, nhưng hằng đêm, tiếng sóng ru má ngủ, như tiếng nước vỗ vập trong bọc thai bà ngoại cưu mang má. Sau này theo ba con, vì lính tráng, rày đây mai đó, dạt mãi tuốt trong Nam. Nhớ những tháng ngày vừa rời đất Quy Nhơn, đêm nằm má trằn trọc khó ngủ, cứ tưởng lạ nhà vì mới lấy chồng, nhớ bà ngoại, anh chị, nhưng về sau, má nhận ra vì thiếu tiếng sóng ru vỗ. Thỉnh thoảng giờ đây, hồi tưởng về tuổi thơ, là nhớ mảnh sân trước, cát vàng óng, mềm mại, vàng như màu nắng ngả theo trời chiều. Hôm nào bà ngoại bán hết gánh rau sớm, từ chợ về, mua cho má mấy viên kẹo cau, cứng ngọt, phủ lớp bột mỏng trắng, nồng cay mùi gừng. Má vừa ngậm kẹo vừa nhìn bà ngoại ngồi sàng cát, chỉ đợi bà ngoại sàng xong chỗ nào là má nằm lăn ngay ra chỗ đó. Cát bám toàn thân má, sướng không thể tả. Có nằm dài trên cát, mới thấy được những cây dừa cao khều ở góc sân, thấy được từng cụm mây trắng như bông gòn, nhỏ to, đủ hình thù, tha hồ tưởng tượng ra những con vật trong sở thú chưa từng đặt chân đến, ma chỉ nhìn chúng qua sách vở. Bầu trời trên cao xanh ngan ngát, ngửi mùi biển mặn trong không gian. Rồi từ từ mây tan, những hình thù con cá kình, chim đại bàng, bờm ngựa, hùm beo, bướm ma, chồn tinh dần dần cũng loãng. Ôi, ma nhớ nhiều thứ quá! Má mỏi tay rồi.

                hôn con.

Minh thương của má,

Mấy ngày qua má lu bu không thể viết cho con được. Dì Thương từ tiểu bang Colorado qua đây dự đám cưới đứa cháu gái. Dì với má quen biết nhau từ ngày học tiểu học. Trưa qua, chú Phong rủ dì Thương và má đi ăn. Chú Phong từng tán tỉnh dì Thương cách đây trên 30 năm, thời cả hai chưa ai lập gia đình. Nay dì Thương li dị, vợ chú Phong mất, hai người bạn cũ năm xưa gặp lại. Má ngồi giữa hai người, giữa những đĩa thức ăn dở dang. Trước đó, má đã có ý tưởng thoáng trong đầu, ước chi hai người có được liên hệ tình cảm với nhau, dù trễ tràng. Ý nghỉ bám theo má suốt trên đường lái xe lòng vòng qua những con đường ngắn, cong, hẹp. Má mỉm cười, ước mơ trẻ dại, dầu chẳng phải cho mình.

Tối qua chú Phong gọi điện cho má, hỏi về buổi gap gỡ khi trưa.Ý tưởng lại len lén mò về trong má. Cuối cùng không ngăn được, má hỏi thẳng chú, "Con Thương đang available đó! Ông thấy sao?" Con biết chú Phong trả lời sao không, "Ừ, thì bả available, tôi biết chứ, nhưng gia quá! Già chát. Già khú đế. Phía trước như phía sau, mặt phải như mặt trái..." Nói xong, chú cười ha hả như người nóc rượu mừng chiến thắng. Má phải để điện thoại xa tai, hình dung ra cái cười, khuôn mặt, và cả cái bụng to tròn của chú rung rinh. Cúp điện thoại, thì cô Mây về, thấy vẻ mặt không vui của má, cô xà tới hỏi, má kể lại đầu đuôi. Nghe xong, cô nói, "Gặp cháu, cháu đã bảo, 'Tôi cũng có hỏi con Thương, nó cũng nói với tui rằng, ông vừa lùn, vừa già, vừa mập, bụng bự như thùng nước lèo, lại hói đầu nữa... trông chán quá!'"

Chỉ có cô Mây mới đao để, trị được lão này. "Người ta thô bỉ, lỗ mãng mà mình cứ tử tế cũng không nên. Ăn cá cũng phải lừa xương chứ!" Má nghĩ cô Mây nói chẳng hoàn toàn sai hay oan ức gì. "Đàn ông Việt Nam, lứa tuổi của bác, đa số rất macho. Họ coi đàn bà lớn tuổi như là có tội, vô giá trị, ngoại trừ giỏi chịu đựng, chịu khó, chịu thương... cháu nghe hoài. Họ cứ nghĩ, chỉ có đàn bà thì mới già và xấu đi, còn họ bao giờ cũng vẫn trẻ đẹp, khỏe mạnh, ngon lành... Chú Phong mấy lần về Việt Nam kiếm vợ nhí, rước thêm họa, chẳng khác con chó già, rụng hết răng, hễ thấy xương là thèm gặm."

Cô Mây vào phòng. Má ngồi nhìn mảng tường vàng trước mặt, tự nghĩ, má cũng "quá" gia rồi còn gì.

                hôn con.

Minh thương của má,

Chiều nay trong lúc phủi bụi mấy cái cúp thể thao của chị con đoạt được, má nhớ một ngày lâu thật lâu, chị con học lớp sáu, năm cuối tiểu học, là đứa chạy khá nhanh trong trường, được chọn chạy đua với mấy trường khác. Đêm trước ngày đua, chị con không ngủ được, gần 1 giờ sáng, vẫn còn trằn trọc. Má nằm cạnh xoa lưng, chị con nằm yen không nói, nhưng má biết, lần đầu chị con được giao trách nhiệm khá nặng nề. "Con ráng ngủ, để có sức sáng mai mà chạy," má dỗ.

Sáng hôm sau, trên bậc ghế gỗ cao, giữa đám trẻ con, người lớn lố nhố đứng ngồi không yên. Má nhìn chị con bận đồng phục của trường màu cam đậm hòa lẫn trong đám trẻ nhỏ đùa nghịch cười đùa, xô đẩy dưới kia. Rồi đến phiên chị con... cắm đầu cắm cổ chạy thi vòng quanh sân football. Tiếng còi thổi, tiếng hò reo cổ võ, tiếng vỗ tay, tiếng gọi tên nhau ơi ới. Chị con chạy mà má tưởng như chính má chạy. Má thở dốc, hụt hơi, sợ chị con thua đã đành, còn sợ chị con đứt hơi nửa đường, ngã lăn quay giữa sân. Má nhắm mắt, hai tai lùng bùng, tim trong lồng ngực đập thình thịch, hai tay má bấu chặt thành ghế gỗ cứng đơ đơ.

Hôm đó chị con về hạng tư trong sáu trường. Chị con buồn một, má buồn mười. Nhưng cũng phải dỗ, "Lúc thua, lúc thắng con ạ!"

Rồi bao nhiêu lần thi đua theo bao nhiêu năm, má dần dà hết còn nhắm mắt, níu chặt thành ghế gỗ, tai lùng bùng, tim đập mạnh nữa. Má cũng cổ võ bằng tiếng vỗ tay, dù không la ó thật to như mọi người chung quanh. Thua thắng bớt phần quan trọng. Ai số một thì mình số hai, mà ai số hai thì mình số ba. Hai hay ba thì đã sao, hả Minh?

Một lần má thấy trong ví chị con cất tấm hình của ba con. Má hỏi, chị con trả lời, "Mỗi lần đi thi hay ra sân đua thể thao, con luôn cầu nguyện ba cho con thắng. Nhưng nếu lỡ thua, con cũng không... buồn nản."

Má ôm chị con vào lòng. Nó là con bé khôn ngoan, sắc sảo, lương thiện biết là bao!

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy chị con gọi điện, than suốt đêm qua bị sốt, sáng nay đỡ một chút, dù đầu vẫn còn nhức, cuống họng rát. Má nói phải uống thuốc, uống nhiều nước, và nằm nghỉ. Chị con nói thèm tô phở gà ít bánh, nhiều nước, và tách trà nóng bỏ vào lát gừng, lát chanh, muỗng mật ong của má. Chị con vòi vĩnh nhõng nhẽo với má một chút thôi, chứ má biết nó là con bé rất lì, cứng đầu, khôn ngoan đáo để. Lúc chị con còn bé, bà cô thường nói, "Con bé coi mòi khôn hơn má nó." Má nghiệm thấy chị con khôn ngoan hơn má nhiều. Nó là đứa có tinh thần trách nhiệm. Tính nết thâm trầm, kín đáo, biết lo xa. Đã quyết định gì rồi là làm bằng được. Vui thì chia mà buồn thì giữ. Má thương nhất lá cái tính tránh làm phiền lòng người khác. Lắm lúc má thương chị con, nghĩ mình không đủ kiến thức, hiểu biết sâu rộng để chia sẻ, thông cảm. Từ ngày còn bé, chị con tự học, lo liệu bài tập. Tiếng Anh tiếng u của má đếm chỉ được trên mười đầu ngón tay. Má nuôi hai con bằng tình yêu thương vô bờ bến của má. Vì miếng cơm manh áo, má phải bám lấy bất cứ việc gì và với giá nào. Má làm đầu tắt mặt tối, không lo toan chăm sóc nhà cửa được nhiều. Chị con tự làm bài, học hành, xoay sở lay một mình. Chị con ý thức được điều này từ khi còn bé, chỉ có cách đó mới làm má vui, và mới ngoi đầu lên được. Những bảng danh dự chị con cầm về, dán kín tường, về sau nhiều quá, cất trong hộp. Chị con cũng ít đòi hỏi, se sua với bạn bè, chú tâm vào việc học, coi em, chơi với vài đứa bạn thân. Thời của má, tầm nhìn không ra khỏi thành phố má ở, ước mơ là có được mái ấm, chồng thương con ngoan là đầy đủ rồi.

Giờ chị con khác xa, chồng con chỉ là một trong những ước mơ. Má chịu, thôi thì tùy ý chị con, má tin ở khả năng, khôn ngoan, và sự tốt lành nơi chị con.

Trước khi quyết định gì chị con cũng bàn qua với má, ngay cả trong thời gian làm luận án tiến sĩ, dù sắp xong, nhưng đổi ý muốn sang ở Âu châu một thời gian, phần vì tài liệu, phần việc làm tốt, phần vì Jim... Má có cảm tưởng rằng là, chị con bàn với má cho má vui, chỉ vì thương yêu, lo lắng cho má. Quyết định cuối cùng bao giờ cũng tự ý chị con. Má không buồn không trách, bởi đến giờ này, chị con vẫn đi đúng đường. Đường dài rộng mở thênh thang hơn má nhiều lắm. Ngày trước cha ông ta thường nói: Con hơn cha là nhà có phước. Má mong được như vậy.

                hôn con.

Minh thương của má,

Thời gian má ở Mỹ không lâu nhưng đủ để chứng kiến biết bao chuyện đổi thay. Hay ho cũng có, dở tệ cũng nhiều. Nghiệm cho cùng, thì ở đâu và bao giờ cũng vậy cả, con ạ.

Khó nhọc rồi cũng trôi qua theo thời gian. Những điều tưởng rằng ghê gớm lắm, cuối cùng cũng vậy vậy thôi. Hôm nay má nói nhập nhằng, biết con có chịu khó ngồi nghe má nói không? Má dở trong cách diễn đạt ý nghĩ của mình, bằng cách nói cũng như viết, chẳng thứ nào là sở trường cả. Nhập nhằng có lẽ bắt nguồn từ tối hôm qua má xem chương trình Việt ngữ địa phương, thấy lá cờ vàng ba sọc đỏ tung bay phất phới. Một đoàn người đứng nghiêm chỉnh chào cờ trong công viên chỉ có mỗi cột cờ chơ vơ, những khuôn mặt người chơ vơ. Hình ảnh làm má chạnh lòng nghĩ tới ba con, có lẽ đã lâu lắm rồi... ba con cũng đã sống, chết vì bảo vệ nó.

Thôi để má kể chuyện con nghe về lá cờ, bài quốc ca vậy. Má nhớ trước kia con làm bài, cũng khoảng vào tháng này trong năm, lớp social studies, hỏi về nguồn gốc mỗi học sinh, con lúng ta lúng túng, về nhà hỏi má, "Cờ nào hả má? Tại sao trong sách, bản đồ thế giới tài liệu chứng dẫn là cờ đỏ sao vàng, mà ở trường Việt ngữ, hay trong cộng đồng người Việt hải ngoại mình lại chưng bày cờ vàng ba sọc đỏ?" Việc con chọn cờ thiệt tình cũng làm má phân vân, nghĩ ngợi mất mấy ngày. Cuối cùng má đề nghị con nên chọn cờ vàng ba sọc đỏ là vì má nghĩ tới vong hồn của ba con. Cũng màu da vang máu đỏ cả, chỉ khác sao và sọc, nhưng biết bao triệu người đã phải trả giá!

Má không tài giỏi để cắt nghia thấu đáo, tường tận con hiểu. Con cũng được cái tình ưa chiều lòng má. Má nói thì nghe, vả lại nhà trường cũng chẳng trừ điểm vì lỗi này, chỉ phải lối cắt nghĩa của má làm con càng rối trí, thắc mắc hơn. Má mong khi hai con lớn khôn, đủ kiến thức, để nhận ra rằng, màu sắc và hình thể lá cờ Việt Nam thuộc về bên nào, phía nào, hoàn toàn rủ sạch. Không còn là đề tài để bận tâm nữa.

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy má phải bóp dầu bả vai phải, nhức mỏi quá con ạ. Cả hơn hai tuần nay má làm thêm giờ, hãng đang cần, thứ bẩy cũng vào làm thêm nửa buổi, giờ cánh tay nhức nhừ chịu không thấu. Má lớn tuổi rồi, tay yếu, mắt cạn tinh tường. Đọc báo một chút là mỏi. Việc má làm bao nhiêu năm nay, assembler là hạng thấp nhất trong ngành điện tử, chỉ cần chút cần cù, siêng năng, cần mẫn là xong việc. Suốt ngày ngồi một chỗ, làm theo lối giây chuyền, hàn xì vặn nối mấy sợi giây cap. Nơi má làm, đủ mọi hạng, giống dân khác nhau, như Mỹ quốc thu nhỏ. Má cũng thăng trầm theo nghề này, nhưng nhờ nó, mà chị con ăn học được đến ngày hôm nay. Và má cũng có nơi ăn chốn ở tương đối bình yên, thoải mái ở những năm cuối đời.

Có những giai đoạn toàn bộ hãng điện tử trong vùng xuống dốc, má bị mất việc, phải lãnh tiền thất nghiệp một thời gian, rồi chạy đôn chạy đáo kiếm việc khác, kiếm không ra, lo lắng thiếu thốn, lòng dạ thường trực bất an, lo âu mất ngủ. Thôi thì má kinh qua đủ cả. Lúc các con còn nhỏ, vô tư học hành ăn chơi. Thời gian sau, điện tử vùng này lại khá lên, thiên hạ tha ho làm thêm giờ phụ trội, má thêm tiền sắm sửa cho hai con được những thứ bình thường mà ngày trước chỉ nằm trong ước mơ hay dự định. Giờ đây hai con không cần đến má nhiều nữa, má chỉ làm cầm chừng đủ trả tiền nhà, phụ chị con chút đỉnh. Má làm thêm giờ hơn hai tuần nay cũng vì muốn dư thêm cho chị con mang về Việt Nam giúp mấy dì, các cháu trong hè này. Con đừng nghĩ má than thở gì hết nghe chưa Minh. Không nói với con thì biết nói với ai đây? Trong hãng ai cũng làm thêm cả, vì manager đề nghị, chỉ không biết kéo dài bao lâu để đủ hàng giao cho người ta.

                hôn con.

Minh thương của má,

Đôi khi trong ngày má hồi tưởng lại những năm tháng xa xưa, mà này Minh, hình như càng ngày, má càng nhớ chuyện xảy ra ngày xưa hơn chuyện mới xảy ra hôm kia hôm trước hôm nọ. Đó là triệu chứng lão hóa. Thôi, thây kệ, già là định luật trời đất, cứ bình thản chấp nhân, cưỡng chống chỉ tổ khổ thân mình thôi. Má nhớ tới chuỗi ngày ấu thơ, mới lớn, thiếu nữ... nhưng thường chỉ muốn nhớ tới những hình ảnh mang lại cho má sựêm ái dịu dàng. Đầu mình, chứa đựng toàn bộ trí nhớ, thành gắng kiểm soát chút nào hay chút ấy. Đầu người khác, má chịu thua. Có những lúc bất chợt, ký ức đưa lại cho má sự sợ hãi, như kẻ bị trúng độc, muốn ói, toàn thân co rút, đầu xoay mòng, má phải tự cố kiềm chế, gạt ra khỏi đầu những ý tưởng đen tối kinh khiếp đó. Má ra vườn, hoặc đi nằm nghỉ. Có khi gọi điện thoại chị con, hoặc vô phòng viết cho con. Có khi tới bàn thờ ba con thắp nhang, van vái, khấn xin...

Cảm giác phập phồng, sợ hãi, âu lo trong những ngày sau 30/4/75 thỉnh thoảng bất ngờ ập tới, nhất là ban đêm, ma nằm không đợi chờ nhưng hai tai và mắt cứ mở toang toác nghe rõ mồn một tiếng chân người rậm rật đang bước dần lên cầu thang, rồi tiếng gõ cửa, đập cửa mỗi lúc một dồn dập. Tiếng quát tháo, ra lệnh... Tất cả là sự kiểm tra, xem xét, hạch hỏi. Những khuôn mặt lạ cùng vũ khí cầm chắc trong tay, băng đỏ quấn quanh ống áo, lục soát từ lọ cắm nhang đến dưới gầm giường. Từng sợi tóc là từng cái tội. Mỗi hơi thở là một cái tội.

Sau biến cố 30/4/75, miền Nam Việt Nam bị kiểm soát bởi chính quyền mới, phải đi thưa về trình, tự do căn bản bị tước đoạt. Làm ngu dân, lại để đói, vì thế mất hết niềm tin. Ba con bị đưa đi học tập cải tạo, là sự chia lìa, mất mát trong gia đình mình. Cuốn lịch chị con và má gạch chéo đếm chờ từng ngày ba con về chỉ được vài tháng, sau đó bỏ trống. Cái gì rồi cũng phải quen thôi, cũng qua, ngay cả sự vắng mặt của ba con, để sống còn, tồn tại.

                hôn con.

Minh thương của má,

Má đang gặp chuyện bực bội trong hãng, vì bà supervisor và ông Ken. Làm việc mệt đã đành, mà những chuyện linh tinh lắm khi làm mình chán nản cùng cực. Cả hai ưa kèn cựa, kéo má vào phe. Đi làm kiếm tiền đã đỏ con mắt, còn cứ ưa trò chính trị bẩn thỉu, chỉ chực chơi nhau, ai được là hả hê sung sướng. Má gắng gạt không theo phe nào, vì biết chẳng tới đâu. Và có đổi hãng này sang hãng khác cũng vậy, nơi nào cũng có kẻ tốt người xấu, không gặp chuyện này, bày sang chuyện khác. Chén ly trong ro bao giờ cũng kêu lẻng kẻng, biết vậy, nhưng bực thì vẫn là bực. Má đã từng làm nhiều nơi nên má biết. Thiệt tình mà nói, cũng có nơi không khí, con người làm chung đỡ phiền phức hơn, nhưng không nơi nào hoàn hảo cả, hoa là thế giới đại đồng... không tưởng của Cộng Sản, hoặc là thiên đường của đức Chúa Trời. Má từng chứng kiến những cuộc tranh cãi, ý kiến, hơn thua, thù vặt, phe phái, chơi nhau, dành giật, rốt cuộc là "đì" lẫn nhau. Ma không muốn thuộc phe này nhóm nọ. Thọc mạch chỉ tổ đau đầu. Nịnh hót, khen chê, lấy điểm chỉ tổ nhọc thân. Một mình, cũng là một phe. Má chủ trương làm xong công viêc thì về nhà. Ai tốt hợp với mình thì mình chơi, ai xấu thì mình tránh. Nhóm má chỉ 12 người, mà biết bao chuyện lôi thôi, phiền phức. Nào liên hệ tình cảm, rồi đánh ghen, đi sớm về trễ, đẩy công việc cho người khác, giao việc không đồng đều, dành nhau từng giờ phụ trội, nói xấu, đặt điều... Má thấy nhiều khi cứ mắt nhắm mắt mở để người ta yên là mình yên. Má già rồi, bon chen chỉ tổ thêm mệt thân mệt trí. Sức lực, khả năng của má giờ giới hạn, ngôn ngữ lại bất đồng, nhưng bực thì vẫn bưc. Sống là sống với người khác, với người chung quanh, không thể sống một mình. Vui buồn lây lan, bực bội đành gánh lẫn nhau.

                hôn con.

Minh thương của má,

Má nhớ lúc hai con còn nhỏ thích chui rúc vào lòng má. Hai chị em cười giỡn đó, rồi cãi cọ đó. Dành nhau từ thức ăn vặt, như chip, bánh, kẹo, nước ngọt, đồ chơi, và cả má... nhưng chẳng khi nào dành cơm. Vậy mà mỗi khi một trong hai đứa đi đâu về trễ, là đứa kia hỏi đứa nọ, đi đâu? khi nào về? sao đi lâu quá vậy? Rồi thì lẩn thẩn đi vô đi ra. Má thấy hai chị em con yêu thương nhau, quyến luyến nhau, và lo cho nhau, lòng má vui sướng không thể tả.

Nhưng cũng có lúc hai đứa ganh nhau, nhất là chị con, lộ tỏ rõ hơn. Cái gì chị con cũng muốn được nhất và phải trội hơn con. Khi còn bé, ai khen con đẹp trai mà không khen chị con đẹp gái là chị con xụ mặt ngay tại chỗ, vì vậy, khi gặp vài người thân quen, má phải nhắc họ là không khen thì thôi, còn khen là phải khen luôn cả hai. Sau càng lớn, chị con bỏ bớt tính xấu này. Học hành cả hai đều khá. Chị con cần mẫn, chăm chỉ. Con ham chơi, lơ đãng làm má phải nhắc chừng hoài.

Má có thói quen ưa ngồi ngắm khuôn mặt con khi say ngủ. Khuôn mặt của con, trời ơi! sao mà dễ thương hết sức! Khuôn mặt của con khi ngủ tạc khuôn mặt của ba con ngày trước, con có biết điều này không Minh?

Má nhớ một lần, nhìn hai con chơi bóng rổ ngoài sân, đùa giỡn, miệng tía lia, hòa với tiếng banh căng dội trên nền xi măng, mặt hai đứa tươi rói, má đứng trong bếp, lòng sung mãn tột cùng. Hạnh phúc làm má chảy nước mắt. Má thấy mình như con bé nhẩy cao được giải huy chương vàng thế vận hội, sung sướng quá, con bé cũng khóc.

Khổ quá cũng khóc, mà sướng quá cũng khóc. Con người rõ là rắc rối, phức tạp, khó hiểu nổi.

                hôn con.

Minh thương của má,

Hôm nay là thứ bẩy, má quyết định không đi làm thêm giờ, gọi điện thoại chị con mấy lần nhưng không gặp. Ngày mai là sinh nhật của chị con, má đã gửi đôi tất len má đan, và cái check, không biết chị con đã nhận được chưa. Má đang trông coi hai đứa con của Carol vài tiếng, cô ấy nhờ. Hai đứa nhỏ ngoan ngoãn, con em láu lỉnh hơn con chị, nó đi nhanh hơn, nói nhiều hơn, và ăn cũng nhiều hơn. Má xào mì, món hai đứa thích, gọi là spaghetti. Carol bị ticket xe, phải đi học. Tối qua cô ấy qua ngồi khóc lóc, ba tụi nhỏ bỏ đến nhà bồ ơ hơn cả tuần lể chưa về. Carol đang có bầu sáu tháng. "Có bầu vì ổng muốn con trai," Carol nói. "Thôi thì chiều chồng vậy, vả lại Chúa cho bao nhiêu thì mình nuôi bấy nhiêu." Carol ở sát nhà mình ba năm nay mà má chưa từng thấy ông chồng có cử chỉ tốt đẹp gì với vợ cả. Má cũng ít khi nghe Carol noi tốt về chồng. Thỉnh thoảng hai người cãi nhau to tiếng, đồ đạc bể loảng choảng, rượt đuổi, con cái khóc thét. Có lần cảnh sát đến lập biên bản, bắt ông phải đi học lớp chừa tội đánh vợ, nhưng chỉ được một thời gian ngắn, rồi đâu cũng vào đó. Nhìn cảnh tượng này, má nghĩ phải chi đàn ông dịu dàng, nhẹ nhàng, ngọt ngào hơn một chút, và đàn bà cứng rắn, bản lĩnh, quyết định hơn một chút. Nghĩa là, cả hai giới tính sẵn sàng đổi hay san sớt một chút phần của mình cho người kia thì thế gian này hay ho biết dường nào! Chắc chắn sẽ giảm bớt, không những tội phạm, bạo lực, đồng thời dân số trên trái đất này nữa.

Nhắc chuyện của Carol, má nhớ hôm nọ đang ngồi nói chuyện gì đó, cô Mây chợt buột miệng nói, "Sao cháu thấy thời của bác, mẹ cháu... hầu như người nào cũng lận đận vì... đàn ông, không bằng cách này thì bằng cách khác." Đàn bà thời má lớn lên được dạy dỗ từ trong gia đình ra đến ngoài xã hội rằng, người phụ nữ phải chịu lệ thuộc vào người đàn ông. Người đàn ông lý tưởng là người luôn bao bọc, che chở cho người đàn bà. Đàn ông là phái mạnh, đàn bà là thứ yếu. Đàn ông là le sống. Người thiếu nữ kiếm chồng như kiếm cha để được nuôi nấng, lo toan cho mình. Nhưng trong thực tế, đa phần thay vì kiếm người cha hóa ra là... thằng con trai. Người đàn bà lại phải nuôi, chăm lo, săn sóc.

Trường hợp bà ngoại, má, hay một số đàn bà má quen biết, không có đàn ông vẫn sống được, và sống rất ngon lành, dù hoàn toàn không phải là sự chọn lựa.

                hôn con.

Minh thương của má,

Trưa nay má đến thăm bà Tư, đem theo cái bánh giò, tô phở chín, phong thuốc lá, và hai xâu bia Budwiser, toàn những món bà ưa thích. Bà vẫn hỏi má sao không đưa hai con đến thăm bà, má vẫn trả lời hai con giờ ở xa má lắm lắm!

Bà Tư quá đỗi già nua. Già đến mức không cách chi già hơn được nữa! Bà giờ chỉ còn da bọc xương, hai chân khẳng khiu như hai cổ tay chị con khi lên tám. Bà di chuyển bằng cách bò lết quanh nhà. Đầu bà trọc lóc, chẳng còn sợi lông mi lông mày, tất cả trụi lụi trụi lơ. Cười chỉ toàn lợi mà ưa cười miết. Mỗi ngày bà vẫn tiêu thụ hai lon Budwiser, hai điếu Malboro, hai lon Ensure. Thím Lợi ở sát cạnh, ngày ba bận qua chăm sóc cho bà, tiền công chính phủ trả. Mỗi lần nói hoặc hỏi gì, má phải kề miệng hét to vào tai bà, bà bị nặng tai, gần như điếc đặc. Bà ưa vuốt nắn cổ tay má, và hết còn nhờ má đưa đi thăm cô Bồi rồi, vậy cũng đỡ cho má con ạ. Cô Bồi giờ đang ở đâu thiệt tình má cũng không biết, chắc là trong một nhà thương tâm thần nào đó. Má định tuần tới vào nhà thương thăm chú Lỡ môt chút. Tấm ảnh cô Bồi, bà treo trên đầu ghế xa lông. Trong ảnh cô Bồi chẳng có dấu hiệu gì là bị tâm thần phân liệt cả. Cô Bồi trong ảnh độ chừng 10 tuổi, mắt tròn xoe, má bầu bĩnh, tóc cắt bum bê, coi thật xinh xắn. Cô Bồi không khùng điên xõa tóc cởi truồng đi lòng vòng sau nhà. Cô Bồi không bẻ tay bà (má) Tư. Cô Bồi không áo tím hoa cà nhét trong quần tây đen đeo nịt vàng to bảng, chiều chiều đứng trước cửa ca vọng cổ vọng sang nhà mình, lan cả khu chung cư chính phủ trợ cấp.

Nhìn bà Tư, má nghĩ cái thân mong manh kiếp người quá ngắn ngủi, thoáng một cái chớp mắt, mà chứa đầy tai ương, hoạn nạn. Cơn gió khô thổi phù qua không nghĩa lý gì đến đời bà Tư cả. Trước khi chào bà về, má nhìn, thầm hỏi, bà sống dai hay lâu chết? Áp dụng chính sách triết lý ba Q: Cái gì cũng Qua, cũng Quen, cũng Quên. Ngày trước ai có hỏi tuổi bà, bà nói 72. Giờ hỏi bà, cũng 72. Đến ngày lìa đời, có ai hỏi tuổi, bà cũng nói 72. Cái tuổi 72 nó ám, vận vào đầu bà Tư từ lúc mới lọt lòng hay sao con ạ!

Mà này Minh, căn apartment ngày trước mấy má con mình ở giờ cũng là gia đình Việt Nam khác đang ở. Lúc má lui xe, nhìn thấy ông cụ ngồi chẻ rau muống, thằng cháu độ bốn tuổi ngồi cạnh ráp logo. Chỗ con dựng xe đạp, nay họ kê mấy chậu trồng đủ loại rau thơm. Chung cư giờ sơn sửa lại coi đỡ hơn trước nhiều. Thùng rác xây tường xi măng có cổng mở, đóng chứ không để trào tràn ra đường, có cả nắp đậy hẳn hoi, bớt ruồi muỗi nhặng kiến. Rặng thông sau nhà giờ cao chót vót, thân cây chắc phải hai má con mình nối tay mới may ra ôm tron vòng. Tóm lại, má nhận thấy chính phủ thành phố San José giờ để ý, săn sóc người low income hơn ngày trước.

                hôn con.

Minh thương của má,

Trưa nay cô Mây đi cùng má ghé vào nhà thương Bascom thăm chú Lỡ. Người Việt mình gọi đây là nhà thương thí. Má và cô Mây phải đi hết sáu phòng mới tìm được đúng phòng. Mấy bà y tá chỉ lung tung. Người bệnh nào mặt mày cũng hao hao giống nhau, khó phân biệt, nhất là đang bị căn bệnh hiểm nghèo, vô phương cứu chữa, nằm chờ ngày đi. Chú Lỡ nằm ở phòng cuôi, dãy cuối. Khuôn mặt chú thoạt nhìn, má không cách chi nhận ra, phải mất mấy phút. Chú nhìn má, má nhìn chú, cả hai chào hỏi bằng mắt, định thần môt lát má giới thiệu cô Mây. Cổ chú mổ đôi, nhét ống thở vao, chú hoàn toàn không nói, không cử động gì được nữa. Chú thở bằng ống và sống bằng nước sữa truyền từ bình vào. Má ngồi kể chú nghe về bà Tư, rằng thảm nhà chủ mới thay, màu xanh dương đậm, màn cửa cũng thế, màu vỏ trứng. Những lá thư, bill của chú, bà Tư vẫn cất trong hộp giấy để ngay ngắn trên bàn cho chú, đợi chú về đọc. Trong khi nghe má kể, chú nhìn má không chớp mắt. Má đọc được điều chú đang nghĩ trong đầu, "Nói nữa đi, đừng ngưng. Chị làm ơn nói tui nghe về má tui. Bả ra sao? đang làm gì? Con Bồi ở đâu? có khỏe không?" Má kể tiếp, "Má anh vẫn mỗi ngày hai lon bia Budwiser, hai điếu thuốc Malboro, hai lon sữa Ensure. Thím Lợi ở sát cạnh hằng ngày qua ba bận chăm sóc bà cụ. Và ti vi vẫn mở 24/ 24." Má thấy nước mắt chú ứa. Môt lát sau, má cầm tay hỏi chú muốn gặp má phải không, chú nhắm mắt, rồi mở, má hỏi cả thẩy ba lần, để nghĩ rằng mình không nhận xét sai, vì cũng câu hỏi tương tự như vậy cách đây mấy tháng, chú lắc đầu.

Má và cô Mây chào chú, đôi môi chú run run như gắng hết sức mấp máy. Má phải nói giùm, "Tôi biết chú muốn nói cám ơn, thôi chú an tâm nằm nghỉ, tuần tới tôi sẽ đưa má chú vào thăm chú."

Ra khỏi phòng, má nghĩ, có lẽ chú Lỡ biết mình sắp đi.

Má thấy trong người khó thở và đuối sức. Má cần đi nằm một chút.

                hôn con.

Minh thương của má,

Suốt cả ngày nay má cứ bần thần làm sao. Mấy lần ráng sức ra khỏi giường, vào bếp pha ly trà nóng, ngồi nhìn ra mảnh vườn quen thuộc, nhưng không thấy gì hết, ngoài sự trống rỗng. Má biết nỗi buồn bã, âu lo đang ăn lan trong người, mong rằng sẽ qua, chiều nay hay sáng mai ngủ dậy, hoặc cùng lắm lấn qua bữa mốt. Tất cả đến rồi đi, đọng rồi tan, có rồi mất.

                hôn con.

Minh thương của má,

Nắng lung linh ngoài khung cửa sổ. Thứ nắng lấp lắng, óng ả như hàng vạn giây kim tuyến nhả xuống từ trời. Khí hậu mùa xuân bắc Cali tuyệt vời.Vạn vật bừng bừng sức sống. Hai cây bông giấy hoa bám kín cành, lấn cả lá. Chậu ngọc lan nụ nhú má đếm hết xuể. Hoa hồng nhà ta vẫn dai dẳng sống. Con biết má thương qúy hoa hồng nhất phải không Minh? Vì sư kiên trì, dẻo dai, trung thành, mạnh mẽ của nó. lại đẹp nữa, đủ sắc màu, lá xanh quanh năm. Giờ đây má chủ trương trồng loại hoa nào dễ dàng chăm sóc. Qua rồi cái thuở chuyên sưu tầm những loại hoa càng qúy càng khó trồng càng thích thú Bông hoa nào dễ trồng, dễ chăm sóc, làm vườn nhà mình tươi thắm là má trồng. Nắng lung linh, nhẩy nhót ngoài kia. Lá và hoa như đang đồng ca. Má nhấp ngụm trà cúc, cảm giác bình an, tĩnh lặng ngay trong giây phút này, nơi đây. Má biết con mỉm cười hài lòng khi nghe má nói ra những điều như vầy.

Nắng xuân rực rỡ, chứa chan. Trời xuân hiển lộng. Mùa xuân cho ta sự sống và sinh tồn. Gió thổi muôn ngàn lá như thổi điệu nhạc vui tươi. Đôi bướm cánh vàng vờn lượn như cặp tình nhân. Những con chim sẻ chim chíp trên nóc nhà. Mấy chú sóc nô đùa rượt đuổi trên cành sồi, y như hai con ngày còn bé bỏng sống trong vòng tay ôm của má.

Cô Mây ra sau vườn, đứng nhìn má cắt bỏ những hông hoa héo tàn. "Cháu thấy hoa đang tàn hay hoa đang nở đều có vẻ đẹp riêng." Rồi cô nhìn má, như thầm bảo, "Bác cũng là đóa hoa đang tàn..."

                hôn con.

Minh thương của má,

Viết được, kể được, nói được... tin rằng có con đang lắng nghe, chia sẻ những điều má nghĩ ngợi, thao thức, trăn trở, nao lòng là điều may mắn, hạnh phúc vô tận trong phần đời còn lại của má.

Má nói điều má nghĩ và gắng diễn tả thật giản dị. Nghĩ sao nói vậy, như cách má áp dụng, hành xử trong lối sống thường nhật. Má sợ hãi sự phức tạp, rắc rối, khó hiểu. Nó liên tưởng tới khổ đau, buồn thảm, đắng cay. Thời gian cùng sự số gắng đã vơi bớt trong má rất nhiều. Thời gian là liều thuốc tiên, và hai con là liều thuốc bổ, giúp má vin dậy, những lúc quỵ ngã.

Má tâm sự cùng con những gì má phải nếm trải. Hãi hùng, kinh khiếp, nhẫn tâm, bạo tàn... nhưng rồi cũng phải loãng tan, chỉ để tồn tại, sống. Có lúc trí nhớ chẳng phải là cái rổ đầy hay lỗ hổng mà còn là màn sương xóa nhòa, như khi ta nhắm mắt, chẳng còn nhìn thấy gì phía trước, nhớ những gì đáng nhớ, gạt những gì cần gạt. Làm được vậy rất khó, dù biết khổ đau hạnh phúc đeu do tự tâm ta.

Tất cả chỉ là những biến cố, tai nạn đến rồi đi, nghĩ rốt ráo tận cùng thì chết cũng chẳng phải dễ con ạ. Sức con người bền bỉ ghê gớm lắm. Má nói phần má, còn muôn người khác má chẳng dám luận bàn.

Má tránh nhắc tới biến cố bất hạnh, con biết phải không Minh? Nhưng có lúc, bất chợt nó lại trồi trục lên. Những lúc như vậy, bàn tay má lạnh ngắt, đầu má cứng ngắc, bụng thóp co từng hồi, hai ống chân chực quỵ. Má nhắm mắt, cố hít sâu, nắm chặt tay, rồi thở ra, ngẩng cổ... từ từ... như nắm lấy lại thân mình, từ từ bình tâm được một chút, biết mình còn hơi thở.

Cực kì bi thảm, Minh ạ!

Ra đi là sự đã liều. "Cột nhà biết đi nó cũng đi." Câu nói nghe như diễu như đùa nhưng vô cùng đúng trong thời điểm đó. Ra đi là bẩy phần chết, ba phần sống. Hai con là lẽ sống. Má thi hành điều ba con dặn, "Bằng mọi giá phải đưa hai con đi." Hoàn cảnh xô đẩy mọi người cùng suy nghĩ như nhau, những nhận thức phù hợp, dẫu về sau, khi mọi chuyện tương đối bình lặng, nhận ra rằng, không hẳn quyết định, chọn lựa nào cũng đúng.

(.....)

Tự Do đồng nghĩa bằng mọi giá, thậm chí vô giá.

Cái ghe mong manh mười lăm thước dài, bốn thước ngang mặc xuôi sóng gió. Nước tiểu nước mưa nước mắt cũng là nước. Máu cũng là nước. Nước ối cũng là nước. Đại dương mặn chát như nước mắt, máu, nước ối.

Những con tàu làm ngơ, lướt qua... lướt qua... cứ lướt qua...

Rồi thì lục soát tư trang, tiền bạc, cướp bóc. Tụi đánh cá Thái Lan, da thịt ướp mùi biển mặn. Sương gió ngập ngụa chát đắng.

Khóc lóc. La hét. Thét gào.

Rồi lại lục soát, cướp bóc, tước đoạt quyền làm người. Người như thú vật, bản năng bôi xóa lương tâm.

Những lời van xin, quỳ lạy, chấp tay vái tứ bề, mọi đấng của đám thuyền nhân.

Nhưng sao... Trời tối. Tâm che. Trí bịt.

(.....)

                hôn con.

Minh thương của má,

Kể con nghe cuối tuần vừa qua má làm gì. Má loay hoay ngoài vườn gần trọn ngày thứ bẩy. Nhổ cỏ dại, cắt tém hai cây hoa magnolia cho gọn, hốt đống lá khô ngoài bìa đường. Sáng chủ nhật đi một vòng Farmer's Market với cô Mây, lựa mua trái cây và rau tươi. Chiều về lau cọ nhà tắm, cầu tiêu, dọn sạch tủ lạnh. Má gọi điện cho chị con hai lần nhưng không gặp. Chị con gọi lại khi má đi vắng, vậy là má con rượt đuổi hỏi thăm nhau.

Trời San José mấy ngày nay khí hậu rất tốt. Nắng ráo, ấm áp. Má mua được bịch vải tươi, không ngon lắm, hột to cơm mỏng, ăn xong một lát thì cổ họng ngứa. Má đưa cô Mây, cô không tỏ vẻ hào hứng lắm. Nhiều khi má mua cái gì ăn, chỉ là mua kỷ niệm thời xa xưa. Bịch vải vừa đắt lại vừa dở, còn làm ngứa cổ, má bị như vậy mấy lần, nhưng thấy lại ưa mua, ăn rồi, tự nói lần này là lần cuối, nhưng chẳng biết rồi sẽ bao nhiêu lần cuối nữa. Má cũng mua được chậu lan vàng lấm tấm nâu, chưng trên bàn gỗ mặt kiếng kê kề cửa phòng con. Hoa lan lâu tàn và đẹp, dù không mùi thơm. Má chơi sang một bữa, chậu hoa 25 đồng. Ông người Nhật bán, khi giao chậu hoa cho má, bảo là giữ gìn, chăm sóc hoa nở cũng được hai-ba tháng.

                hôn con.

Minh thương của má,

Có những lúc, như lúc nãy má ngồi hàng giờ cạnh khung cửa sổ, nhìn chăm chăm ra vườn sau. Ý tưởng nhảy lò cò trong đầu, nhưng không làm má xốn xang, trái lại tương đối bình an. Vui một chút và buồn một chút. Có như vậy, má mới ngồi hàng giờ được chứ, phải không Minh?

Lúc nãy má nhớ về một buổi chiều nào đó, đã lâu lắc, con khoảng 8 tuổi, học lớp hai, bất chợt nhìn má, hỏi sao nhà mình không có ba như tụi bạn của con. Ba thằng Nick đưa nó đi chơi basket ball. Ba thằng Andrew chở nó đi học. Ba thằng Jason là coach phụ đội basketball trong trường... Con hỏi, mắt không ướt nhưng đôi má phụng phịu. Nhìn con má biết, một lúc nào đó con thèm có ba. Thì ước muốn cũng bình thường thôi, nhưng má biết là con biết không thể có ba, không có nếp sống có cha lẫn mẹ như tụi bạn con được. Má im lặng, những lúc như vậy. Rồi đợi tối đến, nằm gãi lưng con, má nói, "Thằng Michael sát cạnh nhà mình là con nuôi. Con Laura sống với má kế thương nó như con ruột. Thằng Carl cũng chỉ sống với má nó. Mỗi gia đình tạo thành bởi nhiều sự khác biệt, không nhất thiết là phải giống nhau." Má giảng nghĩa cho con, lẫn má. Má cũng cần có chồng như những người đàn bà quanh má vậy, nhưng không phải muốn là được, bao gánh nặng chồng chất trên vai má. Lúc lên ghe, rời khỏi Việt Nam, má tự hứa lòng mình, là từ này về sau, đời má như cuộn chỉ, cứ vậy từ từ rút. Nó là cuộn chỉ rối bời. Rồi một lúc nào đó, nhận thức ra rằng, cả đời má chỉ ngồi rút chỉ rối, thì đã già. Mà già thì đã sao, hả Minh?

Một gia đình lý tưởng thời má là, cảnh cha ngồi đọc báo, má ngồi khâu áo, con cái ngồi học bài, bà nội nằm vừa quạt vừa kể chuyện cổ tích cho cháu nghe, ông nội nằm ngửa người vuốt râu rung đùi và ngủ... gật. Đó là hình ảnh trong sách vở má học thời tuổi nhỏ.

Gia đình của riêng má thế nào, là do má định đoạt. Ba con cùng chị em con luôn sống trong sự yêu thương tròn đầy của má, vậy là đầy đủ. Đúng không Minh?

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy cô Mây mua về hộp bánh donut còn ấm. Đầu ngã ba nhà mình mới mở tiệm donut. Lấy tên hiệu là Happy Donuts. Chủ là người Cam Bốt, vợ chồng con cái túa ra làm tất. Donut ngọt, béo, cô Mây ăn một cái và uống kèm ly sữa low fat. Nhìn cô ngồi ăn một cách ngon lành, còn má thì chịu. Tuần tới má có cái hẹn đi check lại cholesterol. Ap huyết má dạo này hạ xuống được một chút, nhưng vẫn phải uống thuốc. Đến tuổi này, thân thể như cái xe, chạy mãi thì không hư cái này cũng hỏng cái nọ.

Trời hôm nay có gió lớn. Xem TV, khí tượng báo mấy ngày tới trời âm u và có mưa nhẹ. Mưa xuân má cũng thích, lớt phớt không ướt được đất lâu, chỉ sợ trở trời, mình mẩy nhức buốt. Má già mất rồi Minh ạ, mắt kém, da nhăn, tóc bạc, nhớ trước quên sau. Thời gian trước mặt mỗi ngày mo thu ngắn. Thời gian sau lưng mỗi ngày một chất chồng. Đời sống là vậy, ai cũng rồi phải rảo chân qua. Má thấy mình cũng may là không bệnh hoạn gì, còn tự lo liệu lấy được, chẳng phải nằm một chỗ.

Có cô Mây ở trong nha vô ra cũng đỡ. Cô là người biết điều, lễ phép. Một ngày nào đó, cô dọn đi, ở môt nơi khác, chốn khác, thành phố khác, má đành phải chịu thôi. Một mình má lại quạnh quẽ, sống với hai con trong tâm tưởng. Người khác ra sao má không biết, hoặc biết là do đoán mò. Người thì tin vào tôn giáo, người thì dồn sức cho công việc, thậm chí có người vì thơ văn. Còn má, có hai con vực má dậy, mỗi khi bị ngã quỵ. Trong tận cùng nghiệt ngã, tuyệt vọng, thống khổ, đảo điên. Hai con là lẽ sống của má. Má có được ý nghia ở đời sống này là do hai con đem lại. Những lúc sấm sét nổ vang trong đầu, má không còn nhớ gì, kể cả tên mình, má chỉ gọi tên hai con. Hai con la sự cứu vớt, cứu rỗi. Má thở, hít nguồn sống trên khuôn mặt hai chị em con.

                hôn con.

Minh thương của má,

Thời gian trôi. Sáng-trưa-chiều-tối-khuya-sáng-trưa-chiều... Má nhìn nắng xuân tươi rói nhảy nhót ngoài bìa hiên với chút ngậm ngùi, như đời má đang trôi.

Ma cũng đã từng, đã trải, đã nếm đủ mùi vị... Những lúc tận cùng kiệt, ôm thân, hỏi trời,"Tôi không tin chuyện xảy ra cho tôi." Rồi nó cũng xảy ra, như ăn uống thở ngủ. "Nói cho tôi biết, đây có phải là cơn ác mộng roi sẽ qua phải không?" Đời má, hết cơn ác mông này, nối tiếp cơn ác mộng khác. "Tôi đã làm gì tệ ác lắm hay sao phải chịu đựng mãi những bản án như thế này?" Những câu hỏi quay vòng trong đầu má. Tự hỏi, rồi tự tìm cau trả lời. Nửa phần người má như tê dại, nửa phần còn lại như miếng thịt thiu rữa. Minh ơi! Tất cả bão tố giông gió đảo điên xảy ra trong quá khứ, đã bao năm nằm sâu lắng chìm dưới lớp bụi thời gian.

Trước mắt má, là sự chờ đón tuổi già âm u một mình. Má tập chấp nhận, tìm cách thỏa thuận với nó, bởi có giẫy chết, thì đã giẫy chết từ bao năm qua.

Má xin lỗi con đã tâm sự những điều quá buồn, dù con là người luôn dõi mắt nhìn theo má. Phù hộ cho má, Minh ơi!

                hôn con.

Minh thương của má,

Tuổi đời chồng chất biến thành già nua là lẽ thường tình, má của con cũng là một. Khi nãy soi gương, thấy rõ những đường nhăn chi chít bao quanh mắt, chẳng khác chi những đường chỉ trong lòng bàn tay má. Mắt má cũng trũng sụp, khác xa thời con gái. Ngày ấy tròn to gấp mấy bây giờ. Lông mi lông mày giờ đây cũng rụng gần trụi lơ. Má già thật rồi.

Những lúc ấy thấy mình mênh mông quá. Mênh mông, bởi má chẳng biết dùng từ gì để diễn tả tâm trạng cho chính xác, đành tạm dùng chữ này. Cảm giác không thể ngoái cổ nhìn lui, quay ngược người, như kẻ đã ra khơi, biển trời mênh mông bao la, biết đâu là bến là bờ. Thấy mình nhỏ nhoi, tựa con thuyền vượt biển, trôi đi đâu? giạt về đâu? Sống-chết tựa cái nhích người, trở về với lòng đất biển. Sau biến cố 75, má đã kinh qua cảm giác đó. Mênh mông, bất trắc, sống biết từng giờ. Tương lai là ngay lúc mình đang sống. Như lề đường sau 75, đập phá rồi xây, rồi lại đập phá, rồi xây... như đổi tiền, vật giá lên xuống tùy theo hứng, luât lệ chiếu theo lòng. Tất cả đổi theo từng giờ chứ chẳng phải từng ngày. Đám người mất niềm tin nháo nhao chèn nhau sống.

Rồi những ngày đầu định cư ở Mỹ. Những xa lộ nối dài xuyên bang vô định. Đất Mỹ mênh mông, bất định. Má lọt thỏm. Lọt thỏm bằng sự mất dấu. Giờ đây, nhận rõ ra dấu chân mình được môt chút, thì đã già nua, kề miệng huyệt.

                hôn con.

Minh thương của má,

Ném, vất, thẩy vô không gian rộng lớn của Mỹ, đất hiệp chủng quốc, nơi góp nhặt dân tứ xứ, thì mấy má con mình cũng phải sống, chẳng khác chi mấy con sâu róm bò quanh ngó bước chân mình, chỗ đứng cố thủ của thân mình. Không cần nhìn xa hơn, cao hơn hay rộng hơn, mục đích chỉ để tồn tại, sống còn. Sáng ngủ dậy, thấy hai con còn nằm hai bên cho má nghiêng người hôn bên phải rồi xoay bên trái, là thấy đất trời chưa bỏ quên mình.

Những năm đầu ở Mỹ, má sợ lái xe ngang trên những cây cầu xa lộ. Chúng làm tim má ngợp, đầu cứng đơ, mắt choáng váng trăm ngàn vòng tròn nhào lộn. Cảm giác mất hút. Bao nhiêu năm má chỉ dám lái đường trong. Những con đường nhỏ, quanh co, vòng vò, trúc trắc.

Con phải hiểu, má đến từ một nơi mà quay đi đâu cũng đụng phải người, phải cây, phải vật... như cái chổi, cái lu nước, cái mùng, cái ghế đẩu... Tất cả quấn chặt lấy nhau. Tiếng nói, tiếng người rao hàng, tiếng bà hàng xóm, tiếng chó sủa, tiếng sóng vỗ, tiếng mèo gào, tiếng reo cười trẻ con. Mùi muối biển mặn, mùi mồ hôi người, mùi cứt chó, cứt gà. Màu xanh bẹ chuối, màu xanh trời gần. Tiếng dép kéo lê. Mùi khói, mùi trái cây chín ủng miền nhiệt đới. Bụi bặm ruộng vườn, hoa quả... tỏa đầy dậy kín không gian. Đi ngủ ở thế giới khác, thức dậy ở thế giới khác. Vì thế con cứ nói sao má ngồi đâu một mình là cứ hay tựa. Tựa vào tường, đệm xe, đống gối. Những vật vô tri giác đỡ lấy má. Chúng cho má cảm tưởng rằng mình được che chở, âu yếm. Má áp đặt ý nghĩ của má lên chúng. Biến chúng thân cận, cần thiết để sống còn.

Má phấn đấu để tồn tại. Sống ở một thành phố, không lớn lắm so với nhiều thành phố khác trên nước Mỹ, mà không ai cần biết ai lại ai. Hàng xóm, láng giềng cùng những dãy nhà, hàng quán, building... Tất cả vô danh với má. Má hết nhìn thấy được trăng lên mỗi tháng, như không được phép nhìn thẳng mặt kẻ lạ trong đám đông. Lắm lúc má có cam tưởng như mình bị bôi xóa cả tên, cả tuổi, cả hình hài.

                hôn con.

Minh thương của má,

Sáng nay má nhận được thiệp báo tin cô Ngọc Nhung, con gái út bác Hưng tháng tới lấy chồng, đám cưới tổ chức tận bên Toronto, chắc má không đi dự được. Bác Hưng là bạn tù cải tạo cùng ba con. Thời gian đó, bác Hưng gái, tên Yến, là người thường xuyên má liên lạc, giúp đỡ, chia xẻ nhiều thứ. Nhà bác đông con, phải bán dần những thứ trong nhà. Mỗi lần má đến là đồ đạc vơi dần. Bác Yến than, phần bán vì nuôi chồng nuôi bầy con, phần mất vì trộm. Má đã từng chứng kiến bác ngồi cạy mấy tấm gạch lót trong nhà tắm đưa đi bán. Áo dài, quần tây, đến áo lót ngực bác bán sạch. Sáu đứa con nheo nhóc. Đứa nhỏ nhất còn bú, đứa thứ nhì bị liệt, suốt ngày nằm một chỗ, muốn gì là cứ hú lên, như vượn. Đói hú, no hú, đái ỉa hú, cười vui cũng hú. Bác Yến không thể buôn bán làm ăn gì được, có gì trong nhà là đưa đi bán sạch, sống thê thảm cơ cực lắm. Lúc quyết định đưa hai con đi trốn, má giữ bí mât không lộ cho bác Yến biết, sau này gặp lai, bác trách sao má kín quá. Nếu biết, bác đã gửi một đứa đi cùng.

Gia đình bác qua sau, theo diện HO. Năm ngoái Bác Hưng bị stroke, giờ tê liệt nửa người phải ngồi xe lăn. Thị giác lại rất kém. Bác Yến ở nhà trông coi bầy cháu nội, ngoại. Má nhớ tính tình bác Yến ưa đùa, lại hay nói thẳng, "Đời giờ hết còn là chữ T: tình tiền tù tội, mà là Đ: xe đạp, đồng hồ, đài phát thanh là giải quyết được tình tiền tù tội." Có lần má đến nhà, bác đang ngồi sau bếp, cửa không đóng, bác chửi sang sảng, chắc lúc đó chịu hết thấu, "Tụi bây là cái đéo gì! hả! Tại sao bắt người ta phải đi học tập cải tạo cái đầu chứ? Trại cải tạo chẳng khác gì Hitler dựng trại tap trung. Tụi bây phải tự cải tạo cái đầu của tụi bây trước đã..." Bác Yến là người có trình độ, đang học luật dở dang thì đi lấy chồng. Mới tháng trước, qua điện thoại bác Hưng nói, "Đời chẳng biết đâu được chị ạ. Trường hợp như chị, anh mất, thế mà yên. Còn tôi, sống chỉ cực thân, làm khổ vợ, phiền hà con cái."

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy bác Liên rủ má đi chợ Cosco trên đường Senter. Đã lâu má mới vào lại chợ này. Đồ đạc bày cao ngều nghệu, chẳng thiếu thứ gì. Từ đồ chơi trẻ con đến máy cắt cỏ. Thức ăn bán từng bịch lớn cho nhà đông người. Má đi vì vui chứ chẳng cần mua gì cả. Cô Mây ăn cũng ít như má, lại hay ăn ngoài. Má ăn uống đơn giản, rau luộc, cá kho, trà nóng. Ngày trước có hai con, tuổi đang lớn ăn như hạm, nhất là mấy thứ ăn vặt như chip, bánh, kẹo, soda... Đi chợ xong, bác Liên rủ má vào tiệm New Tung Kee ăn khoai môn chiên bột, trứng. Trên đường về, má chợt nhớ hai bánh xe trước gần mòn, cần phải thay. Bác Liên đề nghị cho má mượn thẻ Cosco tuan tới đi thay, giá rẻ hơn những nơi khác. Má ngần ngại, nhưng bác ấy tha thiết quá, đỡ môt số tiền. Má dự định mua cây ngọc lan ở khu Lion làm quà cho bác. Đi đâu bác cũng rủ má đi cùng. Má biết bác thích chậu ngọc lan đã lâu, mỗi lần đến nhà mình cứ trầm trồ cây ngọc lan má trồng, nói hôm nào má chiết cho bác ấy môt nhánh, má thì chẳng biết chiết cành.

Cô Mây bị cảm mấy ngày nay. Cô nhờ má cạo gió. Tối qua má hầm nồi soup rau đau thịt gà. Vừa cạo gió cho cô ấy vừa nghĩ tới chị con. Chị con bị cảm cũng thích má cạo gió, còn con thì nhất định không là không. Chị con giờ sống một mình, những lúc ốm đau biết xoay xở ra sao, má thấy xót xa, lại đi gọi điện thoại, nhắc nhở. Má coi cô Mây như chị con những lúc như vậy. Lan man má nghĩ tới chuyện chồng con, mái ấm gia đình, có người nương tựa lẫn nhau. Cô Mây và chị con đều trên 30 cả rồi. Từng này tuổi, má đã có hai con. Moi lần má nói, chị con gạt ngang, "Thời má khác, thời con khác, má là má và con là con." Còn cô Mây chỉ im lặng cười, nhưng ý cũng chẳng khác gì chị con. Đàn bà con gái như cái đồng hồ, cứ tích tắc, tích tắc gõ. Thời gian chẳng chờ đợi ai bao giờ, nó đã qua là qua luôn. Chồng con hay sự nghiệp? Nhưng má tin rằng, cả cô Mây và chị con sau này nếu lập gia đình sẽ là người vợ tốt, mẹ tốt. Bởi căn bản hai đứa là người ý thức trách nhiệm, co lòng, biết lo nghĩ, thương yêu người khác.

Trời mưa rả rích từ tối qua. Khí tượng cho biết là sẽ còn mưa trong vài ngày tới. Mưa xuân ở Mỹ không to hạt như mưa nhiệt đới xứ mình. Đường phố ướt át, má nói cô Mây đừng đi ra ngoài kẻo bị thấm mưa, bệnh lại lâu lành hơn. Dặn vậy thôi chứ cô ấy cũng cứng đầu chẳng thua gì chị con. Ưng chi là làm cho bằng được.

                hôn con.

Minh thương của má,

Tối qua má nằm mơ, giấc mơ ngắn ngủi nhưng làm má buồn bã suốt cả ngày nay. Cảm giác đau đớn ở vùng tim, mấy lần má đưa tay xoa lên ngực trái như thể tự vuốt ve xoa dịu mình. Hình ảnh cái ghe giữa dòng nước, vụt chốc biến thành cái lá xoáy giữa dòng, nơi má con mình bị xoáy cùng cả trăm người khác. Trong giấc mơ, má ngửi mùi tanh tưởi rong biển, rờ chạm mảnh gỗ nhám khô. Những ngón tay bấu chặt thành ghe, nhát dao chặt, đứt lìa ba ngón. Ba ngón tay rơi vãi, máu tuôn loang giữa biển khơi. Nhát dao nhanh gọn đến độ má chưa kịp bưng mắt. Nắng nóng ngất trời. Tiếng rên la. Tiếng ngẹn trong cuống họng. Ngã té bổ nhào của từng loạt bà mẹ gào thét ôm con. "Lạy, lạy họ đi con, lạy họ tha cho, con ơi!" Lạy những người đàn ông nói tiếng như tru, hú giống thú. Đám đàn bà con gái quỳ lạy vái van xin giữa tiếng rú cười hét hò quát tháo. Âm thanh thọc thủng tai. Hai bên đồng hiểu, người xin tha, kẻ không muốn. Chúng dùng hai chân đá và hai tay ghì. Những người đàn ông, con trai nhúc nhích là bị đay xô xuống biển. Ba ngón tay đã là lời cảnh cáo. Cái búa đập vào màng tang người đàn ông kháng cự đang nằm trong khoang không biết đã chết hay còn ngoắc ngoải. Ba ngón tay níu lấy thành ghe như rán giẫy giụa đồng lõa keu cứu van lơn. Đám con nít lùa xuống khoang, níu chặt lấy nhau. Con ơi, níu lấy má. Má thất kinh hồn vía, ôm chặt hai con vào lòng. Bốn bàn tay mà như trăm ngàn bàn tay bấu lấy chặt người má. Rồi nào có được tha! Má nhắm mat, hai con hiện hình, đớn đau tủi hận đâm lì, rồi thiếp ngất, đớn đau rã rời thân xác. Một cô gái lồm cồm bò dậy, nằm úp mặt lên ngực má, tỉ tê gọi má ơi ba ơi. Má lại nhắm nghiền mắt. Tiếng hai con gào gọi má. Má biet, má nghe, má nằm im điếng lặng. Nhắm mắt để được ôm ghì hai con, che chở cô gái. Người má nhão sình như cọng bún dầm nước. Tiếng rên gào thét van xin bằng Việt Anh Pháp Tàu. Mặt trời chói lòa, nổ đom đóm. Khi sợ hãi quá, má bỗng bình tĩnh một cách lạnh lùng.Và ngay giây phút ấy, má phải sống. Sống hùng sống mạnh. Sống với bất cứ giá nào.

Má mệt quá! Con tha cho má vì má đã kể con nghe chuyện không vui. Đã lâu, lâu lắm rồi, má tưởng được yên, nhưng tối qua lại trở về trong giấc mơ. Giấc mơ đến bất chợt má không đỡ được. Má choàng tỉnh, người vả mồ hôi, cảm giác hoảng sợ. Căn phòng tối om, má nghe tiếng máy ghe vọng nổ từ quá khứ, từ giấc mơ. Má bật đèn, ngồi dựa vào tường, chờ đèn đường tắt.

                hôn con.

Minh thương của má,

Má nhớ một lần đã lâu, trong buổi họp mặt bạn bè ở nhà bác Huỳnh. Những người khách đêm đó, có chú Quý làm cùng hãng với bác Huỳnh. Thường thì bữa tiệc nào cũng vậy, hay nói lan man đủ thứ chuyện. Từ chuyện nhà cửa, việc làm, sức khỏe, qua chuyện Việt Nam, Mỹ, đến chuyện bồ bịch, mai mối... đề tài cuối bao giờ cũng hấp dẫn mọi người, không thể loại trừ. Má nhớ tối đó suýt nữa má tát vào mat chú Lâm chỉ vì câu nói, "Lấy vợ phải chọn con gái vượt biển qua ngã Hồng Kông, chứ ngã Thái Lan là 95% bị bọn hải tặc dzớt trước rồi." Má nhào ào tới, định tát vào mặt gã một cái, may mà bác Huỳnh cản kịp. Bình thường má là người bình tĩnh, ít nóng ẩu, vậy mà khi nghe câu nói đó, máu du côn du kề trong người má bỗng bừng bừng nổi dậy, chận không kịp. Ức và tức làm má khó thở, thề là đến chết không bao giờ muốn thấy lại mặt gã đó nữa.

                hôn con.

Minh thương của má,

Sáng nay trời hiu hiu có lẽ chiều tối sẽ mưa. Trở trời, má thường nhức mỏi bả vai, đầu gối. Bả vai và đầu gối là hàn thử biểu đo lường cơ thể má. Má uống hai viên Tylenol với ly sữa đậu nành hâm ấm, dán miếng Salonpax rồi đi nam nghĩ. Má định ra vườn đào đất trồng chậu lavender lady lilac, nó có mùi thơm dịu như hoa sầu đông bên nhà, nhưng thôi, để mai mốt má làm cũng được.

Suốt đêm qua, con chó nhà bà Pat sau lưng sủa liên hồi, làm má vốn ngủ ít, giờ lại bị mất ngủ, nên hôm nay cứ vật vờ như người nghiện thiếu thuốc, may mà không phải đi làm.

Má công nhận là mình đã lỗi thời, lỗi lối sống so với những người chung quanh, chỉ được sự cần lao. Vài người quen thân nói thế. Nhưng má biết, hiểu được mình. Không ai hiểu mình bằng chính mình. Những gì má trải qua chỉ mình má biết. Những gì má học hỏi, giúp ích cho má, cũng chỉ mình má hay. Có kêu ca, than trách, vật vã rồi thì cũng phải song hết đời mình thôi. Suốt đời má, hiếm hoi có được một ngày sống, nghĩ cho riêng mình. Cuộc sống với má, đồng nghĩa bổn phận, trách nhiệm. Ngày chưa chồng bổn phận là dốc lòng làm hài lòng bà ngoại. Lấy chồng, sanh con đẻ cái, gánh thêm trách nhiệm. Giờ má đang bước chân vào tuổi già, chẳng còn mấy năm nữa là về hưu, đi cho hết phần đời còn lại. Má nhận thấy mình có được nội tâm phẳng lặng ở tuổi xế chiều, dầu rằng luôn cố gắng. Nhưng xét cho cùng, sống là cố gắng hoàn tất nghĩa vụ, nỗ lực chống chỏi với mọi khó khăn. Đừng qua cầu rút ván hay đóng cửa sập nhà, bởi cây cầu biết đâu có ngày chính mình cần. Còn bỏ đi hay nghỉ chơi... thì rồi cuoi cùng biết sống cùng ai đây? Má tìm được sự bình an, là nhờ thỏa thuận với chính mình, dù phải hy sinh, chịu đựng, nhẫn nhục. Má luôn gắng hòa mình vào vạn vật, giữ lòng phẳng lặng. Mặt nước xao động không thể nào thấy được ánh trăng. Gương mờ không thể nhận ra mặt mình. Sống cho người mình thương yêu cũng là hạnh phúc như cho chính mình vậy. Má không dám so má với những người cao cả, hy sinh vì lý tưởng, nhân loại, không cùng máu mủ ruột thịt với mình, như mẹ Teresa chẳng hạn.

Bà Barbara, làm cùng assembly line với má, sàng sàng tuổi má, nói tuổi của kẻ đứng dạng hai chân, một trong nghĩa địa, một ngoài sàn nhẩy. Bao nhiêu năm bà nuôi con, giờ con khôn lớn, bà mới thực sự được sống cho mình, cảm giác như cây được hồi sinh. Thời bà ngoại, má bà ấy chỉ biết ở nhà nuôi con, khi con tự lập cánh sinh, thấy mình đâm vô dụng, phế thải... Bà còn tràn đầy sức sống, luôn ăn uống kiêng khem, siêng tập thể duc, thích đi du lịch, party, hát karaoké... Bà nói thêm rằng, đến tuổi này rồi, đếch cần lo lắng nhiều. Chẳng nên bận tâm nếu mình làm gì sai trái, cũng chẳng còn phải thường trực chứng tỏ. Và sướng nhất là chẳng cần phai tranh đấu điều chi nữa cho nhọc xác, bởi cả đời phải tranh đấu rồi. Chuyện gì đến cứ để nó đến, nó đi thì cũng để mặc nó đi. Bà chỉ chú tâm enjoy những năm tháng còn lại mà thôi. Má nghĩ bà nói cũng có lý. Mỗi người tự chọn cách sống cho mình. Như con người cần nhiều tôn giáo khác nhau. Bà Barbara là người Mỹ, gốc Đức. Còn má là người Mỹ, gốc Việt.

                hôn con.

Minh thương của má,

Trưa nay má ngồi ăn với cô Sandy. Cô Sandy người Phi Luật Tân, ở Mỹ tám năm, lấy chồng Mỹ và có đứa con riêng với người chồng trước. Với chồng sau, cô bị sẩy thai hai lần. Cô ấy nhỏ tuổi hơn má nhiều, người Việt mình thì xưng cháu, con và gọi má là thím, dì hay bác, nhưng tiếng Mỹ thì cứ you & I là xong tuốt luốt. Cô ấy rất khổ tâm, khóc cạn nước mắt vì chồng/con. Ông chồng đang có bồ mới. Cách đây mấy bữa, cô giặt quần áo, thấy cái hóa đơn motel trên Lake Tahoe, cô hỏi, ông chối, hỏi riết, ổng nói là bạn. Ngày hôm qua, cô nghe lén điện thoại, hai người lại hẹn hò. Dạo sau này ổng thường xuyên về trễ, tính khí gắt gỏng, xem chuyện ngoại tình là bình thường, tỉnh bơ coi cô không ra gì cả, như đang ở một xứ chậm tiến thời xa xưa, chẳng phải Bắc Mỹ, chỉ thêm bước nữa, đánh vợ là xong. Cổ đang tính chuyện ra ở riêng, rồi sẽ li dị. Còn nỗi khổ tâm khác, gấp trăm lần chồng ngoại tình, là thằng con trai riêng đang học lớp chín bỗng bỏ học, hút xì ke, nhập băng đảng trộm cướp. Cổ kể, mà giọng cùng khuôn mặt đớn đau tột độ. Má xót dạ, bởi có làm má, làm vợ mới thấu hiểu nỗi thống khổ này. Má chỉ biết lắng nghe, tìm cách an ủi. "Nó còn nhỏ, ham chơi nghe lời rủ rê bè bạn, cứ từ từ... mình thương yêu, lo lắng nó, và luôn cho nó thấy là mình không bao giờ bỏ cuộc." Cô chua xót, "Tưởng lấy chồng Mỹ, qua đây chỉ vì con, chẳng cầu tiền cau tiến gì cho bản thân mình cả." Má tin ngay, bởi má cũng từng như cô ấy. Má nhìn quanh, những người đàn bà má quen biết, hầu như ai cũng tranh đấu sống còn là chỉ vì con cái, mong cho tương lai con mình rạng rỡ nên người. Hay tại những người má quen biết đều bất tài hết chăng? nhiều khi má tự hỏi. Những người đàn bà tài giỏi, sang giàu, trí thức, liệu họ sắp xếp cuộc đời có hay ho hơn những người có đời sống bình thường, thậm chí tầm thường không? Những người má tiếp xúc giao thiệp hằng ngày là giới lao công, thấp kém trong xã hội. Con đường độc đạo là nhìn lên, đi lên. Ý chí gầy dựng, đấu tranh sống còn thì họ dư thừa.

Nếu mục tiêu sống cho con hay vì chồng là niềm hạnh phúc thì sư hy sinh, nhẫn nhục, chịu đựng nào cũng có ý nghĩa và đáng được ngợi ca cả. Sống ở xứ Mỹ này, tự do, dân chủ, độc lập... nhưng xét cho cùng, nhìn quanh quất, má cũng thấy nhiều người khổ lắm con ạ. Giàu khổ theo giàu. Nghèo khổ theo nghèo. Giỏi lo theo giỏi. Dở cực vì dở. Khổ thì có từ thời xưa cho tới thời nay. Làm người là khổ rồi! Chỉ khác thời nay, đàn bà tương đối được đối xử bình đẳng hơn, và có thêm được quyền chọn lựa (trong giơi hạn tương đối). Cô Sandy, khổ sở đớn đau khóc than rồi cũng xong thôi, ước mơ có được mái ấm, bạn đời chung thủy không toại nguyện thì sống một mình vậy, vẫn không sao cả. Độc lập tài chánh giúp người đàn bà bớt lệ thuộc vào người đàn ông. Chỉ con cái hư hỏng là đứt gan cắt ruôt. Má cầu mong thằng con của cổ chỉ vì tuổi thành niên ưa nổi loạn, náo động tạm thời rồi sẽ qua đi trong vài năm tới.

.......

Xin lỗi con, má đang kể nửa chừng, thì điện thoại chú Lộc gọi kiếm cô Mây. Má nói cô Mây chưa về, chú cà kê dê ngỗng chỉ hỏi thăm về cô Mây. Chú Lộc là kỹ sư điện tử, làm hãng Intel, lương hơn trăm ngàn, cộng thêm stocks. Chú đã lớn tuổi nhưng chưa lập gia đình, có thiện cảm với cô Mây. Theo má nhận xét, cô Mây không mấy gì ưng chú cả. Tuần trước chú ghé, trong khi trò chuyện, chú nhìn quanh nhà, buột miệng,"Chị và Mây sống giản dị quá!" Rồi tiếp, "giản dị là dấu hiệu của sự chín chắn." Má cười, "Giản dị thì hỏi cô Mây, chứ tôi giản dị là vì già rồi chú ạ!" Cô Mây ngồi im, ngó ra vườn. Lúc chú về rồi, cô nói, "Mỗi lần gặp, toàn nói chuyện tào lao, thậm chí ngốc nghếch, chỉ có câu nói khi nãy là cháu nghe lọt lỗ tai." Má nói, "Khó quá coi chừng ở giá đó cô ạ!"

Bữa nay má kể lung tung, toàn chuyện người này người nọ. Những người quanh má. Thôi, tay má mỏi rồi.

                hôn con.

Minh thương của má,

Tối qua chị con gọi nói chuyện rất lâu, giọng tíu ta tíu tít. Khi chị con tíu tít, má nghe như hát, những con chữ cứ quấn chặt với nhau, nghe không rõ. Mọi chuyện gần như được theo ý chị con. Chị con vui là má vui.

Má nghĩ, chị con học xong, tìm được việc làm tốt, rồi lập gia đình, có con cái, sống cuộc đời bình an, ý nghĩa. Má ước mơ như câu chuyện con bé đội rổ trứng trên đầu đi bán. Uớc mơ này nối tiếp ước mơ nọ. Nhưng má sẽ không nhảy tưng tưng để trứng bể, ước mơ tan tành mây khói. Má cung đã từng như vậy, chồng chất ước mơ cho má, giờ thì cạn kiệt. Má giờ đây sống nhiều với dĩ vãng, mà dĩ vãng như nhiều lần má nói với con, là chỉ mong được xóa nhòa cho đỡ nhọc lòng.

Trở lại vấn đề chị con. Ông thầy đỡ đầu khen luận án giá trị, độc đáo. Về chuyện học, chị con nói thì má nghe, ít có khái niệm. Tối qua chị con vẫn còn cái giọng nửa đùa nửa thật, "Giấc mơ làm đạo diễn con vẫn còn ấp ủ đó má!" Má biết, chị con mê phim anh rồi nói vậy. Hồi còn bé, lúc dệt mộng làm ca sĩ nhạc Rock, lúc người mẫu, lúc thám tử tư... Ôi thôi, má đã từng trải qua theo bao giấc mộng của chị con. Hai con mơ gì là má mơ nấy. Trong những giấc mơ chưa bao giờ hai con mơ mình là "bác sĩ" cả, bị hai đứa đều sợ máu me, thây người chết. Đường công danh sự nghiệp chị con còn dài. Được học một trong mười trường giỏi nhất nước Mỹ là giấc mơ ngoài tầm tay với của má.

Má nhớ ngày chị con tot nghiệp trung học, đứng trên bục cao đọc bài diễn văn. Thầy cô cùng má và bạn bè ngồi dưới nghe, lòng má rạo rực, sung sướng không tài nào tả xiết. Từng chữ, từng chữ, từng chữ chị con đọc má rót vào lòng dù má không hiểu hết, và đã được chị con cắt nghia trước đó cả tuần. Hàng chữ cám ơn má in thật đậm, thật to.

Trời quả có mắt Minh ạ.

                hôn con.

Minh thương của má,

Con, rồi chị con, giờ thì cô Mây hay nói (chọc) má là người bảo thủ, quê mùa, không hợp thời, cổ xưa, hủ lậu, cũ rích cũ rang, không hiện đại, dây đàn lạc điệu.... má nghe, chỉ cười, đành chịu, vì quen nếp sống vầy rồi. Suy nghĩ đã hình thành bản tánh má tự bao giờ. Ngay từ còn nhỏ, lễ giáo gia đình, học đường, xã hội đào tạo má theo khuôn phep nhất định do ngàn xưa truyền lại. Má nghĩ, đạo đức Nho giáo chẳng còn hợp lắm với người đàn bà Việt Nam sinh sống trên đất Mỹ. Nhưng xứ Mỹ được cái hay la, ai muốn làm gì, tin gì, thích gì, sống thế nào thì tùy. Đến tuoi này rồi, má suy ngẫm, đạo nào cũng có cái hay cái dở, (ngoại trừ đạo cướp của giết người, hay bắt người khác tử vì đạo của mình). Những cái hay của đạo lý phương đông, là luôn chú trọng đến riềng mối giao hảo giữa con người với con người. Lấy gốc làm chính, không dựa vào ngọn, ngành. Làm điều thiện vì tin là tốt, chứ chẳng phải do sợ hãi. Sống có tôn ti trật tự, hòa hợp, trời đất cùng con người bình đẳng. Đạo đức nhân nghĩa. Tính cách hiếu tĩnh. Bởi thế đã giúp má lấn lướt, đứng dậy sống với mọi người và sống vì hai con. Má học cách làm người, cách ăn cách ở, cách đối xử với mọi người quanh má. Trung dung, không có gì là tuyệt đối. Má sống mưc thước, tự trọng, rán giữ phẩm giá, chu toàn nghĩa vụ. Và quan trọng, là giữ được lòng bình thản ở những năm bóng ngã về chiều.

Nho giáo, lấy con người làm gốc, dẫu người đàn bà trong Nho giáo không được trọng vọng bang đàn ông, nhưng có đạo nào, văn hóa nào, xã hội nào ngày trước coi trọng đàn bà đâu con. Nho giáo cũng chẳng ngoại lệ. Với thời gian, văn minh tiến bộ, chịu khó suy nghĩ, trải qua bao biến cố, kinh nghiệm con người có cái nhìn thay đổi, đỡ khe khắt hơn với đàn bà. Hôm kia, má nói với cô Mây rằng, đừng quên Khổng Tử cũng đã từng dạy, "Người quân tử làm điều mình thích, người tiểu nhân làm điều người khác thích."

Má không hiểu thấu đáo chủ nghĩa cá nhân, nhân bản của người phương tây. Hô hào dân chủ tự do bình đẳng độc lập. Má nhớ một lần chị con nói, người tây phương có khuynh hướng làm từ thiện như viên công chức được lãnh lương, hoặc vì mục đích muốn chinh phục, thay đổi người khác theo ý hướng của mình. Má thật lòng nghĩ, dù gì đi nữa, không nên theo hoặc tin điều gì một cách mù quáng. Nho giáo, Phật giáo, Lão giáo dàn trải trên đất nước Việt Nam hàng ngàn năm, nhờ vậy, mà kinh qua bao cuoc ngoại-nội chiến tàn khốc, người dân khốn khổ vô vàn, mà vẫn luôn giữ được nhân tính, không để chai sạn, vẫn rộng rãi, hài hòa, vui vẻ sống, gắng xóa bỏ hận thù để sống. Bà supervisor của má nhận thấy rõ được điều này ở nhân viên, và những người chủ phố, chủ nhà cho người Việt mình thuê đều cùng chung nhận xét. Cô Mây, có tật ưa châm biếm, "Cháu công nhận người Việt mình mau quên, tốt bụng, nhưng bù lại, hơi... nông cạn bác ạ."

Tuần trước, cô Mây và má ngồi coi Tivi chiếu cảnh một số cựu chiến binh Mỹ trở lại Việt Nam thăm chơi và được người dân mời đón, chào hỏi ân cần. Những giọt nước mắt ứa ra từ mắt những ông cựu chiến binh Mỹ già cao to, da hai cánh tay xâm đầy hình quái lạ. Họ nói họ cảm động bởi không ngờ người Việt vẫn độ lượng với họ, không xua đuổi chửi bới họ. Má nói người dân Việt Nam mình hiếu hòa tốt bụng, chỉ tiếc không có người lãnh đạo giỏi nên mới để đất nước ra nông nỗi như ngày hôm nay. Thời chiến tranh, trong miền Nam mấy ông tướng tá vơ vét đầy túi tham. Ngoài miền Bắc, mấy ông lãnh đạo bần cùng hóa người dân. Cô Mây buông ngay một câu, "Ông Lê Nin từng nói người tư bản bán cho người ta sợi dây thừng, dù biết mục đích mua sợi dây về chỉ để treo cổ." Chị con cũng từng nói với má, "Người Mỹ có được đời sống ấm no sung sướng vật chất thỏa mãn như thế là cái giá của các giống dân nghèo đói khác phải trả, phải chịu, phải gánh gồng, phải thiệt thòi, phải chịu đựng... má có biết vậy không?"

                hôn con.

Minh thương của má,

Sáng nay bà Helen mới vô làm cùng assembly line với má, hỏi má theo đạo gì, má nói má theo đạo ông bà, thờ cúng tổ tiên, chẳng phải tín đồ Phật giáo thuần thành như bà Tiềm, cũng chẳng con chiên ngoan đạo như ông Ken. Đạo ông bà dạy má sống sao thành người tốt lành, hữu ích, ngay thẳng với chính mình, chẳng dựa vào thần linh nào cả, đối xử có trên có dưới, có trong có ngoài. Bà Helen nghe má nói một hơi, mắt cứ trố ra, lát sau má mới biết, bả theo đạo Hồi con ạ.

                hôn con.

Minh thương của má,

Chiều qua cô Ngọc đến chở má đi khu outlet ở mãi tận Gilroy. Má mua lố tất, bốn khăn tắm và hai áo lạnh. Rẻ lắm, giá hạ đến 75%. Sau đó cô Ngọc đưa má lại nhà ông bà Chánh chơi. Mùa hè thường là mùa tụ họp, gặp gỡ bạn bè. Cả đám ngồi ở sân sau, bao quanh cây cối hoa lá xanh tươi, mát mẻ. Góc vườn có hòn non bộ, hoa sen nở, và nước chảy róc rách nghe vui tai. Khoảng gần 20 người đàn ông lẫn đàn bà, hầu như ai cũng gần "sáu bó" hoặc hơn. Tuổi già, tuổi chạng vạng, gặp nhau toàn nói chuyện "gần đất xa trời," chuyện ăn uống kiêng khem để hạ cholesterol, áp huyết. Làm sao ngăn ngừa ung thư, trị bịnh đái đường. Rồi bắc qua chuyện nhà cửa vùng này giờ đắt đỏ một cách vô lý. Má ngồi yên lắng nghe nhiều hơn nói. Giữa đám đông má thường có cảm giác lạc lõng, nhất là những năm sau này. Má không thích lắm, nhưng cũng không khó chịu đến độ phải xin về sớm, hoặc tuyệt đối không bao giờ tham dự.

Đời sống ở đây bịt bùng kín mít, không loãng tan như ở Việt Nam. Ông Tánh bảo lãnh cô vợ trẻ từ Việt Nam sang, sống chưa tới ba tháng là đã không trụ được. Cô vợ 25 tuổi bỏ qua Boston ở với người dì. Ông chồng 55 tuổi trở lại đời sống độc thân, dù giấy tờ cư trú chưa hoàn tất. Cả hai khó lòng chia sẻ bởi biết bao điều khác biệt đưa đến sự cách lìa. Tuổi tác chênh lệch đã đành, mà dòng suy nghĩ hai người lại hai nẻo. Dạo này, đang có phong trào đàn ông già về Việt Nam cưới vợ trẻ, cả mấy cậu thanh niên cũng vậy. Má nghĩ biện phap này giải quyết được một số vấn đề tạo dựng đời sống vợ chồng, nhưng liệu những cặp vợ chồng như vậy thành tựu được bao nhiêu và bao năm? Má nhớ gân hai mươi năm trước, phong trào vượt biên, vượt biển, sống chết gì cũng phải ra đi, giờ thì cùng đua nhau về lại Việt Nam. Má nghe, biết, chứng kiến một số gia đình tan nát là vì người chồng về Việt Nam liên hệ với những người đàn bà, con gái trẻ bên nhà. "Đưa nó qua, lỡ không thành, thì cũng được chơi... free vài năm," ông Kiệt lí luận. Má nghe, nhớ tới lời ông Toàn về Việt Nam chơi gái, cũng lí luận là một cách giúp kinh tế nước nhà giàu mạnh, "Giúp tụi nó có tiền nuôi cha nuôi mẹ nuôi em." Nghe sao bi thảm, bi đát, tội tình quá. Còn ông Ngân (thi sĩ vùng) lại lý luận như vầy, "Làm tình với đàn bà, con gái ở Việt Nam như làm tình với quê hương, đất nước" Trên đường về, cô Ngọc vẫn còn hậm hực, "Cỡ thằng cha Ngân thì chỉ có về Việt Nam kiếm đĩ mà chơi. Chả nói vậy, chẳng khác ví Việt Nam là con đĩ sao?" Má nghe, trong lòng thầm nghĩ, cuộc đời người ta bao giờ cũng nhiều, dài, đầy dẫy phức tạp hơn một câu nói ngắn, gọn.

                hôn con.

Minh thương của má,

Tối qua má ngồi coi cuốn video Thuyền & Biển của nhà sản xuất Viên Thao. Giọng ca Elvis Phương rên rỉ thở than, điệu bộ (cố) uốn éo khổ đau vì tình

          Chỉ có biển mới hiểu
          Biển mênh mông nhường nào
          Chỉ có biển mới biết
          Thuyền đi đâu, về đâu

          Những ngày không gặp nhau
          Biển bạc đầu thương nhớ...

Phải yếu đuối, lãng mạn, yêu đương tha thiết lắm mới nghĩ ra được lời lẽ như thế. Ví người tình mình là bể khơi, dào dạt những con sóng bao la phủ trùm. Xuân Quỳnh, nhà thơ nữ trong nước, sống và lớn ở miền Bắc đã sáng tác bài thơ đó.

Nhưng riêng má, va những người tị nạn vượt biên bằng đường biển, thì lời nhạc trên chỉ gợi lại nỗi kinh hoàng sợ hãi co rúm người. Nhạc vang dội kèm theo tiếng lùng bùng ghe máy nổ. Giọng hát vọng lại lời khẩn cầu van xin từ đáy biển khơi. Những đợt sóng cao hung hãn trùm phủ con thuyền mong manh trôi tuột dần vào không gian thăm thẳm trời đêm. Đốt lửa làm tín hiệu, đồng thời là đốm hy vọng, tin rằng, ngày mai trời lại sáng, sẽ được tàu Tây, tàu Mỹ cưu vớt.

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy má đọc báo, California giờ đây dân da màu gộp lại đông hơn dân da trắng. Da trắng trở thành thiểu số. Trong đám da màu, người Mỹ gốc Latin là cao nhất, kế đến gốc Á.

Như cái kim đồng hồ chạy tới, không thể bẻ ngược, trở lui. Dân tứ phương vẫn thích đổ xô về California bởi nơi mời đón mọi dị biệt. Nơi quy tụ nhiều khuynh hướng chính trị, đa văn hóa, khác biệt tôn giáo, đủ loại nhà hàng phuc vụ món ăn ngon, lạ. Khí hậu rất dễ chịu. Nơi đây, Mỹ trắng hết còn là cái thước đo của mọi giống dân. Và nhất là vùng thung lũng hoa vàng, còn mệnh danh là thung lũng điện tử. Người Việt hải ngoại có hai câu vè: "Cali đi dễ khó về," và "chồng tách vợ ly." Tách đây là techician. Và ly đây là assembler. Người làm ca sáng, kẻ làm ca chiều, thay nhau trông nom, đón đưa con đi học. Tách ly còn có nghĩa là đôi lứa, như chén đũa, kề cận, không thể thiếu nhau. Nhưng đồng thời, còn có nghĩa khác nữa là, tách xa, chia ly, bởi cả hai lo đi làm, ham kiếm tiền quá, khoảng cách giữa vợ chồng càng ngày càng xa, cuối cùng dẫn tới ly dị.

Nhiều người tài giỏi khắp năm châu bốn bể đổ về đây góp tay xây dựng, phát triển bộ mặt kỹ nghệ điện tử. Cá giá phải trả la, giờ nơi đây bỗng biến thành một nơi đắt đỏ có hạng trên đất Hoa Kỳ. Những người không làm trong ngành điện tử, như y ta, thầy giáo, cảnh sát... sinh sống ra sao? Những người hành nghề lao động, lương thấp xoay xở thế nào? May cho má là định cư nơi đây đã lâu.

Má từng chứng kiến những trận sa thải khi các hãng xưởng trì trệ. Người người dọn ra khỏi thành phố. Hình như chu kỳ cứ độ chừng 5-7 năm thì tái diễn một lần, vậy mà đông vẫn cứ đông. Người người đổ xô về. Xa lộ giờ nghẹt cứng xe cộ.

Thời đại thay đổi. Xã hội bây giờ chủ trương toàn cầu hóa. Thế giới biến dần thành cái làng nhỏ. "Xa mặt nhưng không cách lòng."

Cuối tuần rồi, Cô Mây đi biểu tình chống tiến trình toàn cầu hóa, thay vì đi biểu tình chống Cộng Sản Việt Nam. Má thấy nhiều khi cô Mây cũng... là lạ, ưa làm chuyện khác người.

                hôn con.

Minh thương của má,

Chiều chủ nhật, sự tịch mịch phủ quanh nơi chốnmá ở. Bên trong lòng má cũng tịch mịch. Ôi sao má yêu quý những giây phút tịch mịch như vầy quá! Nó bám đeo lấy má nhiều năm giờ biến thành thói quen, như ngón tay, có the co, bóp, đong đưa, bẻ, chà sát nhưng không thể thiếu. Tịch mịch đồng nghĩa bình yên, thanh thản, chấp nhận, mở rộng lòng. Má tranh đấu suốt dọc cuộc đời để có được Nó. Nó đến là đến, và nó đi thì đành chịu. Trong những thâm trầm đau đớn chia lìa mất mát tủi nhục đắng cay... má chỉ cầu khấn một điều là sự bình an. Bình an thật, không phải là sương khói tạm bợ thoáng chốc. Và giây phút bình an, như lúc này, má ủ được trong lòng bàn tay của chính mình.

Má tập sống bình lặng, như ngày trước hai con tập làm bài. Còn sống còn thở là còn tập. Má thiệt lòng tin, dù giờ đây, ở tuổi gần với đất xa dần trời, sự tập tành vẫn là một thao diễn thói quen thường nhật, cần đến nỗ lực như hàng chục năm trước. Má mơ hồ thấy được định mệnh, phần đời, mộ bia, trạm an nghỉ cuối. Má kể Minh nghe, con đừng cười, cho là má vớ vẫn, già đâm lẩm cẩm, bởi có thể sớm mai thức dậy, lòng má khong còn nhẹ tênh như vầy nữa, mà chao đảo như chiếc lá bị gió thổi đong đưa, hay bị mưa dìm sủng nước. Sáng nay má nhìn tấm tranh con vẽ cành hoa hướng dương từ lâu, chắc lúc đó con độ chín-mười tuổi, má vẫn treo nó trong phòng. Hoa hướng dương luôn xoay về phía ánh mặt trời. Thời gian đã làm nước màu sơn vàng úa. Má nghĩ sẽ đi làm khung lại, nhưng cứ chần chừ, biết có nên không, vì má cũng thấy thích màu vàng úa quyến rũ của thời gian. Sự hien diện ắt có tạo nên đời sống. Tấm tranh treo đã bao nhiêu năm, má còn nhớ con giúp má đóng chặt cái đinh vào tường. Tấm tranh treo trên cao, thật cao, xa tầm tay với của con, của má. Tranh và đinh giờ vẫn còn, còn cả dau tay vấy bẩn của con trai thương yêu của má. Thấp hơn một chút là cái hình chị con vẽ ông hề. Má cũng thích, nhất hai màu xanh đậm và đen. Còn mấy dòng chữ con và chị con viết cho má, má còn giữ nguyên đây.

Chúng là những vết tích của mấy má con mình có nhau ở cõi trần gian này đó, Minh a.

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy má vất bó hoa vào thùng rác. Hoa tàn, lá rủ, thân ủng, và nước ngâm cũng đã bốc mùi. Bó hoa cô Mây mua tặng má từ anh chàng Mễ đứng bán ở ngã tư. Cô Mây đặc biệt thích hoa, hầu như chiều thứ sáu nào cũng mang ve nhà một bó, chưng trên bàn ăn. Cô mua hoa theo mùa. Khi vất bó hoa rụng tàn vào thùng rác, má nghĩ tới thân phận má, rồi cũng rơi rụng mất dấu. Đời má sắp sửa đi qua. Má sống vì những người thân thương ruột thịt. Từ ba ngoại, đến ba con, giờ là hai con... má luôn luôn ấm lòng, mãn nguyện. Má sợ con nghĩ má ưa kể lể, già đâm nói nhiều. Sống vì hạnh phúc người thân là điều dễ mà cũng chẳng dễ. Thương nhau lắm cắn nhau đau. Những người ruột thịt, tạo thành cuộc đời má. Má không tài hoa, giỏi giang như nhiều người đàn bà khác. Họ đóng góp cho cuộc đời nhân loại bao la sâu rộng. Số phận má, tài năng trời ban chỉ được vậy. Má loay hoay luẩn quẩn quanh vài người thân yêu ruột thịt đếm chưa qua mười đầu ngón tay. Má nhận mình kém cỏi, không phủ nhận hay xấu hổ, chấp nhận sống với không gian nhỏ bé hữu hạn của mình. Nhưng, những điều má kể, cũng như những điều con biết. Má sống được cho đến ngày hôm nay, phải tranh đấu ghê gớm lắm. Những lúc đối đầu với cái chết. Chết vì người khác giết hại, hay chọn cho mình cái chết. Trong những lúc tận cùng cạn kiệt, bao giờ hình ảnh hai con cũng vực hon lẫn xác má dậy. Giờ đây má sống một mình, bắt đầu nghĩ nhiều tới ngày từ giã cõi đời này, và ra đi sao cho lòng bình an, thanh thản.

Tuần trước má nói với chị con những điều má đang nói với con đây. Đến một lúc nào cũng phải vậy thôi. Sinh lão bệnh tử. Má chưa già đến mức phải ra đi ngay ngày hôm nay, nhưng cũng chẳng còn trẻ như chị con để chưa nghĩ tới. Lý tưởng là ở tuổi nào mình sống đúng với tầm suy nghĩ tuổi đó. Ngày trước má sống là sống, phải sống, tìm mọi cách xua đuổi sự chết chóc như xua đuổi kẻ thù. Lúc nào cũng tự nhắc nhủ là phải mạnh, phải dạn, phải cứng, phải chống đỡ bằng moi giá, mọi cách để sống còn, tồn tại. Giờ đây, con đường má đang đi dần vào phía tối. Nó ngắn dần ngắn dần. Má thấy bóng và má càng lúc càng gần, nhập thành một. Má chỉ ráng làm sao giữ lòng bình thản theo từng bước chân, từng hơi thở của mình. Như bản thân đã từng bước, bò, chạy, nhẩy, leo, vấp. Từ ngàn xưa đến ngày nay, có ai thoát được thần chết đâu con?

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi chiều lái xe quẹo vào nhà má thấy thằng Ryan ở đối diện ngồi lẩn thẩn một mình ngoài sân. Chân trái nó băng bột cứng ngắc, cũng đầy kín chữ viết, vẽ, ký... của ba má chị em bạn bè nó. Thằng Ryan bảy tuổi, bằng tuổi con ngày đó cũng bị băng bó cánh tay trái vì té xích đu trong trường. Một lần khác, lúc con mười tuổi đá mạnh cánh cửa phòng tắm, hổng chân trượt té, má không có nhà, chị con gọi 911, rồi gọi má ơ chỗ làm. Tâm trạng má trong lúc lái xe đến nhà thương thật là kinh hãi, người cứ như bay, cảnh vật lướt nhòa. Ôi! sao mà nó dài lê thê.

Lúc bác sĩ khâu vết rách, má phải quay mặt đi chỗ khác. Con tê nên không biết đau đớn khi bị khâu tám mũi. Cũng may con chỉ rách miếng da, chưa sâu vào gân. Chị con giỏi, lanh, và bình tĩnh, má phải phục.

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy má vất bó hoa vào thùng rác. Hoa tàn, lá rủ, thân ủng, và nước ngâm cũng đã bốc mùi. Bó hoa cô Mây mua tặng má từ anh chàng Mễ đứng bán ở ngã tư. Cô Mây đặc biệt thích hoa, hầu như chiều thứ sáu nào cũng mang ve nhà một bó, chưng trên bàn ăn. Cô mua hoa theo mùa. Khi vất bó hoa rụng tàn vào thùng rác, má nghĩ tới thân phận má, rồi cũng rơi rụng mất dấu. Đời má sắp sửa đi qua. Má sống vì những người thân thương ruột thịt. Từ ba ngoại, đến ba con, giờ là hai con... má luôn luôn ấm lòng, mãn nguyện. Má sợ con nghĩ má ưa kể lể, già đâm nói nhiều. Sống vì hạnh phúc người thân là điều dễ mà cũng chẳng dễ. Thương nhau lắm cắn nhau đau. Những người ruột thịt, tạo thành cuộc đời má. Má không tài hoa, giỏi giang như nhiều người đàn bà khác. Họ đóng góp cho cuộc đời nhân loại bao la sâu rộng. Số phận má, tài năng trời ban chỉ được vậy. Má loay hoay luẩn quẩn quanh vài người thân yêu ruột thịt đếm chưa qua mười đầu ngón tay. Má nhận mình kém cỏi, không phủ nhận hay xấu hổ, chấp nhận sống với không gian nhỏ bé hữu hạn của mình. Nhưng, những điều má kể, cũng như những điều con biết. Má sống được cho đến ngày hôm nay, phải tranh đấu ghê gớm lắm. Những lúc đối đầu với cái chết. Chết vì người khác giết hại, hay chọn cho mình cái chết. Trong những lúc tận cùng cạn kiệt, bao giờ hình ảnh hai con cũng vực hon lẫn xác má dậy. Giờ đây má sống một mình, bắt đầu nghĩ nhiều tới ngày từ giã cõi đời này, và ra đi sao cho lòng bình an, thanh thản.

Tuần trước má nói với chị con những điều má đang nói với con đây. Đến một lúc nào cũng phải vậy thôi. Sinh lão bệnh tử. Má chưa già đến mức phải ra đi ngay ngày hôm nay, nhưng cũng chẳng còn trẻ như chị con để chưa nghĩ tới. Lý tưởng là ở tuổi nào mình sống đúng với tầm suy nghĩ tuổi đó. Ngày trước má sống là sống, phải sống, tìm mọi cách xua đuổi sự chết chóc như xua đuổi kẻ thù. Lúc nào cũng tự nhắc nhủ là phải mạnh, phải dạn, phải cứng, phải chống đỡ bằng moi giá, mọi cách để sống còn, tồn tại. Giờ đây, con đường má đang đi dần vào phía tối. Nó ngắn dần ngắn dần. Má thấy bóng và má càng lúc càng gần, nhập thành một. Má chỉ ráng làm sao giữ lòng bình thản theo từng bước chân, từng hơi thở của mình. Như bản thân đã từng bước, bò, chạy, nhẩy, leo, vấp. Từ ngàn xưa đến ngày nay, có ai thoát được thần chết đâu con?

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi chiều lái xe quẹo vào nhà má thấy thằng Ryan ở đối diện ngồi lẩn thẩn một mình ngoài sân. Chân trái nó băng bột cứng ngắc, cũng đầy kín chữ viết, vẽ, ký... của ba má chị em bạn bè nó. Thằng Ryan bảy tuổi, bằng tuổi con ngày đó cũng bị băng bó cánh tay trái vì té xích đu trong trường. Một lần khác, lúc con mười tuổi đá mạnh cánh cửa phòng tắm, hổng chân trượt té, má không có nhà, chị con gọi 911, rồi gọi má ơ chỗ làm. Tâm trạng má trong lúc lái xe đến nhà thương thật là kinh hãi, người cứ như bay, cảnh vật lướt nhòa. Ôi! sao mà nó dài lê thê.

Lúc bác sĩ khâu vết rách, má phải quay mặt đi chỗ khác. Con tê nên không biết đau đớn khi bị khâu tám mũi. Cũng may con chỉ rách miếng da, chưa sâu vào gân. Chị con giỏi, lanh, và bình tĩnh, má phải phục.

                hôn con.

Minh thương của má,

Có những buổi chiều như buổi chiều hôm nay, má thấy lòng mình bâng khuâng, ảm đảm làm sao! Nhìn qua song cửa sổ, nắng lịm dần, má nhớ bài thơ của bà Huyện Thanh Quan:

          Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn,
          Tiếng ốc xa đưa vắng trống dồn.
          Gác mái ngư ông về viễn phố,
          Gõ sừng mục tử lại cô thôn.
          Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi,
          Dặm liễu sương sa khách bước dồn.
          Kẻ chốn Chương Đài người lữ thứ,
          Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn.

Những câu thơ ngắn ngủi, má học từ thời trung học, nhưng nằm sâu trong tâm trí má mấy chục năm trời. Lời lẽ ngậm ngùi, nhưng thanh thoát. Chứa chan tâm sự của kẻ đã đơn côi, còn phải đối diện với sự vắng lặng, mà tâm tư thì bất lực.

Má tâm sự cùng con một chút, nhá Minh.

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi chiều đi làm về, trán má hâm hấp nóng, mình mẩy nhức mỏi. Cô Mây vắt cho má ly cam, đưa hai viên Tylenol bảo má uống. Uống xong, má lên giường nằm, thiếp đi một lát, thức dậy, thấy đỡ được một chút, nhưng lo không biết sáng mai có dậy nổi đi làm không!

Trước kia, khi còn trẻ, má mạnh như con trâu nước, thấy mình độc lập biết bao. Giờ đây, ở tuổi này, khi bệnh, thấy độc lập, là ảo tưởng.

Má cảm thấy càng ngày càng cần sự nương tựa, bởi thay mình yếu đuối hẳn ra, từ tinh thần lẫn thể chất. Nói tóm lại, má cần đến sự giúp đỡ, có mặt của người khác, có lẽ đó là tính chất nhất định của đời sống.

Má không biết rồi những tháng ngày già nua lụm khụm sẽ sống ra làm sao? Vào viện dưỡng lão Los Gatos Oaks ở cùng mấy ông bà cụ Việt Nam hay về lại Viêt Nam sống với mấy đứa cháu? Chị con nói sẽ đưa má về ở chung. Chị con hứng chí nói vậy, chứ rồi đây, khi có mái ấm riêng biet, sẽ đổi ý. Vả lại, má cũng ngại làm phiền lắm.

Bỗng nhiên sao bữa nay má than van với con về đề tài này hả Minh?

                hôn con.

Minh thương của má,

Có những thức ăn, ở vào giai đoạn nào đó, là cứu con người khỏi chết đói, nhưng ở vào giai đoạn khác, chỉ tổ làm hại con người. Sau biến cố 30/4/75: sắn, bo bo, khoai lang, bắp... là những món ăn thay cơm ngày ba bữa. Rồi vượt biên, là những bịch đường, trái chanh, trái quýt, mì gói, đường... cứu được bao mạng người. Trong những lúc nguy nan, thiếu thốn, đói khát hoành hành, miếng thịt, chén cơm... sao mà to tát, vĩ đại hết sức!

Cha ông ta dạy: "Một miếng khi đói bằng gói khi no." Nhưng đồng thời cũng, "Miếng ăn là miếng nhục."

Giờ đây thức ăn ê hề. Người ta sợ ăn chứ không còn thiếu ăn. Hai chị em con cũng đã từng thiếu ăn ở tuổi thơ ấu, giờ thì chẳng đứa nào nhớ, nhưng má còn nhớ rất rõ. Ký ức nhiều khi làm mình bực bội. Má chỉ muốn gạt những hình ảnh buồn thảm, đau xót đó ra khỏi ký ức mòn mỏi của má,

Xứ Mỹ giờ đây bị bệnh vì ăn quá độ. Bệnh béo phì. Cứ ăn thật nhiều rồi nhịn, kiêng, tập thể dục cho xuống cân. Có người còn uống thuốc chống mập. Đúng là bệnh con nhà giàu: tham ăn.

Dạo sau này má ăn chẳng được nhiều, mà cũng chẳng thấy thèm gì cả. Lưỡi cũng bị bào mòn theo thời gian. Má ăn vì phải ăn, vì giữ gìn sức khỏe, như uống nước, chẳng khi nào thấy khát. Lâu lâu mới có được bữa ăn ngon miệng. Mỗi ngày má uống một ly sữa đậu nành, một ly cam vắt, hai ly trà nóng. Nước uống thì dễ trôi, nhai khó nuốt hơn. Ở tuổi má, chẳng còn cần ăn ngon mặc đẹp. Giữ được bình an, thanh thản trong lòng là điều cốt yếu.

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi trưa cô Mây đi đâu về mang cho má chậu xương rồng đang nhú nụ. Cô bảo mua ở garage sale đầu ngõ.

Má nhìn chậu hoa, nghĩ con người thay đổi theo hoàn cảnh, thời gian. Mấy năm đầu ở Mỹ, garage sale, flea market, thrisfty... là những nơi mấy má con mình siêng lui tới nhất. Hầu như toàn bộ đồ dùng trong nhà, từ giường, Tivi, bàn ghế, đến xoong chảo nồi niêu, qua áo quần, giày dép... đều phát xuất từ những nơi đó. Những tháng ngày cơ cực, túng thiếu giờ đã qua. Cô Mây tình cơ thấy, tạt vào, cũng chỉ mua chậu bông, thứ đồ... xa xỉ phẩm, trang hoàng cuộc đời.

(... xin lỗi con, má phải ra vườn tắt nước tưới cỏ).

Má nhớ một lần, lâu lắm rồi, chắc giờ chị con cũng đã quên, vượt qua, hoặc chẳng còn thấy quan trọng nữa. Bài luận văn cho trường, năm lớp 11, chị con viết về "cái tên" của chị con. Cái tên ba má chọn đặt. Lúc còn bé, ở Việt Nam, hoàn toàn không thắc mắc. Nhưng khi sang tới Mỹ, đi học, nó trở thành van đề. Chị con "khổ sở, bực bội, cảm thấy bị quê, khó chịu..." vì nó. Chị con muốn đổi một tên khác, rặt Mỹ, chỉ vì đọc dễ và cho giống bạn bè. Mấy lần chị con tự xưng là Kelly, Lisa, Emily, Beth... để không thấy khác biệt với lũ bạn. Mỗi lần chị con nhăn nhó, khó chịu, là má phải kiên nhẫn ngồi giải thích cho chị con hiểu. Cái tên ba má đã bàn bạc, chọn lựa từ hàng trăm cái tên. Trong tiếng Việt, nó mang nhiều ý nghĩa, vừa hay, lại đẹp, và phát âm lạ. Chị con vẫn nằng nặc không chịu nghe. Mãi lên đến lớp 9, trong một bài báo của trường viết khen chị con. Lần đầu chị con thấy cái tên mình xuất hiện... một cách khác lạ, đặc biệt, không lẫn lộn với những tên... bình thường khác. Bỗng nhiên chị con ý thức ra được cái hay, cái đẹp, cái lạ của cái tên ba má đặt cho mình, và từ đó bắt đầu hãnh diện vì nó.

Đó, con thấy không Minh, nội cái tên cũng có vấn đề. Lần theo cái tên như lần theo tìm kiếm cái bản sắc, căn cước tính của mình.

Ở nơi đây, nhiều cái tên rất khó gọi, nhất là tên ho, nhưng mọi người bắt đầu quen dần rồi. Ai cũng cố gắng đọc, có sao đâu!

Cô Mây nói người Mỹ da đen giờ đây đang có khuynh hướng ghép tên, đọc lên nghe hay lắm.

                hôn con

Minh thương của má,

Cả ngày hôm nay mưa không ngớt. Khi nặng hạt, khi lâm râm làm bầu trời luôn sũng nước. Cô Mây đi đâu từ sáng sớm, căn nhà trống vắng, đi vô đi ra chỉ nghe mỗi tiếng chân mình. Má dọn dẹp, lau chùi nhà bếp, phòng tắm, gọi điện thoại cho chị con nói chuyện một lát. Ý nghĩ chị con đi về Việt Nam cứ đeo đuổi trong đầu má. Nhưng như má đã nói, bất cứ giá nào má cũng đi cùng chị con. Cũng may, chị con bằng lòng. Có cả Jim đi nữa. Má sẽ tránh không là cái đuôi sam của hai đứa. Má ra Bắc ở chừng vài ngày, sau đó vào Trung, rồi Nam. Khi vào Nam, má để hai đứa đi riêng. Má sẽ ở nhà dì Ba.

Câu cách ngôn, một sự nhịn chín sự lành, ngày trước bà ngoại nói miết, má chẳng rõ bà dạy dỗ con cái hay tự nhắc nhủ bà. Nhưng giờ đây, ngẫm nghĩ, nó cũng ám vào đầu má. Má không phải cố nín thở qua sông như bác Hưng thường áp dụng khi ở trong trại cải tạo. Bản tánh má ưa nhường nhịn. Không muốn làm mất lòng ai.

Thích được yên, chẳng phải dễ, dẫu yên hay náo là hoàn toàn do mình cả.

Tuổi thơ má tàm tạm. Sông với bà ngoại, bà ngoại lo cho hết, chỉ thiếu thốn hình ảnh người cha. Về sau, thêm sự mất mát của bà ngoại, rồi mất luôn cả chồng. Tiền bạc cũng tiêu tan dan, rồi vượt biên, rồi định cư... cứ vậy, bao tai ương lần lượt diễn biến. Giờ thì má già rồi. Ở tuổi này, như ngày hôm nay, trời mưa, má ngồi, nằm, đi vô đi ra nghĩ ngợi lung tung... tạm thỏa thuận, chấp nhận. Không chấp nhận cũng không được. Mấy bà bạn bằng tuổi má, cuối tuần có người cặp kè bồ bịch đi chơi, có người tụ họp hát karaoké, có người nhảy đầm. Lại có người có con dâu, con rể, cháu chắt về tụ họp đầy nha, cùng ngồi xem video Thúy Nga, Asia, hai kịch Hoài Linh, Vân Sơn... cuốn mới nhất. Má có vùng vẫy, đòi hỏi, than trách cũng bằng thừa. Thiệt lòng, má cũng không ưa mấy trò tìm vui tạm bợ vài ba tiếng. Má chấp nhận sự bình an buồn tẻ. Ngày ngày đi làm, tối ve trò chuyện cùng con hay nói điện thoại với chị con, như vậy là đầy đủ rồi.

Cô đơn cũng phải tập lướt đi. Chống đỡ cô đơn không dễ. Coi Tivi, đọc báo, nghe người ta kể... má biết bao người còn khốn khổ hơn mình. Cô Mây rồi cũng sẽ rời khỏi nơi đây. Nghĩ tới ngày đó má cũng buồn. Cô đi, nhà đã hiu quanh sẽ hiu quạnh hơn. Nhưng rồi, tất cả cũng sẽ từ từ trở về lại nguyên thủy như ngày cô Mây chưa dọn vào. Có cô ấy trò chuyện cũng đỡ trống vắng. Biết có người đi ra đi vào, nghe tiếng chân, tiếng xe, tiếng nấu ăn, tiếng máy giặt máy sấy chạy... nghĩa là, biết có người quanh quất cạnh mình. Thôi, biết đâu, chị con kiếm được việc làm tốt, dọn về ở gần má. Má chỉ ước ao được vậy là mãn nguyện lắm rồi.

                hôn con.

Minh thương của má,

Cô Mây lại ca ngợi má, không những sống giản dị, mà còn đầy bản lĩnh. "Bác là người tự lập, tự do, tự tồn..." Ôi thôi bao đức tính hay ho, đẹp đẽ cô ấy áp đặt hết lên trên má, đưa má lên cao tít tận trời xanh. Má nghe, chỉ cười, nhưng không dấu con, trong lòng cũng thấy vui vui. Chắc cô Mây hôm nay trong người không được bình thường, nên nói liền tù tì, khác hẳn mọi ngày. Chẳng phải chỉ cô Mây ca ngợi má, mà vài người quen biết cũng từng nói như vậy, trong đó, có cả chị con.

Má cũng phải sống thôi, như mọi người, không để gục ngã. Phải gắng giữ bình tĩnh trong mọi trạng huống, chuyện gì rồi cũng xong, đâu cũng còn đó, luôn cố làm việc, và làm hết khả năng mình. Đời sống dạy cho mình biết mình là ai. "Già thì hay có tật ưa ngoái cổ nhìn lui, mà nhìn lui thì cũng đáng sợ lắm." Má nói nhẹ như thế với cô Mây. Nỗi khó nhọc của má giờ đây là làm sao sàng lọc điều gì đáng nhớ và điều gì phải quên phứt đi. Má không còn nhiều thì giờ và sức lực để phấn đấu. Chỉ ước mong sao có được sự bình an, thanh thản bước vào chặng đường cuối cuộc đời.

Từ ngày làm assembler, má đổi từ ghế này sang ghế khác, ráp nối biết bao components, quấn bao nhiêu giây điện, hàn hàng chục ngàn con chip. Những cái ghế ngồi lâu ngày hư hỏng bị phế thải. Những cái máy cũ, cổ lỗ sĩ, lỗi thời, chậm chạp rùa bò như má bị đem đi nghiền nát. Những ông bà supervisor, đồng nghiệp đã về hưu, hay đổi hãng, qua đời, mat việc, bệnh hoạn... mà má của con vẫn còn được ngồi đây, viết thư, trò chuyện cùng con, không gọi là phước đức sao? Thời giờ đang trôi. Má đang trôi dần vào tuổi già. Cửa đời từ từ khép kín.

Má nghĩ, đời má ví như cái computer mà má đã gắn, hàn, xì, nối. Rồi cũng bị lỗi thời, cần cái khác mới hơn, nhanh hơn, gọn hơn, tốt hơn để thay. Lẽ thường tình mà con.

                hôn con.

Minh thương của má,

Chiều nay trên đường lái xe về nhà, băng qua những con đường quen thuộc, má cảm thấy lòng buồn bã làm sao, dù những con đường mùa xuân hoa lá bừng bừng nở. Dạo sau này, cứ sắp đến giờ tan hãng, thu dọn đồ nghề, là lòng má lại hoang mang một cách lạ thường. Những người làm chung, tâm trạng người vui kẻ buồn. Người vui, háo hức sắp về với gia đình, sửa soạn bữa ăn tối cho chồng con. Người buồn, (có má) biết không còn (có) ai mong ngóng, đón chờ mình trước cửa nhà.

Nhưng má nói vậy thôi, chứ khi bước vào trong nhà rồi, thì má lại an tâm. Những hình ảnh, đồ vật dính liền với má như bóng với hình. Home sweet home, người Mỹ có câu nói này cũng hay, giống người Việt Nam mình gọi là Tổ Ấm. Má may mắn còn có chỗ để trở ve, chốn riêng tư của mình, còn có con để tâm sự, chị con để hỏi han.

Hãng vẫn đang cần người làm thêm giờ. Khi sáng bà supervisor tới chỗ má hỏi, má bằng lòng mỗi ngày ở lại làm thêm hai tiếng, dư chút tiền gửi về giúp cậu Tư có thằng con út được đi du học ở Úc cuối năm nay. Thứ bẩy má quyết định không làm thêm. Trong hãng mỗi khi có giờ phụ trội là dành nhau, má nhường. Người trẻ cần tiền hơn. Má chẳng dư cũng chẳng thiếu, nghĩ vậy đỡ nhọc lòng.

                hôn con.

Minh thương của má,

Khi nãy bác Phong bên Chicago gọi điện sang than khí hậu bên đó lạnh quá. Lạnh buốt xương tủy. Càng ở lâu cái lạnh càng ngấm lại càng sợ hãi, không như người ta vẫn tưởng ở lâu rồi quen dần đi. Lạnh thì đành chịu, muốn hết chỉ có cách dọn đi, mà thay chỗ ở là cả vấn đề, hoàn toàn không đơn giản. Ngoài công ăn việc làm, còn bao thứ rễ chằng rễ chịt: con cháu, nhà cửa, thói quen, tất cả thành nề thành nếp theo từng năm, bứng đi chẳng phải dễ dàng. Lần bứt ra khỏi Việt Nam là dấu ấn để đời. Làm lại từ hai bàn tay trắng: văn hóa, ngôn ngữ, cùng trách nhiệm như đá tảng cõng trên vai. Má nghe, thông cảm lời than của bác. Lớn tuổi rồi, da thịt bị thời gian róc gần hết. Bác Phong định cư ở Chicago từ năm 1975. Mỗi mùa đông thấy tuyết là chỉ muốn dọn ra khỏi miền đất lạnh đó, nhưng rồi cũng xong cả, theo cách thức riêng, như mấy má con mình vậy thôi.

Chuyện lạnh lẽo, tuyết trắng của bác Phong làm má nghĩ tới thân phận mình. Vài người biết má, nhất là mấy bà nhỏ tuổi hơn, nhìn má sống thui thủi, chẳng biết vì an ủi hay nói theo thói quen, "Sống môt mình riết cũng quen đi phai không chị?" Má nghe, thầm nghĩ, không quen thì cũng phải đành quen, chứ biết làm sao hơn. Không lẽ ra giữa đường đứng giang hai tay, hả họng gào!

Má nhìn ra bên ngoài cửa sổ, nắng xuân óng ả tuôn tràn. Nắng theo gió nhẩy nhót trên những bông hoa đào hồng thắm. Cỏ trong vườn xanh biếc. Cây cam trước sân trái vàng chín bọc kín cây. Hoa magnolia nở bung, lấn cả lá. Cành chanh nhà bên cạnh vói qua vườn nhà mình trái trĩu nặng. Mấy búp tulip đỏ, vàng sắp hé nở. Lòng má chợt ấm áp. Nơi đây khí hậu rất dễ chịu, di chuyển dễ dàng, không té ngã vì những tảng băng trơn trượt khổng lồ. Nghĩ đến bác Phong, cũng như má, đến từ vùng nhiệt đới, nơi chỉ thiếu lạnh chứ chẳng hề thiếu nóng.

                hôn con.

Minh thương của má,

Đã lâu lắm rồi má không còn cái thú thưởng thức nhạc. Chẳng biết lần cuối là khi nào, chắc phải là lâu lắm lắm... Giờ nghe là nghe cho có, vậy thôi. Cô Mây đang mở nhạc Mỹ trong phòng, lớn hơn mọi khi. Thời con gái, má thương lựa loại nhạc trai tiền tuyến, gái hậu phương bởi đơn giản ba con là lính tráng, xông pha trận mạc, má là kẻ đợi chờ. Sau này má "phải" nghe theo loại nhạc của hai con. Má nhớ mỗi lần lên xe là hai chị em tranh giành nhau mở đài, Tivi cũng vậy. Nhạc sập sình ồn ào, không cách chi má hiểu được, nói chi đến thưởng thức. Nhưng hai con ngồi lắng nghe say sưa, tay chân gõ nhịp, người uốn éo, miệng hát theo. Thinh thoảng má mở đài Việt Nam, tình cờ nghe lại mấy bản nhạc trước năm 75, kỷ niệm ùa về, má tắt, vì sợ, có khả năng làm mình rã rượi, hoặc thẫn thờ. Má có phải gỗ đá đâu mà trơ ra cùng mưa cùng gió, hả Minh?

                hôn con.

Minh thương của má,

Chị con gọi điện, an ủi má đừng quá lo lắng bận tâm về chuyến đi Việt Nam. Người ta đi hà rầm, có sao đâu. Có người về Hà Nội ở cả năm, có chết thằng tây nào đâu. Bạn chị con, đứa về chơi, đứa về làm việc, đứa về nghiên cứu, đứa về thăm gia đình... đủ mọi lí do. Chị con là đứa về lại Việt Nam muộn màng nhất. Và về, lại có má và bồ... tháp tùng.

Má biết chứ, quanh má biết bao ngươi đi đi về về Việt Nam như đi chợ, nhưng lo sợ vẫn là lo sợ.

Đến một lúc nào đó, chị con đóng vai Người má, và má đóng vai Người con khi nào không hay. Anh chị Tòng, hè vừa rồi đưa hai đứa con về thăm ông bà ngoại, họ hàng. Trở qua than, "Cái xứ gì thiệt là... ra đường thì sợ xe đụng, mua sắm thì sợ trả hớ, ăn uống thì sợ ngộ độc, hít thở thì sợ hư phổi, mướn xe thì sợ cướp giựt, gặp bà con thì sợ xin tiền, gặp cơ quan nhà nước thì phải đút lót."

Hôm nọ chú Lang nói, "Người Việt hải ngoại như người bay lưng chừng ở mép bìa, lề đường. Ở Mỹ thì bị gọi Mỹ gốc Việt. Về Việt Nam thì bị gọi Việt kiều ở Mỹ." Nghe cũng ngậm ngùi, như những đứa con hoang, vô thừa nhận.

Má nhớ khi mới đến Mỹ, như người bị cắt lưỡi. Tiếng nước người gom lại không quá 10 chữ. Má như người bị điếc, nghe như vit nghe sấm. Nhưng rồi cũng phải săn tay áo một hai với đời. Ai sao mình vậy! Vốn liếng sống, kinh nghiệm của má như gửi, để, trả lại hết ở Việt Nam. Bước chân xuống thuyền là phủi sạch. Chị con thông minh (chắc chắn là thông mình hơn má!) Má không the dạy chị con được nhiều về trí tuệ và trưởng thành, bởi trưởng thành đòi hỏi thời gian và kinh nghiệm. Thời gian và kinh nghiệm của má coi như chẳng áp dụng gì nhiều trên đất nước xa lạ này cả. Văn hóa khác biệt, học hanh, bạn bè, bồ bịch, ngành học chị con má mù tịt, vậy mà chị con tự lò dò, vạch đường mà đi, cho đến bây giờ, má tin chị con đi đúng đường.

Má chỉ có lòng yêu thương, lo lắng, chăm sóc hai chị em con. Cố làm việc, không quản cực nhọc, chỉ mong con cái học thành tài, trở thành người tốt lành, hữu ích cho xã hội là má mãn nguyện rồi.

Tâm sự được với con, má nhẹ lòng lắm. Con biết mà, phải không Minh?

                hôn con.

Minh thương của má,

Ngày nay trời như muốn mưa mà không được. Cây đào trắng trước cổng nhà hoa nở bung, đẹp lắm. Mỗi khi có làn gió thổi qua, hoa bay như đàn bướm li ti xà đậu xuống sân nhà mình. Xe cô Mây đậu cạnh, hoa rơi vãi đầy mui, đúng là xe hoa, má chỉ cô Mây coi, cô cười đùa, "Xe hoa của cháu chỉ có cô dâu chứ không có chú rễ. Chắc tại vì là hoa thật chứ chẳng phải hoa giả."

Hôm nay Chủ nhật, khí tượng dự đoán ngày mai sẽ không mưa, vậy thì đỡ quá. Má ngại, sợ lái xe trời mưa lắm, đường trơn trượt, mắt lại kém, may mà đường xá má quen thuộc mỗi ngày. Dạo sau này má ít đi đâu, chỉ ra khỏi nhà khi cần. Xứ Mỹ rộng lớn mênh mông quá! Từ ngày sang đây má ngại những chuyến đi xa, ngại sự thay đổi, hầu như hiếm hoi đi ra khỏi thành phố San José. Bị chê "nhà quê" thì cũng đúng thôi. Má sợ cảm giác bị mất hút. Xa lộ dài cuốn lấy mình và xe. Trời đất bao la xóa nhòa hình mình. Con người xa lạ đè lấy bóng mình. Môt than một mình lạc lõng, bơ vơ, biết trôi giạt về đâu.

Thứ ba tới là ngày giỗ ông Nội. Sáng nay chị con gọi nhắc má. Kể cũng lạ, chị con đặc biệt nhớ ngày giỗ mọi người trong nhà, dù biết má không quên. Điều này làm má vui. Má chưa nói điều này cho chị con nghe, chắc lần tới chị con về, má sẽ nói.

Sáng nay ngủ dậy, bả vai má lại mỏi nhừ, phải bóp dầu nóng một đỗi, rồi dán Salonpas, giờ thì đỡ nhiều rồi.

                hôn con.

Minh thương của má,

Có những điều phải đòi hỏi thời gian mới có được, như trí khôn chẳng hạn. Má ngồi lẩn thẩn nghĩ, có vượt thoát ra khỏi xứ sở, mới có cơ hội nhìn lại mình. Nhìn lại có nghĩa là phải có đủ chiều dài thời gian nhất định. Truyền thống má mang theo trong người, là sự hy sinh, chịu đựng, nhẫn nhục. Những điều mà ngày nay, ở trên đất nước văn minh tiến bộ bậc nhất thế giới này cho là đã lỗi thời. Xã hội Mỹ được tạo dựng dựa trên vật chất, bởi thế, con người cứ ngụp lặn trong bể tham lam đó. Giá trị thành công đếm đo bằng của cải, tiền bạc. Má đưa ra mấy đức tính này thiên hạ cười vào "mũi" má, cho là má lạc hậu, thậm chí khùng ngu. Phụ nữ ngày nay ít ngươi chia xẻ điều má nghĩ. Ai cũng lo sống cho mình, và phải đứng ngang hàng cùng mọi người, nhất là với cánh đàn ông. Thì cũng hợp tình hợp lý thôi. Chẳng ai đâu xa xôi, chị của con và cô Mây, hai phụ nữ điển hình của thời đại. Mỗi thời mỗi khác. Văn hóa, truyền thống, tập tục quyết định sự suy nghĩ, cá tính con người. Má biết má đã lỗi thời, từ lâu, như cái xe đời cũ, máy rã mục, sắp bị quăng vô nghĩa địa, nên má bình thản chấp nhận, co cựa quậy gì rồi cũng chính mình làm khổ thân mình, chi bằng ta vui vẻ chấp nhận còn hơn.

Khó lòng thay đổi, đảo lộn. Chị con ăn cottage cheese, không vị, không mùi, trắng đục lợn cợn. Má ăn mắm cá sặc chưng, mùi bay rình cả nhà. Cả hai thưởng thức ngon đều như nhau. Không bắt ai bỏ món của ai.

                hôn con.

Minh thương của má,

Nơi má làm, một số người biết tới má chẳng phải vì má mà vì chị con, dù hoàn toàn chưa một lần gặp mặt chị con, chỉ vì nghe chuyền tai má có đứa con gái sắp ra trường đại học giỏi có tiếng. Ông Ben hay gọi đùa má là "bà má tiến sĩ." Cũng dễ hiểu thôi, những người thợ "cu-li" làm nghề tay chân, giỏi cần lao, toàn dân tứ xứ, qua Mỹ kiếm ăn, nói tiếng Anh khong trọn câu.. Ngày chị con được nhận vào trường Yale, má phát âm không rõ, cứ như bị vào jail. Chị con cười, sửa giọng má, nhưng cuối cùng đành chịu thua. Mấy lần ngồi một mình, má tập phát âm cho đúng, ít ra một chữ, nhưng sao khó quá. Lưỡi cứng đơ. Trẻ trung thì cái gì cũng uốn nắn được. Già là bó tay.

Bà ngoại của con chưa từng một ngày cắp sách tới trường. Cả đời bà chẳng bao giờ viết trọn một hàng chữ. Nhưng nói năng, buôn bán, trả giá, thậm chí cần chửi lộn bà chẳng thua bất cứ ai.

Đến đời má thì chỉ được học xong trung học đệ nhất cấp, tức tương đương hết lớp chín bên này. Má phải ở nhà phụ bà ngoại buôn bán, rồi thời gian sau, đi lấy chồng.

Trường Sư Phạm Quy Nhơn nằm đối diện bãi biển, sóng vỗ quanh năm. Thời con gái, má chỉ ao ước được một lần đặt chân vào bên trong cổng trường. Mỗi lần đi ngang, má nhìn vào dãy nội trú nằm im lìm, tưởng tượng trong đó có cầu thang rộng mở nối từng bước chân các anh, các chị sinh viên nội trú. Mỗi khi nhìn mấy chị mang áo dài trắng đi bộ, lái xe đạp, chạy xe solex là hình ảnh má ước mong một ngày nào đó, có mình. Rặng thông xanh cao vi vút, cát trắng nhuyễn nhừ, con đường Nguyễn Huệ nối dài, ngã này dẫn lên Gành Ráng, có mộ nhà thơ Hàn Mặc Tử mang bịnh cùi nhưng đắm say phụ nữ. Ngã nọ dẫn đến phố thị, chợ búa, nhà má ở.

Giấc mơ rất đỗi bình thường mà suốt đời má không đạt được. Giờ cũng là giấc mơ, nhưng là giấc mơ chị con đã đạt được thay má. Không phải vào trường sư phạm hai năm ở tỉnh lị miền Trung nước Việt, mà vào một đại học lớn có hạng trên nước Mỹ. Rồi chị con sẽ viết sách, dạy đại học Mỹ, thành đạt được ước muốn.Và sống như một người đàn bà hoàn toàn tự do, đầy khả năng, làm được điều mong ước, cho bản thân và xã hội. Ôi! lắm khi má nghĩ, tự lắc người mình, đừng là đang mơ.

Má nhớ một lan chị con kể câu chuyện cổ tích của xứ gì đó, má quên rồi. Ba là trời, Má là đất. Đất Trời cách xa vời vời, hun hút, không sao nối, gặp được nhau. Vậy là những người con gái phải trèo đứng lên vai nhau mà chấp nối làm đường. Cuối cùng người con gái út cũng gõ được cửa trời. Đó, Minh thấy không? Bao nhiêu người đã phải đứng làm vai để cõng nhau, chồng nhau, đỡ nhau. Bao đời người đã chịu cực, chịu thương, chịu khó, chịu tội. Từ bà cố, ba ngoại, má, rồi nay đến chị con. Những cái vai. Vai. Vai. Toàn là Vai...

                hôn con.

 

 

Man Nương

TRUYỆN MAN NƯƠNG

Thời Hiến đế nhà Hán, quan thái thú là Sĩ Nhiếp đóng đô thành ở bờ phía nam sông Bình Giang (nay là Thiên Đức Giang). Phía nam thành đó có chùa thờ Phật, có vị sư từ phương Tây tới, hiệu là Già-la-đồ-lê trụ trì ở đấy, có phép đứng một chân, mọi người đều kính phục gọi là tôn sư, kéo nhau đến học đạo.

Hồi ấy có người con gái tên là Man Nương, cha mẹ đều đã mất, nghèo khổ vô cùng, cũng tới đó dốc lòng theo học đạo Phật, nhưng vì ả có tật nói lắp, không thể cùng chúng tụng kinh, thường ở dưới bếp, vo gạo, nhặt rau, nấu nướng cho các vị tăng trong chùa và khách tứ phương tới học. Một đêm vào tháng năm, đêm ngắn, tăng đồ tụng kinh đến lúc gà gáy. Man Nương nấu cháo đã chín mà tăng đồ tụng kinh chưa xong, chưa tới ăn cháo. Man Nương bèn nằm tựa ở trong cửa bếp, không ngờ ngủ quên đi mất. Tăng đồ tụng kinh xong đều về phòng riêng. Man Nương ngủ giữa cửa, Sư Già-la bước qua mình Man Nương. Man Nương tự nhiên động thai. Có thai được ba bốn tháng, Man Nương xấu hổ bỏ về. Sư Già-la cũng thẹn mà bỏ đi. Man Nương về tới một ngôi chùa ở ngã ba sông thì ở lại đó. Đầy tháng sinh ra một đứa con gái, tìm Sư Già-la mà trả. Đêm đến, Sư Già-la bế đứa con gái tới ngã ba đường thấy một cây phù dung cành lá xum xuê, có một cái hốc sâu sạch sẽ, Sư đặt đứa trẻ vào mà nói: "Ta gửi con Phật, mi giữ lấy sẽ thành Phật đạo." Già-la, Man Nương từ giã ra về. Già-la cho Man Nương một cây trượng mà bảo: "Ta cho nàng vật này, nàng về nhà nếu gặp năm đại hạn thì lấy trượng cắm xuống đất, lấy nước cứu sinh dân." Man Nương cung kính bái lĩnh mà về ở trong chùa. Gặp năm đại hạn, nàng lấy trượng cắm xuống đất, tự nhiên nước cuồn cuộn chảy ra, dân được nhờ ơn. Khi Man Nương ngoài chín mươi tuổi là lúc cây phù dung bị đổ, trôi ra ở bến sông trước cửa chùa, quanh quẩn ở đấy mà không trôi đi. Dân thấy thế, định bổ làm củi nhưng rìu nào cũng đều bị gãy, bèn đưa hơn ba trăm người trong làng ra kéo cây gỗ lên mà không chuyển. Gặp lúc Man Mương xuống bến rửa tay, thử kéo chơi thì cây chuyển động. Chúng đều ngạc nhiên, bảo Man Nương kéo lên bờ sai thợ tạc bốn pho tượng Phật. Khi xẻ cây gỗ đến chỗ đặt đứa con gái thì thấy đã hoá thành một tảng đá rất rắn. Tốp thợ lấy rìu đập tảng đá, rìu đều bị mẻ. Họ liền vứt đá xuống vực sông, một tia sáng chói lên, hồi lâu đá mới chìm xuống nước. Bọn thợ đều chết cả. Dân mời Man Nương bái lễ, thuê dân chài lặn xuống nước vớt lên, rước vào tự điện, đặt vào bên trong tượng Phật, tượng Phật tự nhiên trông như mạ vàng. Sư Già-la đặt Phật hiệu là: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Long, tứ phương cầu đảo không điều gì không ứng. Dân làng đều gọi Man Nương là Phật mẫu. Ngày 4 tháng 4, Man Nương không bệnh mà chết, táng ở trong chùa. Người đời lấy ngày này làm ngày sinh của Phật. Hàng năm, tới ngày ấy, nam nữ bốn phương thường tụ hội ở chùa này vui chơi ca múa, người đời gọi là hội Tắm Phật.

ám mưa hột... một hột ngàn hột trăm hột tỉ tỉ hột hoa nước rớt rơi trên áo mưa rắn lục lưỡi thèm liếm bọt trắng xà bông trong tách cà phê sủi bọt trào tràn mạ nói khi đẻ mi ra mi không khóc bà mụ vả bốp * * * * vô mặt mi cũng không khóc thứ chi lì lạ lì lùng rồi mi nghiến mi nhay mi rị mi nút mi mút đầu vú mạ đau thét thì ra mi đã có răng mụ đỡ nói lớn lên mi sẽ nhai cha ăn mạ chưa chi mi nuốt trộng cái núm vú mạ vô họng rồi mười ba năm sau cha nói răng mạ không dìm mi trong thau nước khi mới lọt lòng để mi khỏi hành tau khổ mạ khổ cả nhà đời là bể chứa toàn khổ như tỉ tỉ hột mưa gạo trắng vàng xanh đỏ hồng cam rơi đổ xuống địa ngục nhanh hơn ná dây thun bắn hoa bằng lăng tím lịm trụi trơn chỉ còn lá mình tuốt sạch nhét vội trong túi rồi vò nát không để sư bà đàm lựu dòm thì bẻ ngược ngón trỏ đau hơn roi dâu mụ tầm quất vô mông để đuổi ma tà quỷ ám con ruồi bay vo ve đầy vẻ vô vọng trong mắt sư bà đàm lựu trợn mắt làm con ruồi sợ giật bắn người như rờ phải nắng mình cũng sợ co rúm theo con sâu róm trốn xa lắc xa lơ khuất trong thanh củi mục rệu rạo như hai cẳng cha mình quay lui thở dài một cái thậm thượt ngao ngán cái cô chi chi tóc dài chú phan gọi là chị mây còn chú thà gọi dì béo chị chị xưng tui tui tóc cô mây mọc dài hơn rễ tre cô mây lì lợm để mưa chơi cầu tuột trên tóc chú phan nói ngồi xích vô trong ni một chút kẻo túi về nhà không bị chửi mả cha mi thứ rập rượng gái đoảng hậu rồi bị đắp chăn lửa mạ sờ ót bóp họng đổ thuốc đắng chát mấy đứa con nít chơi bóng rổ sau vườn rộng thông gió đi hoài đi huỷ như xe bus giống con bọ hung chở mình đi mãi đi hoài mặc mưa đục nắng ngút từ thứ năm đến thứ tư đúng tám giờ tám phút tám giây xe bắt đầu lăn bánh từ góc tully và đường king có hàng cây chổng ngược tứ bề giá xăng thay ngày ba bữa bằng cách rủ rê bầy dơi đen sì to tướng đậu sà trong mắt bà khổng lồ dán trên tấm bảng có mu con sò 67 arco là mi phải trèo lên ngồi sau lưng ông mỹ tóc lò xo điện da bánh phồng tôm hai con ngươi lờ đờ nhưng hai tay ông khi mô cũng múa kiếm lăn qua lăn lại theo tám mươi cái bánh xe như ống cống túi om làm mình chỉ chực muốn lăn vô nằm ngủ một giấc không mộng mị bánh xe lăn làm mụ mễ tây cơ ngồi sát mình cũng lăn theo túi ni lông trên cùi chỏ cũng lăn theo bầy thiên thần có chửa mê dại mình muốn níu áo tuột quần hai mụ nớ tra hỏi cho ra lẽ đúng sai thúy nga paris có cô như quỳnh có đẹp chi mô mà răng cứ ưa cười cười mắt dòm xéo hai tay túm tóc còn mình không chán như cơm nếp nát không đập gương tìm bóng cũng chẳng lật tàn y hít mùi cố nhân mạ đổ thừa tại cờ vàng sọc đỏ phần phật theo cờ phật đản tóc mình cũng ưng phần phật theo mà hai răng cửa mình nhất định không cho chú___nói khi mô mi ngó thấy cây xăng có con sò to tợn thì phải bước xuống như khi mi bước lên nghe chưa miếng xi măng nằm phơi lưng để kẹo cao su người ta nhai nhả cũng đừng ngồi xuống lấy móng tay mà cạy phải vô trong sân chùa sư bà đàm lựu ngồi yên nếu vâng lời tau hun tau mua kẹp tóc cho đô la xanh tiền típ nếu trời nắng đẹp tau lanh tay lẹ mắt lau chùi 108 cái kính xe trong suốt pha lê mình ngồi trong xe bus trên lưng con bọ hung là mình bay qua miếng đất da cứt bò khô có hàng vạn gốc cây như loạt gà trống bị thiến trước khi cắt cổ vặt lông chết cháy chúng úp mặt ngó trời xanh cỏ xanh lấp loá hoa mưa gió mình cũng thấy cả hàng ngàn còn gà mái bị cắt cổ vặt lông chết cháy úp mặt không ngó trời phải lâu lắm hoa vàng dưới đất đùn lên mình thấy rõ là cây mọc ngược a ha cây mọc ngược mà nói chú___nhất định trừng mắt bặm môi không tin nói mình là đời sống thực vật một loại thực vật thừa mứa như ngón tay thừa rơi vào giờ thứ hăm lăm chị lài nghe đường gân chị đụn lên như gò mối mọt chạy dài ngoằng siết quanh cổ chị rứa thì con cào cào mổ thóc cũng oằn cong người chú-có biết không chú là típ người thấy trán mà không thấy trời chị lài lầm bầm trong miệng túi ni lông bụm miệng nín thở qua sông trong đó toàn mấy lọ đựng nước mắm nước tiểu nước mắt nước máu mình muốn sờ mà sợ mụ da đen vả một cái văng cả hàm cả lợi như cơ thể mệ ngoại nằm thõng tay đầu ướp mật đắng cười cười hở mười cái răng hỏi tóc mi ai xởn mà trọc lóc như trái dừa khô mạ chửi đưa con - vô chùa cho cái nghiệp hắn rụng bớt tau mà biết đẻ hắn ra như ri là tau đã bịt mồm bẻ cổ cho hắn chết tươi chết tiệt con ơi là con cha mình thì niệm thần chú con là nợ vợ là oan gia tau hứng hết mưa răng mưa hoài mưa huỷ chị khánh diệu vuốt trán mình tỉ tê sư bà là người đỡ tâm em còn mạ là người nặn ra xác em sáng ni khi mình vừa chui ra khỏi hang chú-ôm hun dặn dò nhớ khoác áo tơi cho con - không túi về hắn nóng rên ứ hự kiến càng kiến lửa từng đàn bò tới gặm nhắm từng cọng lông khô ngứa ngáy chi lạ nơi mô có mạ tru tréo là cái hang còn mả thì khi mô cũng ấm áp dễ chịu ủ hơi ấm chị lài và chị khánh diệu cùng tiếng lần tràng hạt của sư bà đàm lựu hằng đêm ru ngủ còn hang động lạnh lẽo âm u với mấy chục con ngươi cứ lom lom chực nhảy vọt ra dán chặt trên trán mình chỉ khi ngồi trên lưng con bọ hung gọi là xe bus là mình yên lòng chỉ thỉnh thoảng có đàn châu chấu diễn hành hộ tống cầm cờ xanh chạy theo tám chục cái bánh xe to như donut phình bụng không khác vô số lá khuynh diệp bụng trương vì uống nhiều nước mình đang được bay lên cùng trời mạ có cầm roi dâu đuổi rượt quất túi bụi vô mông chửi mi là thứ quỷ tha ma bắt mạ cũng không với tới được mình nhìn mạ cười ha ha ha ha ha đã điếu cho mạ tức cành hông chơi rồi chú-vọc tay vô vú mình bóp hay thè lưỡi liếm hay đòi ăn tươi nuốt sống con hến của mình cũng không được còn hù dọa mi mà méc mạ là tau không cho mi cưỡi trên lưng con bọ hung xe bus là mình sợ nước trong quần tuôn chảy vắt hoài không ráo trong hai hốc mắt phun ra cay xót xa khó thở như bị ma đực rựa đè mặt trời sáng ni không ló lên chơi u mọi với mình trên thành phố san jose ni nữa những con ngỗng lỡ thì xăn quần lội nước mấy con kiến bò lóp ngóp trong nước bầy ruồi mới đẻ túi qua lăn qua lăn lại trong mấy cái đọi chứa đầy hột é kê dưới chân tủ gác măng rê ngày não ngày nao chừ xa ngái gió thổi tốc áo lạnh hở lưng mình lui cui bắt từng con cho nó ngủ dưới đất có con không ngủ được chạy đi chơi ô làng không đứa mô cho mình lại gần o phừng đứng vái tứ phương trên mui thuyền cầu mưa xoá sạch máu nước mắt tiếng la tiếng hét khàn đục cái vật chi to bằng bị thịt ngưỊi như cái chày đâm thẳng sâu tuốt luốt vô cái cối của mình trợn trừng mắt không tròng trắng dã ngàn ngàn con đỉa bám tỉa rỉa xương mình đau đau đau lắm đau hơn roi dâu quất tới tấp vô người mình đau như điện châm vô hai mươi mấy đầu móng tay cháy ì xèo cha mạ lâm râm khấn nguyện cho ma quỷ nhả chị lài mụ tra thôi hút thuốc cẩm lệ chừ khấn vái mấy ông ở lỗ nhả chị lài ra tụi hắn đeo dính cứng chị lài la hét cào cấu ma hú quỷ gào đàn ghẹ lở lói chạy tán loạn tìm lỗ ẩn núp nọc độc bò cạp đực bầy chuột đồng hè một tay đào thủng bức tường bùn lầy hoang tưởng bong bóng biển bể bùm bùm bùm mạn hay mui thuyền tròng trành như cái đầu của cha khi say rượu đong đưa ru võng à ơi ơi à mọi người cùng hả họng hét mình cũng rú ai cũng gào ông mặt trời cười ha hả không cả mùi thơm của lá me sống mưa nơi ni không cười mà mím chặt môi như mắt chú-với mạ chảy hoài chảy hủy như thứ nước muối lạt nhiều lần mình đưa lưỡi quẹt ngang quẹt dọc mạ lắc đầu ôm người mình thật chặt thở không ra hơi áo quần giầy dép tất nơ cột tóc hùa nhảy ùm xuống nước cá lòng tong tôm lột da chơi trò bịt mắt bắt dê đếm năm mười mười bảy có người cột bụng lại không cho mình bay lên với chuồn chuồn kim ngó xuống chó tru gà gáy cóc trố mắt như chú-dòm mình thô lố cười hăng hắc cái con ni răng hắn lạ rứa tề chị lài vội vàng đi đun nước ấm lau sạch sẽ người mình chị hỏi em có dễ chịu không mình chỉ thấy cái mỏ ác của chị phồng lên như bánh tráng mè đen rồi xẹp xuống như bụng tắc kè mình chỉ muốn quẹt sợi tóc lên đó mi được mấy tuổi rồi dạ thưa em mười bốn tuổi rưỡi con ni cả đời mười bốn tuổi rưỡi mình cưỡi ngỗng trời đi mỹ quốc chừ ngồi trong sân chùa của sư bà đàm lựu ngó mình mười bốn tuổi rưỡi với nước mưa chui vô lỗ rún ở lì trong đó mình muốn cầm rựa cầm rìu như người không áo không quần dọa nạt vất xuống biển cho đàn cá diếc nuốt vô bụng thấy diêm vương mọc sừng trâu mặt trắng như đèn đường chưa tắt không ai cho mấy con giun chun đại vô bụng nói là mì ăn liền chẳng khác chi bộ binh dòi lúc nhúc nói là cơm chiên tô châu bên tàu giọng chị lài mất hút ngoài ngõ toàn bông dâm bụt màu nghệ úa mình hun chị như cục nước đá nuốt ực mát bụng lắm mụ chi tên dài như dây thòng lọng mu tay ú ù u còn mắt tròn vo bàn tay mụ vỗ về trên cánh tay mình nghe rầm rầm như tàu điện chạy da mụ đen thủi đen thui như cột nhà cháy mụ nói tiếng mỹ nhanh như người mỹ đi nhanh như người mỹ mình bùi ngùi chia tay con ễnh ương dế mèn chuột chù chí mén không khi mô gặp lại chỉ có mụ da đen social worker tin mình mười bốn tuổi rưỡi còn ai cũng nói mình mười bốn tuổi rưỡi lộn ngược cô mây đang ngồi hớt nước mưa hoa râm ran giọng ve sầu đôi khi mắt một cái hay nhắm tít một đỗi thì còn lại hai mắt chị khánh diệu nói chị cất bớt hai con mắt khi đi ngủ để dành trời sáng chị cần bốn con mắt để ngó trời rõ ràng hơn rồi đút dòi đút sán cho mình ăn hứng nước mưa lau chùi kỳ cọ mình mẩy thơm sạch kẻo mạ không nhăn nhó khó chịu chị cầm chặt tay mình ra ngõ vọc nước ừ mà chị khánh diệu cũng tin mình mười bốn tuổi rưỡi và đẹp hơn ca sĩ như quỳnh mình hỏi cô mây đang ngồi hớt nước mưa hoa hát Ċiệu ve sầu có tin mình mười bốn tuổi rưỡi không cô mây cười hở hai trăm lẻ bốn cái răng gục gặc cái đầu cô mây nói luôn tin mình mười bốn tuổi rưỡi và mãi mãi là mười bốn tuổi rưỡi nếu mình muốn rứa là mình mười bốn tuổi rưỡi rồi không hoảng sợ là một trăm lẻ bảy tuổi như chú-sư bà đàm lựu nói đứa mô không tin mình mười bốn tuổi sư bà sẽ nhổ một sợi lông trên mu bàn chân cho hắn nhột chơi hì hì còn chú-thì sẽ moi một con mắt chị lài nói chi mà vô hậu dữ rứa mình muốn bỏ cái đầu mình lên đùi cô mây nhưng sợ chú phan bốn mắt quá mà sợ bị cái bốp * * * * thì đau tê tái dại người mạ nói phải ngồi yên mà dòm thì mạ mới cho chú-đưa đi mỹ ăn kẹo sô cô la uống nước cô ca cô la chị lài lén lấy tiền trong túi mạ ngủ quên cõng mình ra hiên nhà ông lìn mua cho mình lon cô ca cô la nốc một hơi cạn sạch ráo chị lài cười thật dễ thương như con công xoè lông vũ điệu lên đồng một mình chạy ngoài bãi vắng kiếm chị lài về chắc vừa nghe mạ chửi gào nì nì tau đập cho một cái chết tươi ăn năn tội không kịp mình thương nhớ sư bà đàm lựu như thương nhớ chị lài chị khánh diệu chừ có thêm cô mây đang ngồi ngó mình mỉm cười một cách dễ thương chi lạ mình ngửi mùi son của cô mây mà cứ tưởng mùi kinh kì dầm dề đau như bốp * * * * nổ đom đóm ngàn vạn ngôi sao trên trời tua tủa giữa ban ngày trời nóng hơn ngàn độ mình quên tên chị lài quên luôn cái đầu mình nằm nơi mô trên người chị khánh diệu phải thay áo dài trắng đem theo cái kiếng cận tới trường học nếu ngễnh ngãng để quên ở nhà thì tỉ chữ dmácđyăoồ chỉ biết ngồi câm lặng ngóng nghe xong chị về ôm chặt mình vô lòng để chị và mình thấy dễ chịu chị chùi nước đỏ ối trầu cau trong con bướm vàng của mình chị nói em là con bướm của chị không để bất kỳ ai thò mười bảy ngón tay vô sờ bóp nghe chưa nhưng mình gật đầu thắc mắc sao con bướm của em giống trái tim bà sơ bắt tô màu chị gật đầu rồi xoa đầu rồi cốc đầu dặn kỹ đi đi lại lại rằng là nếu chị phải chết cũng sẵn sàng chết để bảo trì con bướm vàng của em cánh trắng bay chập chờn trong bụi nắng phơi sau hiên nhà ướt sũng nước giếng mình đứng thổi ráo được một cánh còn cánh kia phải chính trời hà hơi mới ráo được chị luôn ước ao phải chi mạ có dư tiền cho chị sắm thêm cặp cánh nữa thì chị không phải lo sợ không thể bay kịp với bạn bè mỗi sáng sớm cô chi chi cứ ngồi hốt nước mưa hạt râm ran điệu ve sầu tháng cuối hạ hàng loạt cánh trắng bay rợp cầu vồng mụ đen thui như cột nhà cháy cho ăn kẹo cau hớp ngụm hột é nở lòi tròng giọng mụ như cầu kinh rồi nghe lại giọng nói chị khánh diệu hỏi em có dễ chịu không ừ có đừng nói ừ mà phải nói dạ nghe chưa rồi chị móc ngón trỏ của chị trong ngón út của mình cam kết không như mạ thổi lửa tau mà biết đẻ mi ra như ri là tau đã dìm nước bóp họng cho mi chết trời ơi là trời vô phúc vô phần vô hậu rứa là chị diệu khánh bê lôi tuột mình ra đầu ngõ vớt hoa súng hoa sen đội lên đầu chùi nước trong mắt chị để cái đầu mình lên đùi chị êm ái dịu dàng mềm mại như cái chăn mình cuộn trong đó ấm áp ơi là là mình mãi mãi mười bốn tuổi rưỡi dù mùi bã trầu cau hôm ni đang bò ra từ co bướm vàng hình trái tim đỏ lòm khi nãy sư bà đàm lựu nói bằng mắt không răng mô con rứa là thường của tuổi mười bốn rưỡi mình tin sư bà thì sẽ được ăn kẹo sô cô la uống nước cô ca cô la mang giày bốt cao bồi về lại xứ sở dành quạt trên tay thằng bờm đi thẳng vô nhà không gõ cửa kiếm chị khánh diệu hỏi chị lài ngủ chi ngủ hoài ngủ huỷ không chịu thức dậy mà lại ngủ dưới đáy biển đông lạnh giá đàn cá kình cá mập tôm sò còng lửa bạch tuộc không thương tiếc da thịt con gái mười bảy chú-đội áo tơi tới hốt mình đi không thôi ngồi đây mạ nói trời không có mắt rứa là trời đui trời chột đè tui đẻ hắn là bị thịt là cục nợ cục nần tui cho hắn đi mỹ chạy chữa thuốc men hắn lại bị hải tặc hãm hiếp cái bị thịt không chết mà con lài lại thay mạng là răng hở trời đất thánh thần ơi cha nói tui giờ tui tu mụ cũng nên tu là vừa cho căn phần cực nhục nghiệp chướng nhẹ bớt con cái cộng khổ vơi phần mạ qua nhà o thìn xoè xập xám che đầy những lóng bàn tay trôi tuột cuối ghềnh nhắm xị đế cho lửa khỏi phun ra mồm mạ mình chỉ muốn mạ đứng mạ ngồi yên ắng như sư bà đàm lựu mạ nói nhỏ nhẹ như chị khánh diệu mạ vuốt tóc lau bướm vàng mình như chị lài cũng nói thương mạ tội mạ dữ lắm nhưng rồi nước mưa sống trong mắt chị lài đổ ra như nước rửa chén rửa nồi cái cô mây chi đang ngồi đằng tê hớt nước mưa hoa miệng râm ran điệu ve sầu mình chỉ muốn chị lài nắm cổ tay mình dắt ra nằm lăn trên ụ rơm ngoài đồng bắt gió chị nói chị cười chị hót như hàng tỉ con chuồn chuồn kim bé xíu xìu xiu bám bay sà lạng trên tóc chị bắt một con đưa cho mình để mình phóng sinh về cõi khuất tịch rồi chị hát bè với đàn châu chấu cào cào dưới háng nhột nhạt bám gấu quần chị lài mình năn nỉ tụi nó buông chị lài mình phải hù dọa méc sư bà thì tụi nó mới chịu đứng im trời trồng để mình đi bắt gió cong cả ngón cái chị khánh diệu hứa là sẽ cõng mình đi bắt con ghẹ ghẻ ngoài biển mình nói thôi em chỉ muốn ra biển vất hoa cho chị lài em có bốn đô la mua được bốn bó cẩm chướng vì chị lài có bốn con mắt bốn trái tim bốn cạnh bốn ô muôn đời phập phồng chị hỏi em có dễ chịu không dạ có mình thấy mắt chị lài cười thật khít sư bà đàm lựu phù hộ địa cầu càng ngày càng nóng bầy hải cẩu eskimo tha hồ hoan lạc hoang đảo siberia đàn bà việt nam râu mọc ngược từng chùm dưới lòng bàn chân trái phủi tuyết mặt trăng mặt trời trục trái đất lùn hơn ngọn núi ba vì mấy con ễnh ương con muỗi con lươn con nhặng africa rầu rĩ mưa phun gió táp nhiều hơn sa mạc sahara có cóc nhái bò lổn nhổn đầy đường cái như đi diễn hành ngày quân lực việt nam cộng hòa mê xuống đường biểu tình hồ chủ tịch muôn đời ngô tổng thống muôn năm tiếng chuông rung vang vọng sư bà đàm lựu nhắc nhủ mọi người phải quay về thực tại nam mô a di đà phật xong rồi nước rút dần đi như ai đó bớt ba hoa chích choè nam tính da trắng gây để thống trị dân da đen làm tổng thống bán nam bán nữ da vàng thay cho bill gates ghiền cho tiền con nít nhà nghèo chích thuốc trừ bệnh bụng ỏng mắt lồi răng chĩa tiếng chuông gọi chị lài ngủ một mình dưới lòng biển đông nhắn nhủ đừng đổi xoay con vụ cái tên cúng cơm tuổi tác mãi mãi mười bốn rưỡi chung quy bị thịt hoàn bị thịt thực vật hoàn thực vật ai đó rêu rao con gái mụ nớ rối loạn tâm thần chấn thương tâm lý tâm thần phân liệt rồi tội nghiệp rống lên ôi cú sốc ngọt ngào lẫn đắng chát mạ nói rứa chú-nói rồi hứ dài thầm thượt bỏ đi vô đi ra chật nứt nhà như con nhái nhảy lên bờ con nhái ngồi đó con nhái bỏ đi con nhái quên hỉ mũi sạch trước khi con ốc chích vào mông con nhái chị khánh diệu thích khi nhặt khi khoan lúc mắt mọi người trong nhà đổ sụp nỉ non rằng ai đem con sáo sang sông để cho con sáo sổ lồng bay ư ử ư bay... chồng mệ nằm trên võng đong đưa cháu nội đích tôn tới lui lui tới à à ơi cá bống đi tu cá thu nó khóc cá lóc nó rầu phải chi ngoài biển có cầu cha ra bến đó giải sầu giùm con chồng mệ chết từ đời vua tự đức gia long minh mạng xây đền gạch tây xanh đỏ tím vàng nâu non vì tức khí hay ghen vợ đập vụn giờ làm bạn với giun dế dòi chui vô tai bò ra mũi đái lên cu lõ khạc mửa trong họng nhổ tóc sâu rứa là mệ nằm võng xõa tóc bạc tới lui lui tới luôn chép miệng thở dài khi mô đến lượt tui đây hả trời răng cũng kêu trời biết trời có nhảy mũi hắt xì hơi một ngày mấy trăm bận không cái cô chi chi bốn mắt đang ngồi đằng tê hớt hột mưa râm ran điệu ve sầu mời gọi nắng thuỷ ngân loá mấy cục đất to như mái nhà đè lên chồng mệ mạ nói mệ tra khằng chừ lẩn thẩn làm khổ con khổ cháu khổ chít chắt đừng trông mong cứ như chú-thì chỉ ăn lúa giống lỡ mùa ở đời ai có sức chơi thì có sức chịu sư bà đàm lựu cũng nói y như rứa liệu sức mà chơi đừng than van oán trách chi trời phận ai nấy lo thân ai nấy sống tâm ai nấy khổ rứa là biết sống mình nói nhỏ với sư bà cho mình gánh bớt đá nặng trên bụng chị lài sư bà đàm lựu lặng người ba mươi sáu giây rồi gật đầu một cái đầy trọng lượng trước khi đi nằm nghỉ sư bà sống một trăm lẻ một năm lại mang tâm bồ tát chưa hề lú lẫn chừ ưa mơ về đám nắng thuỷ tinh loé lát nữa chú-đến gõ đầu trọc mụ béo dặn mụ phải giấu xing-gum trong họng đừng nhét dưới lỗ rún rồi thì cả hai rống to như mổ bò vui đáo để trời thì cứ mưa lâm râm ướt dầm lá hẹ chị thương một nàng còn mẹ không cha trời mưa lâm râm ướt dầm bông khế anh thương một chị bỏ huế mà đi trời mưa lâm râm ướt dầm đọt mít anh ưa rửa đít cho nàng ở khít nhà chú-cứ ê a như đọc kinh cầu nguyện năm ni qua tháng nọ bị mạ la nhất định không chừa như con nhộng ưa chơi cầu tuột trên tóc mụ nớ ngồi yên không ưu tâm ưu lự không bức xúc bức bối mụ tách mình ra khỏi mọi hệ lụy thì kể cũng đáng được ca ngợi thằng cha nói nước mưa màu xanh lá cây cô chi chi chừ đổi qua hớt lá me không chịu cãi bừa là nước mưa màu lam nhạt trời chiều mình thấy rõ ràng nước mưa màu tím rịm hoa ngâu mình cỡi lên lưng con ngựa trời về việt nam thăm chị khánh diệu dẫn ra hồ tịnh tâm bắt con ễnh ương già gần nghìn tuổi trốn nhủi dưới bùn cõng về túi ấp ủ dưới bụng ấm như đắp chăn điện ban ngày đi chơi ô làng u mọi đếm thẻ trả tiền cắc chị khánh diệu thay chị lài hỏi em có dễ chịu không dạ có ừ thôi chùi nước dãi đi không mạ la chị đó đừng quẹt vô cùi chỏ nghe chưa cũng đừng lấy ống quần mà chùi ngó gớm ghiếc không ai dám hun em nữa mô nắm chặt tay lạ là nước dãi không chảy xoè bàn tay ra là nước chảy ngược ra biển mình nói với chị khánh diệu nắm tay hay xoè tay nước đái em cũng chảy cả chị gục gặc mình tự biết là phải để chị đi nấu cơm tắm heo dụ đàn gà vô chuồng không thôi mạ lại thổi ra lửa là cháy rụi đôi cánh bướm trắng còn lại của chị mấy thằng người ỉa đái mửa khạc trên người mình thúi quá phải đi tìm sư bà đàm lựu giúp mình rửa sạch giờ mười một phút bốn mươi tám giây chị lài đã tới đó ngồi im ắng cầu nguyện cho mình đi mỹ bình yên dặn dò khi thấy nước màu dưa hấu trong bướm vàng chảy ra phải bận quần con trai không thì bọ chét rệp đực chí mén bay vô bụng đẻ ra hai ngàn lẻ hai cái trứng vịt lộn muối không đầu thiếu lưng tóp bụng chị lài túm tóc mấy thằng ỉa đái khạc mửa trên người mình tát cho tụi hắn mấy cái trời tối sầm lại đen sì như dầu hắc nhựa đường thôi rứa là xong cái nghiệp trần gian kiếp ni mình phải tự tu tự tạo siêng năng lui tới đây đọc truyện cổ tích cho sư bà đàm lựu nghe thì sáng sớm mai sẽ có màu da thắm hồng hơn ca sĩ như quỳnh thúy nga paris ưa chu mỏ hát rồi mình kết bạn tâm giao với cô chi chi bốn mắt đang ngồi hớt lá me thôi râm ran điệu ve sầu chị lài thôi nổi trên mặt nước biển đông chân chị chạm đất thái lan tim quay ngược về việt nam tìm không ra trú xứ chú-thôi dọa mình sẽ có ngày hổng chân bổ xuống cái chuông vàng taco người mễ tây cơ không cho ăn bánh taco kẹp thịt bò bằm trộn xốt cà chua cay nhai nát ớt hiểm nữa phải xuống chỗ con sò ngậm họng được chui vô mạ mi không cho tau sờ mút cái ngao vàng của mi thì bị bốp chát như lựu đạn nổ * * * * chị khánh diệu giờ hai mắt mù khơi răng không mọc ngược tiếng nói chỉ là thở hơi thôi thì mưa bên ni hay bên tê đổ xuống đất cũ tỉ tỉ tỉ tỉ hột cũng không rửa được lưng mạ tâm tánh muôn năm trạo cử chị lài chị khánh diệu ra đời cùng ngày cùng tháng cùng năm cùng cha mạ chỉ khác 36 phút chậm trước hụt sau chừ thì ai trước ai sau 19 giây quên vặn ngược đồng hồ hết còn quan trọng chị khánh diệu ơi em đã về nhà mười bốn tuổi rưỡi thì phải tự đút ăn một mình được rồi biết bụm tay che chắn lươn đực đừng cho chui vô lòng hến cái mình thò tay chụp bầy lăng quăng trong lu nước mưa kê sau hè không được nhìn cái mặt bất cứ ai to nhỏ nhỏ to con nhện nhăn nhăn nhở nhở như thằng ở hết năm chực xin tiền may áo mi ô modern lén chôm lọ tylenol về cho lũ em da vàng bụng ỏng nốc cạn dưới truồi bầy dán rủ nhau tự sát tập thể bằng cách đập đầu vô tường lửa tường sắt dưới sông hồng sông hương sông hà nước chảy muôn dòng cha mãi mãi điệp khúc cầu trường tiền cần sơn phết lại để hợp với cờ đỏ sao vàng hay cờ vàng ba sọc đỏ thì chẳng khác chi cả mụ nội chỉ mong hết thấy hai màu đỏ vàng thì mụ nội chết mới nhắm được mắt chú-nghe đành lẳng lặng ra sau đồng kiếm hàng tá rễ tre chùi háng mà cũng không đẻ đái chi cả đám thằn lằn nằm vạ trước nhà xoải tay sủi bọt mép hai chân đập đập cữ kinh phong mạ sợ mất hồn hết vía cha ngồi vuốt mỏ con thạch sùng quên vỗ về mông ngực con dế nhủi chẳng thể an ủi được ai thiệt là đồ vô tích sự mạ chửi cha như giảng luận văn lớp đệ nhị xê thời cộng hòa chủ nghĩa cha chửi ạ nói năng ẩn dụ như thời xã hội cộng hòa thôi thì cả hai chửi qua chửi lại là ngày đó cả nhà được ăn cơm âm phủ rang toàn lưỡi hớt ngang bầy vịt xiêm bê bi lông li ti lún phún mình ngó chỉ muốn cất dấu trong ống quần mạ cầm con dao phay cứa ngang cổ từng con mắt trợn ngược ghèn đóng cứng mụ nội hứng lên cầm chuỗi hạt sen niệm nam mô nam mô đứa mô có tội lội xuống sông mai mốt có chồng lội lên mắt mụ nội sắc hơn dao phay mạ liếc qua liếc lại lũ chuột chù dính lẹo nằm đạp nhảy điệu ráp chị khánh diệu đẩy mình lên nhà trên giàn bông giấy hụt mùa cưới hỏi của chị trời mưa hoài mưa huỷ cô mây và chú phan vẫn ngồi nói mà hai tay hớt bọt mưa hoa hết râm ran điệu ve sầu trời u.

Xế trưa ngày 24 tháng 1

Dưới đây là cuộc đối thoại của người đàn bà và đàn ông. Cả hai là người Mỹ gốc Việt, tuổi ngoài ba mươi. Người đàn bà tóc rẽ giữa, suôn dài quá vai. Dáng cao ráo, khoẻ mạnh. Chị bận quần jeans đà, áo len đen, bên ngoài khoác áo mưa màu đất đỏ, mang boot đen, mặt không thoa phấn, màu son đã nhạt do nước mưa bôi xoá. Người đàn ông thấp và gầy hơn người đàn bà. Viền môi, ánh mắt rắn rỏi, có thể anh không phải là mẫu người mê chuộng thể thao, dành nhiều thì giờ ở ngoài trời. Anh bận quần khaki xám, sơ mi trắng, áo len màu lá olive, tay cầm dù. Áo len người đàn ông điệu đà như đôi boot người đàn bà.

Hai người lần đầu gặp nhau trong sân chùa do sư bà người Việt xây cất và trụ trì, ở phía đông thành phố San José, miền bắc California. Chùa nằm ở ngã tư rất đông xe cộ ngược xuôi. Thụt vào bên trong sân chùa tương đối vắng lặng, yên ả, cây cối quanh năm xanh ngắt. Cả hai đang ngồi ở băng ghế gỗ kê dưới gốc cây sồi già hơn trăm năm. Tấm bạt được ai giăng sẵn để che mưa.

"Trời mưa mãi, coi bộ khó dứt."

"Vâng, mưa suốt từ đêm qua, sáng nay tạnh được vài tiếng, giờ lại đổ."

Chữ nghiêng là giọng người đàn bà. Chữ thẳng là giọng người đàn ông.

"Anh ngồi xích vào kẻo mưa tạt ướt hết."

"Ừ... ừ cám ơn chị... làm phiền chị..."

"Không sao. Trời mưa mà may sao không lạnh lắm!"

"Ừ, tôi cũng đang nghĩ như thế." (...)

(...) là khoảng im lặng.

"Chị đã vào lễ Phật chưa?"

"Dạ, thưa chưa. Tôi đến đây định chỉ ngồi ngoài sân một lát, nhưng trời cứ mưa mãi."

"Đợi mưa tạnh, nắng ráo. Ngay lúc này tôi e trời không chiều lòng chị."

"Không chừng mưa đến sáng sớm mai." (...)

"Chị thường đến đây không?"

"Thỉnh thoảng. Anh đứng dậy để tôi đẩy cái ghế vào mé hiên một chút để cô kia khỏi bị ướt đầu."

"Chị quen biết cô ấy à?"

"Mỗi lần tôi đến đây là gặp cô ấy, nhưng không biết rõ lắm."

"Cô ấy hơi bị man man."

"Khùng nặng chứ chẳng phải chỉ man man."

"Ờ, nhìn mặt, điệu bộ là nhận ra ngay."

"Lần trước cô ấy bảo tôi rằng mỗi buổi sáng ngồi trên xe bus là đi Mỹ. Mỗi buổi chiều ghé vô chùa là về Việt Nam. Sân chùa cô gọi là mả. Nhà ở cô gọi là hang."

"Cô ấy cũng từng nói với tôi nhiều lần như thế. Cứ ngồi yên trên bus, xe chạy trọn hai vòng quanh thành phố San José mất hơn bốn tiếng."

"Ngồi yên, gục đầu lẩm bẩm, gặp ai cô ấy cũng níu áo nói vậy, xong rồi cười."

"Khi nãy cô ấy hỏi tôi rằng Phật Quan Âm và cô ấy, ai đẹp hơn?"

"Anh trả lời sao?"

"Tôi bảo cả hai đều đẹp."

"Nơi này đâu phải để tán."

"Chứ chị nghĩ tôi phải trả lời sao?"

"Câu hỏi có ý nghĩa gì đâu?"

"Ai hỏi cũng mong được trả lời cả."

"Chưa chắc à." (...)

"Hôm nay là ngày xả tang bố tôi. Bố tôi mất đúng 100 ngày. Tôi tên Phan."

"Ồ xin lỗi... anh. Tôi ngồi đây, có thấy ai vào ra lễ lạy gì đâu. Tên tôi là Mây."

"Lễ xả tang chỉ mỗi mình tôi. Mẹ tôi ở lại Việt Nam, và đã có chồng khác. Tôi là con một."

"Lúc còn sống chắc bố anh hay đi chùa này?"

"Tôi lớn lên theo ngôi chùa này. Lúc nhỏ tôi thường đi theo bố tôi cùng sư bà lượm lon, báo cũ để bán kiếm tiền xây chùa. Lớn hơn một chút, cuối tuần tôi theo bố phụ xây chùa. Tôi rành, thuộc làu mọi ngõ ngách, từng cột cây, viên gạch trong ngôi chùa này."

"Ừ, tôi có nghe, đọc sách báo người ta cũng nhắc đến ngôi chùa này do một tay sư bà điều động kêu gọi Phật tử gom góp từng cắc từng xu, lượm từng cái lon, tờ nhật báo... Bao nhiêu công sức, năm tháng dài mới tạo dựng được ngôi chùa khang trang như thế này. Tôi đâu ngờ có tay anh góp phần trong đó. Chắc anh là Phật tử thuần thành?"

"Không hẳn. Bố tôi mới chính là Phật tử thuần thành. Lúc còn sống, ông làm nghề xây cất nhà cửa, tôi chỉ đi theo ông. Chết, ông nguyện được đốt xác, giữ tro lại trong ngôi chùa này."

"Anh thường đến đây không?"

"Tôi dọn ra khỏi thành phố này đã mấy năm. Sau khi ra trường, kiếm được việc làm nơi khác."

"Vì sao bố anh mất?"

"Ung thư gan. Từ lúc bệnh phát cho đến khi mất chưa tới một năm. Mà này... chị Mây, cái cậu gì gì cứ rình ngó chị hoài vậy?"

"Ừ, tôi cũng thấy thế, mà mỗi khi tôi quay lại thì chú ấy nhìn đi chỗ khác. Hình như chú ấy cũng... bất thường?"

Tiếng chuông chùa ngân vang. Mọi người niệm Nam Mô A Di Đà Phật.

tư đi đường đời đừng sợ sự sáng hay sự sống sáng hay sống cũng y chang như nhau tui nói dzới lá thông chết mà nó hổng ke giờ gục mặt dzuốt nước mưa ráng mà chịu con cặc đụ má nó hổng nghe ông thì ráng chịu à nha cãi lời ông là sư bà không cho ăn là đói rã họng ai nói tui ngu tui khùng tui dị dạng tui điên tui dại tui tàng tàng tui mát dây tui thuộc người cõi trên cõi ngoài cõi lạ cõi hành tinh khác tui cám hấp tui nửa khối óc tui chậm trí tui biết tui không bị té giếng là được rồi lấy tâm lý học cộng tâm phân học lý giải cắt nghĩa đặng kết luận tui là thằng khùng bẩm sinh lâu lâu âu yếm gọi là tui thằng dở hơi hay tế nhị một chút nói đầu óc có dzấn đề tui hổng ưng tui đục tui ngửi mùi long não đâu đây trời mưa dữ dội tui hít hà hổng lẽ má tư dzìa núp sau bụi trầu đặng chơi khó dễ tui hay sao má tư đang còn ở miệt dzĩnh long khi nào tui dìa má tư hái dừa xiêm cho tui uống mệt nghỉ má tư giờ già khằng khú đế cái hình má tư gửi qua má tư cười rụng hết răng như dì mập đang ngồi đằng kia nhìn tui lom lom làm tui mắc cỡ thì thôi bị mùi thơm lá bồ đề tui ngửi cách đây ba trăm năm cùng mùi đạn khét lẹt con cặc đụ má nó công an mà tới là tui lôi ná thun bắn bỏ chỉ có dzậy thôi mà cô ba tui lôi đi mỹ quốc tui đi trót lọt còn má tư bị cha con cột chân lại chú năm biểu tại tánh má tư chậm lụt thương tui quá thì ráng mà chịu khi nãy tui nói dzới sư cô như nguyện là sư bà than mỏi chân mỏi dzai làm tui hoan hỉ thức suốt đêm bóp chân sư bà tui bắt chước mần y chang như khi tui còn ở miệt dzĩnh long bóp chân bẻ ngón tay má tư kêu răng rắc mùi bồ kết thơm như buổi chiều có mấy sợi tóc dài của má tư bay trong gió tui bứt một sợi cột túm bụi thốt nốt cao lềnh khênh má tư nói chỉ thích hoa mào gà giờ má tư để tui một mình đi xuồng xuống trước tui nghe mừng húm gặp lại nhau ở ghe lớn chở hết qua mỹ trồng 36 cây bông sứ trắng chủ ghe mặt lềnh lềnh nói xuồng chật quá người xếp cá mòi con cặc đụ má nó mấy thằng cha công an trong xóm nói má tư mà đi ra ghe lớn dzới tui là tụi nó bắn bỏ má tư sợ thục mạng quỳ xuống hôn đất dzĩnh long lạy nó thấp hơn cả sư cô lạy tụi nó đá má tư một cái bay như phi thuyền a pô lô con cặc đụ má nó tui đòi cắt cổ tụi nó nhưng sư bà can ngăn thôi con ạ tội ai gieo người đó chịu như đức chúa trời nói ai gieo gió thì gặt bão được cái bất cứ giờ sư bà nói gì là tui nghe răm rắp như trước kia thời còn ở miệt dzườn má tư nói cái gì tui cũng nghe hết trơn hết trọi bị cả hai bà thương tui nhất trần gian tâm thân cả hai đượm mùi long não mùi bồ kết giấu ủ trong tóc hằng đêm sau khi tui nói nam mô đại từ bi cứu khổ cứu nạn đếm đủ bảy lần bằng 32 đốt ngón tay là tui nhớ lời má tư dặn con phải ngoan ngoãn đặng má tư thương má tư hun tui cái chụt rồi tui mới đi ngủ được tui nhớ lời má tư dặn nữa là hổng được chửi thề chửi đảng chửi công an phường khóm muốn chửi thì chửi má tư mày đây nè cũng đừng chửi con cặc đụ má nó làm gì con mẹ mày đã bỏ mày đi theo trai có nghe thấu gì đâu mà chửi cho phí lời hao hơi tổn sức người ta nói má tư hổng sanh tui ra mà má thiệt sanh tui ra được ba ngày bả ớn tui hơn ăn chè đậu dzụt tui dzô nhà cô nhi má tư động lòng mang đôi guốc mộc le te tኛi ẵm tui dzìa nuôi cho tới ngày tốn 2 lượng dzàng mua chỗ cho tui đi mỹ quốc trời sao cứ mưa hoài làm mấy chậu bông bụt tui trồng tháng rồi đám tần ô cứ thập thò hổng dám nhú sợ ướt hết hai tai tui nói thiệt mà sao chẳng ai tin là tui ngửi có mùi long não đâu đây hổng lẽ má tư sang mỹ quốc kiếm tui sao để chút tạnh mưa sư bà ngủ dậy tui tới hỏi sư bà là biết liền hà bị tui nghe lời sư bà đêm qua tui học thuộc kinh MA HA BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA TÂM KINH quán tự tại bồ tát hành thâm bát nhã ba la mật đa thời chiếu kiến ngũ uẩn giai không độ nhất thiết khổ ách xá lợi tử sắc bất dị không không bất dị sắc sắc tức thị không không tức thị sắc thọ tưởng hành thức diệc phục như thị xá lợi tử thị chư pháp không tướng bất sanh bất diệt bất cấu bất tịnh bất tăng bất giảm thị cố không trung dzô sắc dzô thọ tưởng hành thức dzô nhãn nhĩ tỷ thiệt thân ý dzô sắc thanh thương dzị xúc pháp dzô nhãn giới nãi chí dzô ý thức giới dzô dzô minh diệc dzô dzô minh tân nãi chí dzô lão tử diệc dzô lão tử tận dzô khổ tập diệt đạo dzô trí diệc dzô đắc dĩ dzô sở đắc cố bồ đề tát đoá y bát nhã ba la mật đa cố tâm dzô quái ngại dzô quái ngại cố dzô hữu khủng bố dziễn ly điên đảo mộng tưởng cứu cánh niết bàn tam thế chư phật y bát nhã ba la mật đa cố đắc a nậu đa la tam miệu tam bồ đề cố tri bát nhã ba la mật đa thị đại thần chú thị đại minh chú thị dzô thượng chú thị dzô đẳng đẳng chú năng trừ nhất thiết khổ chơn thật bất hư cố thuyết bát nhã ba la mật đa chú tức thuyết chú dziết yết đế yết đế ba la yết đế ba la tăng yết đế bồ đề tát bà ha bụi mía ướt đến tận màng tang rồi bị tụi nó cao quá chứ không tui chạy ù ra lấy áo che tụi nó run cầm cập thấy thương hết sức đành cầu sư bà sớm ngày mai tụi nó đừng bị sốt nóng tội nghiệp tụi nó là đám anh em cùng tía sống trong chùa gần ba năm nay tối ngày dành thức ăn tui dzừa quay lưng là thằng anh đục thằng em một cái té chổng cẳng tui phải đi kiếm dây thừng cột đỡ chỉ tội con em út còi cụt lớn hổng nổi bị nó sanh thiếu tháng mắt lại kèm nhem tai trái nghễnh ngãng nó biết thân phận nên ngủ tối ban ngày tránh làm phiền hàng xóm đang cần sự yên tĩnh nghỉ ngơi mưa xong hổng chừng măng cụt ra trái tui hái tặng sư cô như nguyện mút múi trắng au ngọt ngọt chua chua mát ê răng hàm má tư dặn đừng ăn dzỏ màu dừa khô mà bảy năm hổng đi đồng được riết bụng to như bà chửa đẻ một lần hai mươi tám con chuột chù mỗi ngày tui đi quét lá sân chùa đếm đúng chín mươi chín dzòng rồi đi lượm lon đổ rác ni cô như nguyện biểu tui làm cái gì là tui làm cái đó bị cái nghiệp tui nặng hơn mấy tấn rác trong sân chùa giờ tui phải hốt liệng thì may ra kiếp tới tui mới được ăn ngồi đi đứng suy niệm nói năng làm dziệc như ông gì gì đang ngồi đằng kia kìa hổng búa xua cũng hổng tào lao bị linh hồn tui dàn trải qua bao cuộc hành trình từ dzô thủy đến tận dzô chung giờ đây tui phải tu luyện qua hằng hà sa số kiếp hiện thân thành thằng khùng ngày ngày dzô chùa quét lá lượm lon mùi long não tui ngửi trong mưa con cặc đụ má nó cái xe đạp má tư biểu tui dắt dzô nhà chưa kịp có đứa dzớt lẹ làm má tư khóc tui phải ủ mùi long não trong túi áo má tư đặng nước mắt không còn rơi nữa sư cô minh tâm biểu tui kê cái xe đạp ai liệng dzào bên trong rồi khen tui kê khéo hổng bị té xuống sàn tui nói dạ hổng dám đâu ai khen tui quét lá sân chùa sạch sẽ tui cũng hổng dám nhận bị tui tới chùa tưới cây trò chuyện dzới lũ đệ tử hoa lá quanh năm suốt tháng trong chùa bầu bạn điểm trang rửa mặt lau khô mình mẩy từng đứa tui dọn dẹp chai không lọ không con cặc đụ má nó cha con bợm nhậu uống bia uống rượu hại gan hại ruột mà sao cứ uống nhiều quá chừng chừng dzầy nè tội lỗi sân si yếu đuối tui phải ép nhẹp đầy ứ chứa một góc sân ở chùa cho gọn đặng mỗi sáng thứ ba xe tải thành phố đến xúc đi trả tiền cent năm cắc mười cắc hai mươi lắm cắc cho sư cô như nguyện mua chổi chà cho tui quét sân mua xà bông cho tui cọ cầu tiêu đặng chúng sinh đi dzô đi ra sạch cẳng sư bà mua sữa đậu nành ấm cho tui uống đặng tui có sức làm dziệc chùa miệng niệm tía lia nam mô a di đà phật ai biểu tui ăn thịt thỏ là em hổng dám sư bà nói tui mà ăn thịt là nhớ nhớ quên quên mắc thêm nghiệt tội kiếp sau lại khó đầu thai làm người không còn công an nửa đêm đạp cửa xông dzô nhà hỏi giấy tờ hộ khẩu lung tung má tư mất hồn khiếp dzía ra mở cửa bằng hai đầu gối khi nào thì hết mưa tui ngửi mùi long não mà nói ra hổng có ai tin đợi tạnh mưa tui đi lau cặp giò bông giấy màu củ nghệ rồi gội đầu cho cây khuynh diệp còn phải hốt rác nhổ cỏ ôi thôi mấy sư cô thương tình cho tui làm dziệc chùa trả nợ kiếp trước bị tui ăn ở thất nhơn ác đức là tui mừng rơn ừ mà tui ngửi mùi long não hổng lẽ má tư qua mỹ quốc kiếm đặng nựng tui rồi đứng đợi ráo mưa mới dám bước dzô sợ bùn lấm láp sân chùa tình cảm tui cực đoan lắm à nha nhất là dzới cây cối hoa lá trong sân chùa này bị tui thương lo chăm sóc tụi nó còn hơn cả thân tui nữa tui bịnh cũng được chớ tụi nó mà bịnh là hổng được đâu má tư thích chôm chôm dzú sữa măng cụt mãng cầu xiêm lắm tui hứa tui ươm mấy hột giống độ dzài sáng là nẩy mầm dzài chiều là có trái ăn tui lên phường xin bao tải cho cả chòm xóm ăn mệt nghỉ điệu này có mưa to tui cũng cởi áo đi lòng dzòng tìm đặng xem sao quý dzị cứ ngồi yên đó tui đi rồi tui trở lại tui chưa đói bụng tui đã đánh răng chùi mặt bận cả quần lót trong nữa muốn xét tui tụt quần ra cho quý dzị coi nè con cặc đụ má nó nói gì cũng hổng tin mùi long não phảng phất đâu đây suỵt im lặng một chút dì mập sún răng còn cười được là may khóc là khổ đó con ạ để tui biểu diễn dzài đường thái cực đạo chân tay ngứa ngáy quá sức má tư cũng thích sầu riêng nữa tui hứa má tư sầu riêng năm nay sai trái ra dzườn nhớ đội nón đừng hả họng bị sầu riêng rụng là gẫy đôi đầu chứ chẳng phải chơi sầu riêng chín tui móc một múi bỏ trên dĩa mang tới má tư đặng má tư bốc ăn xong chùi dzô quần lãnh đen óng ánh nước kinh lạch chạy rần rật sau nhà má tư dặn dưới đó hổng có hoa lá gì ráo trọi con nghe lời má tư cưng con nhất trên trần gian này má tư thấy sân chùa tui quét dọn sạch sẽ má tư ôm hun lên trán nói con giỏi quá tui cũng ôm nựng má tư nhưng hổng dám hun bị tánh tui ưa mắc cỡ má tư thương tui bằng trời còn tui thương má tư bằng phật ừ khi tui nghe hay tui nói chữ phật là tui sướng mát trong bụng như khi được má tư ôm dzô lòng cho ngửi mùi long não rồi má tư xoa lưng bóp tai gãi lưng sồn sột cho tui miệng không quên ca dzọng cổ mùi thiệt là mùi tui ngó cái cần cổ má tư dài ra tui phải lấy tay chận họng sợ má tư tắt thở má tư rầy tui hỗn không được nói gỡ tui nói dzới quý dzị bao nhiêu lần rồi người mình làm biếng thấy mồ lại ẩu tả nữa ai đời phi la đeo phi a của mỹ quốc mà cứ đọc là phi la tụi phi tụi xì tụi rệp cười cho tụi mọi da đỏ đá đít con đường người ta đặt tên mác láp linh cứ đọc tắt là mắt láu liên thôi thây kệ cha tụi nó tui dạy hổng nghe thì đừng trách tui mày biết mà hổng chịu báo trước tui nói một lần là trăm năm mưa mun mút nước phù sa đỏ ròng chảy trôi tuột hết đám rau dền mồng tơi diếp cá mọc lan lên tới mép sân chùa thì mệt hết sức nhiều quá bắt mấy thằng mễ nấu bù ri tô cho ăn mấy thằng phi dzừa cho ăn dzừa bắt hát múa như nhảy cò cò mưa nhẹ hột rồi tui phải đi lùng kiếm cho được má tư đang đứng đâu đây hổng chừng sư cô như nguyện nhớ nhớ quên quên khoá cổng chùa tui ngửi mùi bồ kết nữa má tư ưng xức dầu gió xanh nghỉ xả hơi chút xíu đã đâu cũng còn đó lòng tui đâu đã nguội lạnh dù bao năm tháng không gặp sao quý dzị cứ ngó tui lom lom hoài dzậy mưa to hột trải đều chẳng nơi nào thiếu cũng chẳng nơi nào dư mưa làm thúi đất hay thơm đất dì mập giờ ngồi bằng đầu gối chán đời thấy ông bà ông dzải luôn con cặc đụ má nó con mẻ mà dzô chùa bán nhang lần nữa là tui thẳng cẳng đạp một cái bay ra ngã bảy chứ chẳng đợi công an che đầu đội mũ tới nhà gõ cửa mai mồng một mốt mồng mười má mụ mập mua mười múi mít má mụ mập móc một múi hì hì mụ mập sang nhà nằm dzạ chặn ngang họng dụ tui cởi áo bắt chuồn chuồn cắn lỗ rốn bay đua dzới máy bay nga sô người ta bày têu tui chỉ bắt chước nói theo thôi mà cưng ơi cưng à ra đây phụ má tư chẻ rau muống đặng mang ra chợ chồm hổm bán kiếm tiền mua kẹo dừa má tư tưởng tui ăn cắp trừng 2 tròng mắt làm tui sợ hồn lìa khỏi xác bay lên tận chín tầng xanh nấp trong đám mây đá màu lá tía tô tui đang ở san hô dê có mưa nhiều thật nhiều như mấy sư cô thương cho ăn bún hổng thịt tui đã nói giày dép còn có số huống chi là tui cùng quý dzị phải không mấy cây dặc mùng mở dù che mưa quên đóng tui cho ăn cơm chớ phải cứt đâu để tui chạy lui tui la cho tụi nó một tăng lâu lâu mình cũng làm oai một chút phải không bà con cô bác chỉ tui đây mới trị được tụi nó sư cô như nguyện đi ngang tui nó bụm miệng cười coi có dễ giận không chứ làm đám ngò gai bị truyền nhiễm cười lây không chừng đám ngò om còn nhỏ bắt chước không dạy dỗ kỹ là hư thân mất nết lại uổng công tui uốn nắn dzén tỉa chậu bôn sai trước chính điện tui chẳng bao giờ kể công dzới bất cứ ai nhưng bị hôm nay trời mưa lòng tui rầu thúi ruột mùi long não bấy lâu nay nước chảy qua cầu giờ ngửi lại làm tui trút bầu tâm sự cho quý bà con cô bác ai muốn nghe thì ngồi nghe ai hổng muốn nghe thì tự nhiên như người hà nội đi chỗ khác chơi còn không tui nói mình tui nghe cũng được nhằm nhò gì ba cái lẻ tẻ bình thường tui cũng kín họng lắm bị nghiệp ai nợ người đó trả hơi sức đâu mà chịu còn nhắm chịu hổng được thì liệu sức mà chơi đừng bắt cộng nghiệp mà tội người khác mấy hôm rày sư cô hạnh phước nhai gò gai sống như bò nhai cỏ tui từng chứng kiến sư cô ưa lén ra sau hè phụ tui rửa mặt cắt móng tay cho tụi nó sư cô diệu huyền cọ cẳng tui tò mò đứng đếm cô có hăm tám ngón lận mèng đéc qủy thần ơi coi ngộ hết sức ni cô thương sư bà như tui thương má tư dzậy là tui đoán má tư chắc đang mệt ngủ say ngáy to như trời rầm biết đâu má tư chiêm bao ngó tui quý dzị há như tui thỉnh thoảng ngủ thấy má tư ngồi giữa giường bóp trán cho tui rồi xức thuốc đỏ cho tui hổng bị phồng rộp như bánh tráng nướng tui cố mở mắt mà nước tuôn dầm dề kín bưng tui phải lấy muỗng hớt bớt nước trong mắt tui dụi đỏ lòm má tư thương tui nhưng giờ đây hai người sống hai phương trời cách biệt tui nghe dì mập nói người mình đi đi dìa dìa như chợ sáng chợ chiều chắc má tư mướn người lái máy bay chở qua đây thăm tui chuyện gì đã qua cho qua luôn bác tài hận thù đeo nặng thân giữ lòng bình an thanh thản phật tại tâm tui luôn nghe lời má tư lên chùa phóng sanh bằng cách bốc sâu róm lượm ốc sên bỏ ra ngoài ruộng chơi tui ráng sức cọ sân láng coóng là đúng phải không quý dzị hít kĩ mưa cũng có mùi thơm mùi trời tối lâu lâu tui có giận bừa là tại tụi cỏ cú mọc nhanh dễ tào tui đành phải chấp nhận không ai thấy được kể cả ông bà nội ngoại có điều gì trôi trên sông trên biển trên lạch trên hồ ao tui đui mù điếc đặc chứ trên đất thì phải hỏi tui nè tui cũng là người phải không quý dzị tui sợ đi trên biển lắm người tui ngả nghiêng như con dzụ quay biểu đứng yên chút coi mà cứ không chịu tui hiểu nó lắm người cứ ngễnh ngãng thiệt khó ưa má tư muốn tui đi mỹ quốc đặng chữa bịnh thúi tai tui phải đi cho má tư mát bụng chậu dâm bụt dì mập ca cẩm đã gọi bụt sao còn gọi dâm tui nói cái gì là chắc mẫm cái đó như ba cột cờ cộng sản quốc gia hoa kỳ treo ở góc đường tu li dzà sen tơ bị mấy thằng hom lét đứng đái ỉa bậy thúi um trời đất có ngày trôi luôn con cặc đụ má nó đàn bà rồi cộng sản sao hổng giống nhau chỉ toàn chực giở trò ba que xỏ lá gõ cửa nửa đêm ban ngày trốn nhủi như hoa mắc cở nở nửa chừng trời lạnh tui cho tụi nó ngậm cục than hồng là câm họng ngay má tư dặn đừng sợ bóng tối nha cưng chụp thử bóng có gì đâu nhắm mắt lại cũng tối thui như đêm ba mươi không có bóng mà tối là tại mắt mình hết mà có mở mắt nhưng tối hù thấy ngứa hai tay đá hai chân thì cứ niệm nam mô a di đà phật là mình bay như rong rêu trên trời để má tư diện kiến sư bà hai người đối mặt tha hồ ì xèo mình nhất trí hổng cho má tư ở chơi năm bữa nửa tháng mình lại ngửi mùi long não đâu đây hay má tư đã ngủ dậy sư bà cũng dzừa ngủ dậy cả hai đang rửa tay súc miệng ngậm nước muối chà răng cho sạch rửa giò khi tranh tối tranh sáng cho cát sạn bụi đất đá rác rến trôi tuột xuống sàn nhà ngủ một lèo hổng sợ gì ráo trọi mình nghe phật tử chúng sanh nói dzới ni cô như nguyện sân chùa sạch bưng rắn mắt gió lào thổi mát mẻ cây cối lung lay là mình sướng rên lỗ rún má tư mừng húm khi thấy mình siêng năng giỏi giắn mấy thằng cha chở xi măng tới mình phải đá nhẹ dzào đít dặn phải tập đi bằng hai chân cho nam nhi chí khí mình quát tháo tụi nó sợ te tua chỉ dì mập cái tật ưa lèng èng quên phắt dì mập cho rảnh ngón út chần dần đạp lún đất dì mà éng phéng bán nhang trong chùa là tui biểu pô lít cõng dì lên nhà thương thí ngủ một trăm lẻ ba ngày cho dì tởn tới già mình giỏi nên sư cô như nguyện nấu chè đậu đen đường thẻ bỏ hai muỗng nước cốt dừa biểu tui đợi nguội rồi ăn đừng nóng nảy thổi hay hít hà làm sư bà sốt ruột phải ngồi đây ăn cho hết đừng lén ra đút bí rợ ăn ni cô nói hổng nghe ni cô rầu ni cô là người đàn bà cũng biết hờn mát chớ thần thánh gì cho cam ai cũng phải tập mỗi sát na như phải nhẩy dù tan hàng rồi cố gắng sống mình nghe lời ni cô không cho cà chua ăn thì cho cà chớn ăn mấy trái cà pháo quát tháo bộ quý dzị đui hay sao hổng thấy đạp nát bét be ra cả rồi không ai hất lu nước mưa pha trà cho sư bà uống mai sớm ni cô trí hải khum lưng chùi răng súc miệng nạo lưỡi cho thơm tho tui quên khều đất đầu kẻ móng tay đen sì là sư bà hổng thèm nắm tay dẫn đi dạo đừng gãi cổ gãi nách nữa nghe cưng má tư dặn tui từng li từng tí lâu lắm rồi lá sen mắc dzõng chơi cầu tuột leo hồ ngồi đợi ráo khô hong tóc mai sớm hẳn dzề đất đai cũng cứ đâm đầu cắm sâu trong nước dãi dzỗ từng đợt sóng ông lái ghe gào to hổng thua gì sóng quỳ gối ca cải lương mùi mẫn nẫu người má tư tìm đủ ngõ ngách nhắn hớt nước trong ghe khỏi lao theo sóng thấy ai làm sao tui làm y chang ai làm bậy tui không ngu làm theo hì hì tui đâu bị té giếng như dì mập đang ngồi đằng kia tui nhận xét nước mương đen ngòm con nít con nôi liu điu xua đi chỗ khác chơi từng bầy lượn qua lượn lại như cờ mỹ hăm bốn trên hăm bốn nằm chổng mông dzẽ lại ngôi sao trắng sang ngôi sao dzàng từng bầy đi trẩy hội cười nói om sòm qua cơn mưa mùa đông này dài hơn ghe má tư đẩy tui lên biểu đi mỹ quốc đặng chữa bệnh thúi tai má tư thiệt là thông minh tỉnh táo tài ba xuất chúng chỉ thua sư bà tí tẻo teo thôi quý dzị gửi tui tới đây gặp sư bà là đúng quá xá quà xa chỉ má tư nghe nói dzề sư bà hoài nhưng chưa có cơ duyên hội ngộ tương phùng sau dzườn má tư ở dzĩnh long trồng mía hơn trăm đốt dài tuốt từ ải nam quan đến mũi cà mau chỉ chực gom góp cúng dường mua dzé xe đò xuống quê quán gặp sư bà đường sá xa xôi ngàn dzạn dặm tít tắp cuối nẻo chân mây đi đứng khó khăn trắc trở không khó dzì ngăn sông cách núi mà dzì lòng người ngại núi e sông con cặc đụ má nó ai biểu tư tưởng không thông xách bình đông cũng nặng người xưa người nay nói gì cũng phần đúng phần sai chỉ tội cha con chết tươi hổng kịp ngáp như thằng cha gì đang dơ tay đập trái banh ten nít bỗng lăn quay ngủm củ tỏi mình phải đi bắc cho má tư chút cháo đậu xanh nguyên dzỏ ăn dzô khỏi nhai rào rạo như nhai cơm xào xương cá khô thiều chẳng thấy phê chút nào phải ngọt như đường cát mát hơn đường phèn thì đã điếu biết mấy mùi long não lại ngào ngạt lùa dzô mũi tui nữa rồi đó quý dzị bà con cô bác hổng chừng tụi nó dám để đám phật tử chúng sanh tin đó nghe hông tui chỉ muốn hái lá lục bình xếp thành phi tiễn phóng thẳng lên trời tui nói nho nhỏ thôi kẻo thằng cha trời đánh ở sát dzách nhà tui âu yếm gọi tui là thằng loạn óc con thánh dzật gọi tui thằng tám khùng bỏ đi tám sức mấy mà buồn tui nhìn hai đứa nhe răng cười tụi nó đi ra đầu xóm rủ cả đám lượm mấy cục đất đen thủi đen thui liệng hà rầm dzô người tui làm tui sợ khiếp dzía p ải ba chân bốn cẳng chạy thục mạng mà bóng hai đứa rồi nhiều bóng của hai đứa cứ đè lên đầu lên cổ tui không chịu tha tui thích thảo mộc dzà đất đá nhưng hổng thích bóng của hai đứa nó bóng của bầy tụi nó một khi tui sợ là tui hay mắc tè may mà không có quần để phơi khô bên bờ dậu thế nào má tư cũng dzò đầu bức bối múc nước trong mắt má tư ra rồi đưa lên lưỡi liếm màu nước đỏ ngầu trên trán tui rịn người ta rịn mồ hôi trắng trong còn tui rịn mồ hôi đỏ ngầu mỗi khi bóng của tụi con nít rượt đuổi theo tui má tư dúi cho tui trái chuối khô kẹo dừa già nhai rã ra trong họng ngậm thì còn nguyên tui dzừa nhai dzừa ngậm nhìn má tư cười y chang sư bà má tư lẹ làng đi lấy nếp dzo nấu xôi không bỏ lạp xưởng bị má tư cũng là kẻ tu hành khuyên tui không nên ăn thịt người sắp thành sư bà khuyên chúng sanh đừng ăn thịt bởi ăn thịt là rụng răng mà rụng hết răng thì làm sao cắn được chỉ xỏ kim cho má tư khâu áo dì mập bắt chước tui cắn hạt dưa nhổ phun đầy tay để dành tháng bảy trăng rằm làm bánh trung thu rước đèn đi nghêu ngao quanh xóm cho bà con ăn đám hỏi con cặc đụ má nó thằng cha già cứ ưa ngắt cu tui đau thấy mồ tổ không cho tui đái tui khóc nó cười má tư bưng nước nóng lọ thuốc tím sang đổ dzô tròng mắt nó miệng nó xin lỗi tía lia ni cô như nguyện đứng tế sao tứ phía rồi má tư bắt tui quay mặt dzô tường không được đếm năm mười mười lăm hai mươi hăm lăm tường thờ ơ lạnh lẽo như hai cái cùi chỏ của má tư nói êm rồi đó con là sóng êm ngay liền tức khắc bảy chữ êm rồi đó con thường đi kèm theo bảy cái hun trên trán tui hai con mắt má tư cười nhẹ êm như lá trầu xanh tươi nõn nà má tư dấu trong gấu quần đưa ra chợ chổm hổm bán lén công an hổng nghe tiếng động tui thích rượt chơi ú tìm dzới tụi nó mà tụi nó hổng thèm chúi mỏ tui nghe tiếng guốc má tư đi lẹp kẹp ra đầu ngõ chắc má tư đi chợ sắp chiều rồi ni cô như nguyện đằng hắng biểu tui ăn no dzề nhà đi ngủ niệm phật khi nào hết mỏi lợi thì thôi đừng có mà đếm chỉ người dzô minh tham sân si ưa nóng giận mới hay đếm tới một hai ba bốn rồi đếm lui bốn ba hai một tứ diệu đế tui chẳng hiểu đách gì cả sư bà dạy ni cô nói đúng còn đếm là còn khổ xe cộ ưa tình tang dzới mưa nghe chát lỗ tai con cặc đụ má nó bắt người khác quét dọn lau chùi rồi ngụy biện là hổng ke bụi sả rau răm dành dân lấn đất ngoài cửa tử tui lại ngửi mùi long não đâu đây còn nghe cả tiếng hò má tư à ơi... dầu cầu... đóng đanh cầu... lắc lẻo gập ghềnh... đi khó đi má tư dắt con... con... đường đạo má.

"Tôi có điều này hay, muốn chia sẻ với chị..."

"Ừ, anh cứ nói."

"Tối hôm qua tôi đọc bài thơ đăng trên tạp chí Thơ số ra mắt ấn hành dưới Nam California của tác giả hiện đang sống trong nước tên Lê Viết Hoàng Mai:

Chị tôi đen

sấp ngửa nắng mưa trên cánh đồng nứt nẻ

gàu dai vục ụp nước sông

quắt queo thân chị mảnh mai

tóc rụng mắc dày răng lược

bao đêm rồi chị ngủ được không?

thời con gái chưa đến thì đã hết

a đường chị te tái chạy

duyên đâu?

                            mà để tìm chồng

chị giấu ước vọng của mình

đêm rộng

mặt trăng rằm cô độc

chiếc giường nửa sải tay

                            bập bềnh

                                    nghiêng nghiêng khẽ

                                                    phía chị nằm

Ước chị hóa đàn ông

hẹn chị trên đồi cỏ tía.'

" 'Ước chị hóa đàn ông, hẹn chị trên đồi cỏ tía.' Trong đời thiếu gì những bận ước ao như tác giả Hoàng Mai. Ước làm một cái... gì gì đó, cho mình hoặc cho ai đó."

"Thơ đôi khi không đơn thuần chỉ là cảm xúc hay kì quặc khó hiểu như mình thường nghĩ. Chúng còn là kinh nghiệm."

"Nói về kinh nghiệm tôi đọc thêm chị nghe bài thơ 'Người Tình' của Abdul Wahab Al-Bayati, nhà thơ Ả Rập:

I.

Với đôi mắt của nàng

Và tất cả linh hồn nàng

Nàng lắng nghe âm nhạc tà giáo

Nghe dòng sông thở dài trong những khu rừng của rặng Altas,

Nghe những thành phố truyền kỳ,

Nghe những giờ trống không, mất mát

Nghe những trái vàng của đêm tối bên trên chiếc giường của mưa

Trong vòng tay của người chồng ngái ngủ

Nàng là trinh nữ.

chơi với mặt trăng, đi chân không trên những ngọn cây

Theo sự tử vong của những con bướm của một mùa xuân chết

Nàng van nài bằng đôi tay

Giờ hẹn hò đã qua

Đêm với đôi mắt sốt nóng đang đổ xuống

Trên những bao lơn của Biển Trắng.

II.

Vào đêm này Beirut bị hãm hiếp trong những quán rượu.

III.

Nàng đang lắng nghe, nhưng người tình đã chết

Trong quán cà-phê, đợi người mệnh phụ của bảy mặt trăng

Trong âm nhạc của Bach

Và trong những bài thơ của Éluard

Vào tuần thứ tư của tháng chạp

Vào Giáng Sinh

Nàng ước rằng thế gian đã chết,

Rằng nàng bò như một con chó dưới mưa,

Rằng nàng bị đánh bởi những ngọn roi của lửa

Rằng nàng được khiêng như một vật hi sinh ra biển trải dài

dưới những bao lơn

nhưng giờ hẹn hò đã qua.

IV.

Hãy tách rời nàng khỏi tôi:

Những năm du hành / những thế hệ,

Những sông ngòi / những lục địa,

Những sách vở / thành phố / vách tường.

Nhưng mà tôi luôn luôn canh chừng nàng

Từ khe hở nơi cánh cửa.

(.....)

Trò chuyện giữa hai người vẫn tiếp tục, như mưa.

"Tôi từ nhà đến đây."

"Chứ không phải từ nhà thương."

"Chốc tối tôi sẽ vào thăm bà ấy một lát. Những dòng thơ khi nãy anh đọc vẫn còn chật cứng trong đầu tôi."

"Tôi hiểu."

"Nội trong ngày mai cô con gái bà ấy sẽ về đến."

"Rồi cô ấy cũng sẽ phải đi, chỉ có vợ chồng, giờ giấc thăm viếng của nhà thương là vô dụng."

"Ừ, anh nói đúng."

"Những dòng thơ tôi đọc chị nghe, tôi đã đọc cho bạn trai tôi, nhưng anh ta nghe như vịt nghe sấm. Muốn anh ta mau buồn ngủ cứ đưa thơ cho anh ta đọc, vài phút sau là anh ta ngáy khò."

"Chỉ cô ấy mới giải quyết, biết làm gì với những thùng thư tích tụ nhiều năm như thế."

"Biết đâu bà ấy bất ngờ tỉnh dậy khi nghe tiếng nói hay ngửi mùi vị của cô con gái.

(.....)

Tiếng chuông chùa ngân vang.

"Chị kể điều gì về chị đi."

"Suốt thời gian năm đầu tôi sống trong cư xá sinh viên, chia chung phòng với chị bạn từ Phần Lan sang đây du học. Khóa đầu cả hai đều có lớp 7:30 sáng. Dậy sớm là điều rất khó khăn đối với tôi, trái với thức khuya lại rất dễ dàng. Cũng may chị bạn để đồng hồ và luôn thức dậy đúng giờ. Rồi bao giờ chị cũng bước sang giường lay tôi dậy. Cuối năm học, tổng cộng mấy chục cái lay tôi dậy cho đúng giờ khỏi bị trễ lớp, lúc dọn ra khỏi cư xá, chị bảo, từng ấy buổi sáng trong suốt một năm trời, chị làm việc đó, chỉ vì thích ngắm cái mặt mê ngủ của tôi, và để nghe chữ đầu tiên trong ngày từ tôi là 'Ồ' sau đó là 'cám ơn', rồi nhoẻn miệng cười thật tươi."

"Tôi mà là roommate của chị thì cả hai cùng trễ."

"Trễ thì lấy lớp trễ vậy."

(.....)

"Ai đang sống cũng ôm trong người mầm mống chết của chính mình."

"Và cả vòm cầu kín mít của riêng mình. Bước qua khỏi vòm cầu, bề rộng cộng đồng sẽ lạc lối, mất hút, tan rã như bụi tro."

"Thử lật đổ cấu trúc thời gian."

"Chỉ có trong trí tưởng."

"Trí tưởng hay ảo tưởng?"

(.....)

"Ai bảo cái chết của mình không ảnh hưởng tới xã hội?"

"Chết là một cách tước đoạt mọi ý nghĩa. Qua một đời người ý nghĩa cũng chỉ còn lại là sự liên hệ ý tưởng hoặc nhớ nhung. Mọi sự vật sinh ra bởi một số điều kiện nhất định, khi điều kiện không còn thì sự vật cũng biến mất."

"Cái chết không chấm dứt hết mọi tình nghĩa. Rất nhiều trường hợp nó lại càng làm tăng sự sâu đậm."

"Thờ phụng tổ tiên, thắp nhang, khấn vái, dâng hoa quả thức ăn, và cầu nguyện cũng là hình thức nối liền hai cõi âm dương."

"Viết thư cho con hằng ngày cũng là một cách?"

"Tạm cho là như vậy."

"Vào Chùa thắp nhang cầu kinh cúng lạy cũng là một cách communicate giữa người sống và người chết."

"Tôi nhớ mảnh vườn bà ngoại tôi có mấy cái mộ chôn người thân. Sống chết cứ thế quyện hòa. Mỗi mùa hè về quê thăm ngoại, tôi leo, nhảy từ mộ này sang mộ kia, mệt thì dựa lưng mộ mà ngủ, có khi còn đái cả lên mộ."

"Bà dì tôi tin God như tin thày bói. Khi được may mắn, hài lòng, thì bà bảo là God loves me. Khi chồng bị đau nặng, con bị đụng xe, bà ấy bị mất việc... thì bảo là God tests me."

"Bởi con người khổ nên phải tạo ra God để được an ủi. Rồi chính con người lại sợ hãi God."

(.....)

"Lằn ranh giữa lạc quan và nhạy cảm quá đỗi mơ hồ."

"Không lạc quan hay bi quan mà chính quan mới là quan trọng."

"Cảm giác không biết có thật hay không nhưng là một phần của đời sống. Nó là significance."

"Chúng ta đang sống trong xã hội văn minh tư bản, quá chú tâm vô cái thước đo đếm tiền bạc."

"Đời sống hiện đại nơi đâu mục đích cũng chỉ để kiếm tiền."

"Nhìn từ phương diện xã hội không hẳn sai. Chỉ bậy là Marx đã quá cậy dựa vào lòng giận dữ, thù hận nơi con người."

(.....)

"Sao lại cảm thấy guilty, không nên. Nếu được phước ăn ngon mặc đẹp, sống thoải mái thì cứ hưởng, chỉ đừng quên kẻ khác."

"Chúng ta là cái khoen nhỏ trong cái dây xích lớn. Là tế bào trong thân thể."

"Chị và tôi đang ở trong ngôi chùa bao quanh bởi những kẻ không bình thường."

"Họ nhìn hai ta như là họ vậy."

(.....)

"Không một ai thay đổi được những gì mình đã làm, hành nghiệp, gieo nhân, gặt gió, đã vay ắt trả."

"Hai mắt chị mở to như cả đại dương chị Mây ạ. Tuần trước, trong giấc mơ chiếc đồng hồ báo thức của tôi bị hỏng đã lâu nay bỗng dưng chạy lại được. Cắt nghĩa thế nào được hả chị?"

Tiếng chuông chùa ngân vang.

"Tôi đang tập điềm đạm hơn, bớt cảm xúc hơn, thản nhiên hơn."

"Chị và tôi đang ở giữa nhịp cầu. Ngoái nhìn đầu cầu thì cứ sợ con kiến con sâu. Nhìn xuôi cuối cầu là cố vin thành cầu để khỏi ngã gục."

"...mà những ngón tay mình lo sợ không còn khả năng bấu chặt thành cầu."

"Tôi biết một ông họa sĩ, ông ta bảo lúc còn đi học chỉ mong vẽ được hơn bạn. Ra trường chỉ mong vẽ để được nhiều người khen. Giờ già rồi chỉ mong vẽ được theo ý mình."

(.....)

"Hôm nay, khi quẹo xe vào cổng chùa, tôi thấy chú — đi nhặt rác. Bà ---- ngồi thù lù ôm đùi. Cô — đi tới đi lui như vũ ba lê. Lòng tôi rộn vui bất ngờ. Thấy lại họ như gặp lại người thân thiết của mình sau quãng thời gian bỏ nhà đi xa."

"Còn tôi, ngồi nhìn mãi chùm hoa ****. Mùa đông mưa gió giá lạnh thế này nhưng sao nó cứ nở bung. Đúng là hoa nở trái mùa."

(.....)

"Tuổi nào cũng có mặt trái, mặt phải của nó cả. Cũng như sống nơi đâu cũng có vấn đề của nó cả."

"Khi nãy anh có nhắc ngoái đầu nhìn lại đầu cầu, mà thật thế, khi còn bé, nhìn con dán cũng sợ nó cắn chết chứ chẳng đợi con sâu róm. Giờ thì bò cạp tôi cũng không ngán."

"Chị có khả năng trở thành con rắn không?"

"Được như con kỳ nhông là thú vị. Cứ đổi da theo thời tiết, khỏe ru."

"Tuổi trẻ thường ignorant, nông cạn, sôi nổi, sa ngã, dễ hư hỏng... Nhìn thằng bạn có bồ, mình chưa, cũng buồn đến mất ngủ."

"Sáng sớm mặt mọc cái mụn cũng lo."

"Tuổi già chín chắn, như ba tôi những năm cuối đời chẳng hạn. Nhưng trái lại thể xác quá đỗi yếu đuối."

"Biết được thế thì cứ làm cái gì mình thích đi."

"Tôi cũng vẫn còn... trần gian lắm chị ạ."

"Rốt cuộc rồi cũng phải nhận ra một điều là mình tạm trú trên trần thế này. Nơi tạm trú gọi là nhà, và cảm giác lạc lõng nhất là kẻ không nhà."

lửa bập bùng cháy chị gào khản cổ sao em không nghe lửa nóng lắm em ạ bao nhiêu năm trong giấc ngủ chị chỉ thấy lửa là lửa kèm theo gió tạt tứ bề chạy đâu cũng không khỏi lửa chị đắm chìm trong bể lửa bừng tỉnh thân thể chị tựa con lợn quay da giòn xốp hạt mỡ nổ li ti như mụn nhọt chiêm bao bể nước chưa bao giờ đến với chị cả sao vậy hả em nước non là sự an bình thanh tịnh còn lửa là chết chóc tham tàn những ngọn lửa đốt cháy tâm khảm từng ấy năm chị sống trên đời là từng ấy năm lửa khói lan tràn muôn nẻo sao không như nước lạch tuôn chảy mà cả núi lửa nấu nhừ xác thân em trong rừng lửa bao la mịt mùng xương cốt tan bụi xám bay phà trong trời đất bởi vậy lửa ám ảnh trí óc tâm tư chị trời đất đang mưa nước lênh láng dưới chân chị ngồi nhưng là mưa xứ người chẳng phải mưa tuổi thơ của hai chị em mình trần truồng như nhộng chạy long tong quanh nhà tranh nhau ngửa mặt hứng nước mưa tuôn tràn từ máng xối tiếng cười vỡ tung theo từng hạt mưa móc ngày ấy đã bao chục năm trôi qua chị còn nhớ như in những đồng tiền để dành chị đếm mòn nhẵn đầu mười ngón tay chỉ biết sao có thật nhiều tiền nuôi em ăn học thi đỗ tú tài toàn phần là chị hãnh diện vui lòng bố mẹ nơi chín suối nhưng chị chẳng thực hành được ý nguyện giờ chị sống với lửa tạt tứ bề trong dạ lẫn ngoài thân em ơi bao nhiêu năm nước chảy qua cầu chị vẫn nhớ em nhớ tuổi thơ buồn tủi khuôn mặt cả vắn tắt nụ cười mắt mở tròn ngạc nhiên trước đời sống những cơn gió buốt lạnh từ tuỷ xương toát ra mùa đông ổ rơm chị em quấn nhau ngủ nước mắt thở dài lo sợ thường trực như bóng đêm hơi thở của chị em hít hà tiếng tim đập của em chị lắng nghe mấy đời bánh đúc có xương mấy đời dì ghẻ mà thương con chồng còn mẹ ăn cơm với cá mất mẹ lót lá mà nằm chị nhớ cái bóng luôn đổ lệch về một phía của mẹ còn em hoàn toàn như tờ giấy trắng không biết gì máu trong cửa mình mẹ tuôn dầm dề ướt đẫm chiếu chăn thấm tràn xuống nền đất đúng bảy ngày sau khi sanh em mẹ trút hơi thở cuối cơn đau trần thế cơn đau thoát xác cơn đau đàn bà bịch nước ối bung bể đưa em ra với đời bố đập đầu vô tường than khóc được một mạng thì mất một mạng hàng xóm đổ xô an ủi xuýt xoa khi bố thấy cu em ngỏng nhìn trời bố an tâm như kẻ đi buôn lấy lại được vốn lẫn lời vết thương lòng bố mau thành sẹo tám tháng sau bố vội vã tục huyền khổ đau tủi nhục giáng xuống từ ngày ấy em bò ngang rồi dọc trong căn nhà tối ám nước đái nước dãi nước mũi xanh thò lò đục ngầu từ từ em lần ra đường trước bụi cây sau nhà mé ao nương sao em không mất xác thì cũng là phép lạ bố đi buôn mịt mùng mỗi năm thấy mặt nghe giọng chưa kịp nhớ nhung bố lại rời nhà còn mẹ kế đẻ đái như đàn gà mắn con của bà hàng xóm như cây tầm ruột sau nhà sai trái chị vật lộn với công việc nhà cơ cực một nhìn cảnh em bị bỏ đói u trán sứt môi chị xót xa mười ý định đi xa theo gót chân bố ám ảnh chị một nơi xa xôi mịt mùng không phải thức dậy giữa đàn gà vịt lợn lúc nhúc mẹ kế nghiệt tội nơi xa xôi là giấc mộng ngắn ngủi chưa qua sải chân chị nhưng chị vẽ vời hình ảnh mơ tưởng chân trời xa lạ mỗi đêm trước giờ ngủ như kẻ cầu chúa xin cha khẩn phật giúp chị lướt qua những năm ấu thơ khổ ải rồi bố đi một ngày không bao giờ về xe hàng lật chẳng biết bên này việt minh hay bên kia pháp bảo hộ gài bom mẹ kế hay tin thì xác bố cũng đã được người dưng kẻ lạ chôn nhanh vội mọi chuyện coi như đã an bài bố mất chẳng còn gì lưu luyến chị cầm tay dắt em đi quanh đường đất gập ghềnh đầy lỗ hổng xin ăn rồi cứ thế men theo ngã vào nam tháp tùng đoàn người di cư thời 54 ở tuổi chị nào có khái niệm về thời cuộc đời sống bèo giạt gió đẩy đưa xét cho cùng chết chẳng phải dễ chỉ mình quyết định số phận mình bao nhiêu năm một điều luôn ám ảnh và không có câu trả lời bởi chính em đã mang theo tại sao em chọn cách rời bỏ chị như thế hả em quyết định tự tử hay người ta bắn em chạy lui thay vì chạy tới đồng đội bảo chị như thế hay lúc đó em sụp đổ suy lý em mất lý trí em hy sinh em lý tưởng em cứu ai đang kêu gào cầu cứu hay em chán đời nhưng tận thâm tâm chị vẫn nghĩ rằng em đã chọn cho em cái chết bởi chết là hết những đọa đày trần gian kiếp người buông thả phủi tay đã mấy chục năm rồi chị chẳng nghe lại câu khổ thân chị tôi như em ghi trong cuốn nhật ký cất sâu đáy ba lô theo em mọi nơi chốn quân trường đi qua không hề trở lại không biết thượng đế có hay không nếu có thì chắc bà hay ông ta là tên đồ tể đoạn khác em ghi hai câu thơ phổ nhạc kẻ thù ta đâu có phải là người giết người đi thì ta ở với ai chị nhớ em hay nói mớ trong khi ngủ chị chẳng bao giờ hiểu nỗi ngôn ngữ kỳ lạ đến giờ này chị vẫn không hiểu em mơ những gì chị không lý giải được nếu em còn sống chắc em thích computer lắm bởi một mình em một thế giới không phải mặt đối mặt với ai đó là điều em luôn ngán sợ từ khi còn bé tánh em tò mò rị mọ muốn biết mọi sự ngoài kia trong đầu thiên hạ đang suy nghĩ gì ngắn ngủi kiếp người một thiệt thòi bởi không hưởng trọn kiếp người qua từng giai đoạn mỗi lần đang làm gì đó chị lại ngửi mùi lá bàng tươi cháy em ạ lá tươi non nhưng cũng có lúc chị nghĩ chết sớm như em mau đầu thai căn bản làm người là khổ chứ chẳng sướng ích gì cả cuốn sổ tay của em chị vẫn còn giữ ở một đoạn khác em ghi nhanh cô độc = hư vô của chính mình – mình phải tự cứu mình không thượng đế hay bất cứ ai giúp được mình cả chị nghĩ khi mình đã cố ý tự tử thì không ai có thể cứu thoát em lao vào lửa có nóng không hả em suốt đời chị bị ám ảnh lửa là lửa em về với chị trong đêm ba mươi tết bận áo khoác lửa rực sáng sân nhà ấu thơ rạng sáng mồng một em biến mất nhưng sàn nhà vẫn ấm nóng lòng bàn chân chị suốt ba ngày tết chị em mình tuy hai mà một tuy một có nhau từ trong một bao thai nếm ngửi chung mùi vị máu nước mắt mồ hôi của mẹ do cha đưa vào tác tạo một thân thể hai óc khác nhau ôi em điên yêu của chị thái độ dứt khoát của em không chấp nhận chính phủ của hai đầu sông bến hải thấy vô nghĩa phi lý đời sống em tình nguyện đăng lính không lời giải thích như thiếu phụ ở sau lưng nhà một sáng thức dậy bỏ chồng hai con thơ dại ra đi không bao giờ trở lại em nợ chị lời giải thích em lao vào lửa đạn là một cách chấm dứt thái độ sống mark không bị ném vào lửa năm mười chín tuổi trên đất nước lạ cái lạ điệu ru hò ca dao cải lương vọng cổ không gian tẩm mùi chuối cau chín tiếng mưa rào rạt đêm nhiệt đới xứ sở của mark tin rằng god ở khắp mọi nơi con nít trước khi giở sách học phải có sự chứng giám của god ngôn từ in god we trust quốc ca god bless america lời tuyên thệ nhậm chức viên chức công quyền so help me god ôi thôi gì cũng under god nhưng mark không chết cháy như em mà mark bị viên đạn bắn trúng đầu do tên tính tình nóng nảy ăn thua đủ chỉ vì mark dám vượt xe qua mặt hắn còn dám cả gan dơ ngón tay giữa chĩa thẳng vào mặt hắn mark là người nóng tánh hèn nhát nông nổi anh ta trả giá mạng sống vì một người nóng tánh dung tục bựa như anh nhưng liều lĩnh dám làm hơn dầu gì mark là người đã đẩy chị ra khỏi sàn nhà quét bởi những gót giày nhọn bóng loáng trần nhà gắn những ngọn đèn cố tình không bao giờ sáng để thấy bất cứ vật gì hoặc nét mặt nào nhưng đó là những tháng ngày rực rỡ nhất đời chị ánh mắt lời nói cử chỉ yêu kiều cần thiết giả hay thật thì cũng đủ khả năng làm tim chị đập mạnh lòng xao xuyến mark ra đi với hai viên đạn lãng xẹt kẹt trong đầu trên cái chervolet cũ kỹ thắng mòn không tiền sửa đèn bên phải bị cháy cản sau bị rơi rớt dọc xa lộ người bắn không có bảo hiểm người bị bắn cũng không có bảo hiểm buộc chị phải tấp đến cộng đồng việt nam tị nạn hải ngoại sau biến cố ba mươi tháng tư năm bảy lăm chị bớt thấy cái xa lộ dài hun hút trước mặt với những cây cầu chồng chéo liền nhau xuyên suốt hơn năm mươi tiểu bang ngày xửa ngày xưa một lần em sốt trên một trăm độ ú ớ cười la gọi tên chị như gọi tên người yêu chị thức trọn ba ngày ba đêm bắc thang trèo theo cơn sốt nóng bỏng của em nhìn môi em khô bong màu trắng đọng giữa kẽ môi nứt khô mùi hơi thở trong cuống họng em bốc ra chị len lén đặt lên đó nụ hôn cơn sốt hơn một trăm độ nếm ngửi mùi vị thằng con trai mới lớn cứng căng như đứa con nít chín tháng ộc sữa non chua ái dục là cơn sốt em và cơn sốt đốt cháy thân xác người đàn ông già trên tám mươi chị gọi bố ơi bố ơi bố ơi tài năng chị rỗng như cau khô héo ngoại trừ trời thương phù hộ ít đau ốm vặt vãnh chị sống lây lất mãi với đời như mọi người chỉ một điều chị thấy mình bình thường nhưng sao ánh mắt thiên hạ chung quanh mỗi ngày nhìn chị lạ dần và sự gần gũi mặt đối mặt càng ngày càng né tránh không lẽ do áo quần chị dơ dáy hôi hám ngày đó răng chị đâu đã bị rút hết như bây giờ từ từ người ta không cho chị làm việc bình thường nữa người ta bảo chị thuộc về người cõi trên một buổi sáng chị đang ngồi ở bàn ăn kê sát cửa sổ nhìn ra đường rầy xe lửa một hạt bụi bay vào tròng mắt chị nhắm thấy tóc mình cháy bừng từ đó người ta nói chị bị bệnh chẳng phải bệnh kinh kỳ đàn bà hay hai người đàn ông yêu đương làm tình làm tội cũng gọi là bệnh không lẽ cả thế gian này ai cũng bệnh giết người trong chiến tranh là bệnh hay là anh hùng em lao vào lửa cũng là bệnh trong tôn giáo tử vì đạo cũng là bệnh chị lan man quá trở lại bệnh tình của chị người ta dán bảng lên mặt chị như thế rồi thì làm sao tháo gỡ cái kẹp tóc ngày trước tự tay chị gỡ lấy giờ tóc chị không còn một sợi gương lược lánh xa khi em còn sống người ta bảo ăn hột vịt lộn nhiều trí óc minh mẫn thế là bao nhiêu tiền chị chắt chiu lần lần móc ra mua hột vịt lộn hằng đêm cho em học thi đỗ đạt khỏi đi lính thế mà bao nhiêu hột vịt lộn cũng chẳng thấm vào đâu cả giờ chị đi bán những thỏi chewing gum bịch chip làm bằng xác thân con tôm khô rang như xác mía ép vài nén nhang hiu hắt lạnh lùng tiền thối chị luôn có đủ nhưng người ta không lấy thậm chí đưa tiền cho chị mà chẳng lấy hàng chị chẳng chửi rủa đánh đập ai cả thế mà thỉnh thoảng cảnh sát san josé chận đường chị chẳng biết để làm gì cuối cùng đường ai nấy đi việc ai nấy làm đời ai nấy sống chị nhớ như in những người đàn ông gập người cong người rung người trên bụng chị miệng rên rỉ không ngớt giữa những ngày sài gòn ồn ào náo nhiệt trời nóng trên bốn mươi độ đổ mồ hôi ướt đẫm mái tóc chị những người đàn ông da trắng da vàng da đen da sậm da nâu da chì đưa tiền từng xấp làm ví chị đầy ắp tiền chị luôn mê chơi trò bày biện những lọ móng tay hồng đỏ tím cam trên kệ như những cuốn sách em sắp ngay ngắn chị nhớ những tháng ngày chị em mình có nhau giờ thật sự xa nhau vĩnh viễn ở kiếp này biết linh hồn em đang lây lất nơi đâu có được bình yên không chị tự hỏi và thầm cầu khấn phật bà luôn phù hộ cho em mỗi người một số tuần hoàn qua bao nhiêu kiếp mình làm mình chịu chẳng ai chịu thay cho mình cả ân oán nặng nợ giang hồ thì lo trả kiếp này để kiếp sau được nhẹ nhàng thanh thản tâm hồn đời sống là bi hài kịch mỗi người diễn mỗi vai sao cho trọn vẹn khi màn kéo là chấm dứt tấn tuồng mình diễn bằng cái chết tự chấm dứt như em cũng gọi cái chết còn lại là câu hỏi không thể trả lời chị giờ đây nhiều lần trong đêm ngồi tựa tường tự hỏi tại sao mình còn sống và sống để làm gì có cần thiết kéo lê đời sống này nữa không khi mình không là gì cả không còn liên hệ với ai không còn ai biết đến mình hai chân chị kéo lê trên cầu bắc ngang xa lộ 101 nối liền nam bắc california triệu triệu xe với triệu triệu số phận người xâu xé khổ đau hoan lạc chị không dám tự nhận mình chịu khó suy nghĩ nhưng bảo chị điên thì chị nghĩ ai lại chẳng điên không nặng thì nhẹ sống một thời gian nhất định nào đó rồi trở thành điên cả em ạ những người điên sống với nhau tạo ra những luật lệ như những con ruồi bay có bao giờ tông vào nhau đâu mà sao con người lái xe cứ tông nhau có người xông vào lửa đạn như em như cô cậu đang ngồi trú mưa trong sân chùa này đây nói chuyện tương đắc suốt mấy tiếng đồng hồ như màu nước mưa trong vắt di động xuống đất chẳng ngớt ngơi cả hai đang nói điều gì tựa hồ thứ ngôn ngữ lạ kỳ chị cố chú tâm lắng nghe nhưng chịu em ạ y như tự nói chuyện với đầu gối của mình vậy không chừng họ đang cãi vã nhau chăng cả hai khuôn mặt như khúc gỗ hình như chị đoán cô gái MT nói chạy đâu cũng không khỏi bị nắng đuổi cậu TM nói ngồi đâu cũng thấy được mưa bay chỉ có người mất óc hoặc trí chậm lụt mới nói những câu vô nghĩa như thế mưa to hột như hột nước mắt kéo dài lướt thướt như miến tàu rơi vậy mà dám bảo là phải chạy trốn nắng nước mưa rơi dày kín đen đục như nước kinh bùn độc hại tù hãm thân xác trí óc chị lấy tay sờ xoa lên đầu thấy tay mình chạm đầy tóc thế sao người ta gọi chị là con mẹ trọc đầu từ buổi sáng mùa đông tuyết phủ trắng minnesota năm nào tóc chị cháy trong giấc chiêm bao em là cục than nóng bỏng đốt cháy tim chị những người không thiện cảm gọi như thế còn người chột mắt hay nửa khối óc gọi chị là mụ mập người thiện tâm tưởng lầm chị là ni cô tu hành em nghĩ có giễu chị không chứ riêng chị hành nghiệp kiếp đĩ năm tháng trước kia ân oán nợ nần ai giờ chị phải trả ngày ngày chị vào sân chùa ngồi một phần nhớ sư bà trọc đầu thật không bị thiêu cháy trụi rụi như chị sư bà tu thật không ăn mắm ăn muối như chị lúc sinh thời sư bà thiền hành quanh sân chùa tay cầm xâu chuỗi miệng niệm nam mô a di đà phật mặt mày bình an chắc lòng phải thanh thản nhìn sư bà lòng chị nhẹ nhàng lây như mây bay ngang bầu trời rồi mây sẽ tan chẳng tụ vào đâu lâu lẽ vô thường em ạ sư bà nhìn chị mỉm cười chị nhìn sư bà mỉm cười chỉ thế thôi giờ sư bà đã tịch chùa giao cho mấy ni cô trông coi chị không rõ ngôi chùa này sẽ ra sao ngày sau liệu hai nhà xí có xây xong trong sáu năm tới không chứ mỗi lần đi cầu là chị phải bịt miệng như chơi trò bịt mắt bắt dê chị sợ rơi tõm xuống luậy nguậy với đám ruồi xanh chết rục thành mắm thành dòi chị vào sân chùa mỗi ngày mùa đông thì ấm lòng mùa hè thì mát ruột ngôi chùa này cho chị cảm giác trở về nhà còn nơi khác là tạm trú chị mua khoai tây chiên rắc muối chấm xốt cà chua ở tiệm in and out hamburger bên kia ngã tư đường mua thêm lon sữa đậu nành hai chả giò chay ở tiệm bình minh sát hông chùa vừa ăn vừa nghỉ ngơi cùng nghĩ ngợi ở ngoài bắc mỗi lần đi tìm em là chị cứ ra thẳng cái chùa cuối làng bế em về nhà lau mặt rửa dái cho em sau này vào nam mỗi khi em cần sự yên tịnh riêng tư là em bảo chị em vào chùa một lát chị nhé thời đó chị nghe dặn giữ gìn sơ tâm đừng hư nát giữ gìn màng trinh đừng để rách nát giờ ở nước mỹ to tát này chị vào chùa là em nào chị nấy ruột thịt tay chân trời vẫn còn mưa em ạ ngày còn bé em nhìn mưa nói là nước mắt lớn lên mưa là tiếng nói không thành tiếng của trời em nói những điều không may nó vận vào người nhạc thời chiến chị nghe bao giờ cũng ngậm ngùi xốn xang bốn giờ đi dài thêm bốn giờ về thời gian còn lại anh cho em tất cả em ơi ta đưa nhau tới đỉnh tuyệt vời chị nghĩ về anh hưng người tình đầu của chị tòng quân giết giặc nhưng không được đành trở thành thương phế binh đui một con mắt cụt cả hai giò thành kẻ xin ăn giữa chợ chồm hổm như chị trở thành vũ nữ em không chịu hiểu là chị mê say không khí phòng trà biết dường nào tất cả những gì bao quanh chị đều là phồn vinh giả tạo khi nghe tiếng nhạc là toàn thân chị bị hàng triệu con kiến càng chích chị nhảy múa uốn éo người vã giọt mồ hôi cuối cùng đêm đó chị ngủ ngon tiếng đàn tiếng trống tiếng hát đèn màu thay nhau chớp nháy mùi rượu bia mùi nước hoa mùi mồ hôi mùi hơi thở mùi thèm khát rạo rực mùi tội lỗi đói tình quấn quyện ma lực làm toàn thân chị như người lên đồng cái bản năng trong người chị là như thế chị làm vì yêu thích chẳng ai bắt chị cả duy ánh mắt và vẻ lầm lì của em như mối sầu vũ trụ bao lần chị thôi cố không mò đến đấy nữa nhưng ngựa quen đường cũ tình cũ không rủ cũng về nhỊng lần lên cơn đồng thiếp chị em ta đã lao vào nhau lần đầu đám lông lồn chị phụt bừng cháy trên lưỡi em chị cười dỗ dành em rằng hai ta cùng bọc trứng mẹ tinh trùng cha ai nói ai nghĩ ai khinh chê ai cười mặc kệ có ai sống giùm đời chị em ta đâu chưa kể những người đàn ông yêu chiều dịu ngọt ân cần chị trong mấy năm hành nghề vũ nữ là mấy năm yêu kiều nhất đời chị ở kiếp sống này chị lao vào họ sau khi chị em mình riết róng ôm cứng cùng nhau lao xuống vực thẳm hết rồi là bướm là hoa là màu xanh hi vọng mà là hai con thiêu thân lửa thiên đàng lẫn lửa địa ngục thiêu rụi thời ấy chị rực rỡ xinh đẹp biết là bao chị liếm sạch màu hồng trên da hút cạn sinh lực thân thể em ôi gã trai tơ vừa qua thời vỡ giọng mấy chục lọ màu sơn móng tay chị ưng ý giữ gìn em hất hết hất hết mấy chục cuốn sách em giữ quý kê gọn trên kệ chị hất hết hất hết mất nhau có gì trên đời giữ yên mãi được chị đành chấp nhận sống bất an bất trắc bất định bất hạnh tạo nên bản chất đời sống như cái thân thể phì nộn của chị hàm răng cái gẫy cái rụng cái lung lay có cả cái đau buốt nhưng chị vẫn ăn nhai ngậm nuốt nghiền nát thức ăn cho đến giây phút cuối buông tay nhắm mắt vài lần chị dợm chân thì mưa lại đổ hột to như hột bắp cô gái ngồi cạnh chị cúi gầm mặt suốt mấy giờ đồng hồ tay cô đeo chẵn mười hai vòng chuỗi đủ màu đủ kiểu chú gì thường đến quét lá sân chùa luôn miệng chửi thề con cặc đụ má nó chị nghe muốn đến bảo chú ấy rằng đã chửi thì phải chửi cho đồng đều sao không chửi thêm rằng cái lồn đéo mẹ nó phải huề cả hai giống nam nữ không đéo đụ gì cũng cần đàn ông lẫn đàn bà mỗi lần mưa vào những buổi xế chiều như vầy làm chị tưng tức trong ruột buổi chiều thằng cha đạp xích lô nửa tỉnh nửa say tông vào nhà cố banh háng chị ra ngay cạnh bếp lửa đang phừng phực cháy chị cầm khúc củi đang cháy đâm vào người hắn mùi áo râu tóc da hắn cháy bốc mùi lá dừa cháy lửa làm hắn tỉnh lửa làm chị mạnh chuyện hiếp đáp xảy ra cho chị biết bao lần đủ kiểu đủ hạng đàn ông nhưng sao chỉ xảy vào những lúc trời mưa thôi hả em lần đầu chị cho thằng con trai chị thích cũng vào một tối trời mưa mỗi lần chị đi gánh nước ngang nhà liếc nhìn vô hắn đang cố giữ thanh tạ đúc xi măng đặt hai đầu ngang ngực hắn phùng mang trợn mắt thở phì phò trông oai phong ngực trần khêu gợi có hôm hắn tức tưởi ca bài anh đi chiến dịch xa vời lòng súng nhân đạo cứu người lầm than hai cái môi hắn tròn vo đỏ thắm chị nhìn nước miếng tươm ra như nước dưới giếng trào lên đầy hai gánh nước đong đưa trên vai mưa lửa làm cả hai mất hết sợ hãi thường nhật ngay lúc đó chị vừa mười bốn tuổi về nhà lòng dửng dưng một cách kỳ lạ hay mưa đã xoá sạch mọi sự kinh khủng vừa xảy ra lòng chị sạch ráo như mấy cục gạch lát trước cửa được nước mưa rửa sạch chị chẳng sướng cũng chẳng khó chịu cũng chẳng tiếc nuối oán trách gì ai sau này chị làm tình làm tội làm sướng cặc biết bao gã đàn ông con trai đủ loại hạng người sắc tộc lúc muốn lúc bị lúc chiều lúc say lúc thèm lúc ép lúc chơi lúc lừa đủ cả chị vốn chẳng lấy thân xác làm quan trọng giờ chị béo phì như lợn nái già trái hẳn thời con gá thon thả khoẻ mạnh lẳng lơ mông ngực chắc từng múi chị xuất thân con nhà tay làm hàm nhai chuyên gánh vác việc nặng không sử dụng đầu óc giờ chị chỉ biết vô sân chùa ngồi xoá sạch dục niệm thì cảm thấy ấm lòng như ngửi lá bàng non tươi cháy yên ả một lát nhìn hai tượng ông thiện ông ác lớn tồ dựng đứng trước cửa chùa một nửa người dưới chị ngả theo ông ác còn nửa thân trên chị chuồi về phía ông thiện em thấy có tức cười không mấy tượng phật trong chùa chị thấy sao xa lạ với chị quá chị đốt cây nhang trước ảnh xá lợi chút tro xương sư bà chị thấy ánh mắt sư bà trìu mến như mẹ ngày xưa mùi rạ non ủ kín xanh tươi đời dài mút mắt vài lần chị chảy nước mắt dù mấy chục năm nay chị chẳng biết mình còn nước mắt để chảy chẳng còn biết khóc là sao nữa cả bỗng dưng chị nhớ bốn con mắt của hai đứa bé sinh đôi sáu tháng của ông bà ozick chị trông nom khi chân ướt chân ráo mới sang đất mỹ chị đút chuối khoai tây táo chín xay nhuyễn thay vì nhai nát bón cho chúng chị đẩy xe đưa chúng dạo lòng vòng quanh xóm ngày hai bận chị ưa ngồi xổm chong mắt ngó khi chúng khóc nghe như hát bởi chúng ít khóc mà luôn toe miệng cười chúng chỉ khóc khi tè trong tã chị chưa kịp thay hoặc đói bụng chị chưa kịp cho ăn trời mùa đông hai đứa nằm cong người như hai con sâu róm chị đặt hai đứa nằm hai bên chị nằm giữa mùa hè bốn bàn chân mũm mĩm dễ thương của chúng đáng yêu làm sao chị sờ thoa bóp rồi hôn mãi không ngán chị ngắm bốn con mắt màu xanh biếc như đít ve chai tóc vàng hoe như sợi ngô non thầm mơ biết mình có con với ——— được không vì tự đáy lòng chị không muốn có con với gã đàn ông đó giờ cái tên của gã chị cũng đã gạt ra khỏi trí nhớ gã là ván cờ đời chị thua nhẵn túi giờ hai đứa nó còn sống hay chết bịnh hoạn hay khoẻ mạnh đã có chồng con gì chưa biết đời chúng có sung sướng may mắn như mẹ chúng không bà cưng con như cưng nhan sắc bởi thế chị hay theo hỏi sao bà không đẻ thêm bà bảo vì muốn lo cho hai đứa đến nơi đến chốn chị ngạc nhiên nhà lầu xe hơi mới toanh chồng là bác sĩ mổ tim bà muốn đẻ một tá cũng được bên việt nam mình chủ trương trời cho bao nhiêu đẻ ra nuôi bấy nhiêu đàn con cứ thế như gà bươi mà sống đứa nào lỡ ngủm củ tỏi thì buồn đau vài ngày rồi tự an ủi số phận nó sao ngắn ngủi thế mưa càng lúc càng to hột tiếng mưa rơi tựa tiếng đàn tiếng nhạc tiếng trống chị thích nhạc thích múa may quay cuồng chắc kiếp sau không chừng chị là nhạc sĩ như ai đó hay là ca sĩ như ai đó để chị mặc sức thả trí tưởng tượng không cần phải đảnh lễ ai cả ưng làm gì thì làm như chị đang để những hột nước mưa vừa nhảy vừa hát em nhé nghe ngộ nghĩnh và hay không kiếp này đằng nào chị cũng đã đeo vào người cái tiếng vũ nữ bán ba me mỹ gái điếm gái giang hồ gái đứng đường gái ăn sương gái gọi vận vào người rán tu thân tích đức để kiếp sau sẽ được như bà ozick khoẻ mạnh đẹp đẽ chồng yêu con ngoan nhà giàu học giỏi mọi người quý trọng mình có sức chơi thì giờ có sức chịu đã làm thì giờ ngậm họng chẳng ai cầm dao dí vào cổ bắt chị phải sống như thế này hay như thế nọ chị nhớ ngày đi nhận xác em cũng là ngày mưa to chắc hột như thế này đây mưa rơi lộp độp vả tới ấp trên tóc chị tập tục sa ti ấn độ người đàn bà nhảy vào lửa tự thiêu cùng người đàn ông lỡ lấy làm chồng phải chi lúc đó mưa là lửa em nhỉ mưa làm chị ngộp thở như người không biết bơi bị ai xô mình xuống biển giữa trời đêm mưa dai dẳng suốt trên đường về lại sài gòn xe đò đổ dốc từ pleiku đất đỏ heo hút trời đất dính chặt nhau như thân xác chị em mình lúc sống và linh hồn lúc chết từ ngày rời bắc vào nam và giờ đây sau mấy chục năm sống dở chết dở trên đất mỹ tai ương hoạn nạn này chị biết thế nào em cũng nói khổ thân chị quá chỉ mình em mới hiểu thấu được trái tim chị đập theo từng điệu nhạc dù em còn hay đã mất thì có hề hấn gì hả em vẫn là đốm lửa thiên thần lẫn ác quỷ không bao giờ tắt trong lòng chị cả sư bà năm trước khoác áo cà sa nay thân xác thiêu đốt mà trái tim vẫn đỏ và đập đều quanh quẩn đâu đây chị sợ lửa mà sao lửa nóng hổi thổi vào lòng chị khi bập bùng khi leo lét chưa bao giờ lụn tàn như mưa lúc thưa lúc khít

"Mưa sắp tạnh rồi."

"Tạnh mưa, mọi người sẽ phải rời khỏi nơi đây."

"Không có lý do gì để giữ bất kỳ ai. Chúng ta chẳng thể ở mãi một chỗ, làm mãi một việc, ở mãi với một người."

"Chẳng nên bám chắc vào một ai, cái gì, hay điều gì, bởi không có gì là chắc chắn cả."

"Đi mãi cũng thế."

"Phải tập vui buồn với nó."

"Đi mãi cũng mệt."

"Nhưng không thể ở mãi một chỗ."

"Ông bà ta nói, 'đi một ngày đàng học một sàng khôn.' "

"Còn tuỳ là đi đâu. Đi cũng như học. Có người đi học để mở mang kiến thức. Có người đi học chỉ để củng cố thành kiến của mình."

"Ôm giữ thành kiến còn đỡ. Có khi mục đích thu thập kiến thức của thiên hạ chỉ để chứng tỏ cái biết thành kiến lạc hậu của mình là đúng, còn tất cả thiên hạ là sai."

(.....)

"Một con đường hai ngã rẽ. Thiên đường hay địa ngục?"

"Bài đồng dao của trẻ con bên nhà: 'Thiên đàng địa ngục hai bên ai khôn thì lạy ai dại thì xá đêm nằm nhớ chúa nhớ cha đọc kinh cầu nguyện kẻo sa linh hồn linh hồn phải giữ linh hồn đến khi gần chết được lên thiên đàng.' Đọc thì đọc chơi chứ chả hiểu gì cả."

"Người ta bảo rằng đường nào rồi cũng đến được La-mã hay thế giới đại đồng."

"Ngày còn nhỏ nghe người lớn nói gì cũng tin, thậm chí phải tin. Giờ lớn, nhận ra một điều, không phải người lớn nói gì cũng đúng."

"Đường nào rồi cũng dẫn về mình."

"Ừ,... con đường trở vào mình."

"Đóng mọi cửa nẻo để mưa khỏi tạt..."

"Thắp ngọn lửa hơ ấm lòng bàn tay."

"Cả lòng bàn chân nữa."

"Ai cũng biết thế, nhưng làm được, rất khó."

"Tuỳ ý chí, mình có mạnh đủ hay không?"

"Ý chí và bản năng, cứ đong đưa như cái xích đu, tiêu tán thời giờ của cả kiếp người.

(.....)

"Chị có thấy bà... kia sơn mười móng chân mười màu khác nhau không?"

"Trời mưa lạnh mà bà ta không mang vớ, không mang áo lạnh, không đội mũ."

"Tôi đoán bà ấy có máu hoạ sĩ. Thích chơi với màu sắc."

"Mời anh thỏi xing-gum. Tôi mua của bà ấy khi nảy."

"Cám ơn chị. Đống gói túi bịch bao... đi đâu bà ấy cũng kè kè mang theo. À mà này, chị mua trả tiền lẻ hay chẵn."

"Lẻ."

"Chị mà đưa tiền chẵn, tờ 10 hay 20, đợi thối, phải mất đến năm bảy phút."

"Tôi nhìn thấy rồi. Anh muốn nói tới cái võng của bà ta phải không?"

"Ừ, chị cũng thấy rồi à."

"Tôi thấy bà ấy thối tiền cho người khác. Bà rút trong quần ra một dải băng, buộc từ trước bụng ra đằng sau lưng. Tiền chẵn kẹp chặt giữa háng, như đeo băng vệ sinh."

"Trước kia bà ta là gái nhảy nổi tiếng đẹp ở Sài Gòn. Rời vũ trường, lấy chồng Mỹ, giờ end up đi lòng vòng nửa bán bánh kẹo dạo, nửa ăn xin."

"Bà cạo đầu, ngồi trong sân chùa, có người tưởng bà ta là ni cô, gặp, họ chắp tay lạy."

(.....)

"Rồi tôi cũng phải rời khỏi nơi đây."

"Nơi đây là nơi nào?"

"Sân chùa này và thành phố này."

"Bao giờ?"

"Một ngày cuối đông hoặc một ngày đầu xuân."

Tiếng chuông chùa ngân vang.

"Hôm nay là ngày sinh nhật của tôi. Suỵt... anh đừng nói gì cả. Tôi kể anh nghe câu chuyện của những người đàn bà trong mọi trạng huống. Suốt thời gian một năm tôi ở thành phố này, chia một phòng trong căn nhà của người đàn bà, (tạm gọi là bà thứ nhất) hằng đêm ngồi viết thư gửi cho linh hồn cậu con trai. Cậu con trai đã chết vì tai nạn trượt tuyết cách đây mười năm. Cô con gái đang học xa, tôi có gặp một lần, cô thông mình và thương mẹ. Bà hiện nằm trong nhà thương, bị stroke, khá nặng, đang còn trong tình trạng hôn mê. Tối hôm qua điện cúp tôi đi kiếm cây đèn cầy, không hiểu vì lý do gì tôi đi thẳng vào phòng cậu con trai thì đèn bật sáng, hiện ra trước mắt là những lá thư bà viết rải đầy trên bàn, và vô số những lá thư khác được xếp gọn từng chồng không theo ngày tháng đựng trong những hộp giầy cũ. Người đàn bà thứ nhì, không hơn tuổi tôi nhiều. Bà thường đùa rằng bà đang làm công việc bịa chữ, kiếm chữ, giữ chữ, ráp chữ, chơi chữ với thái độ say mê nhưng rất nghiêm túc. Bà cũng là người đàn bà thành công trong nghề nghiệp, và có một mái ấm gia đình đúng nghĩa. As a person, bà ta là người cực kỳ đơn giản. As a writer, bà ta lại là người vô cùng phức tạp. Bà thường tự an ủi, phức tạp là bản chất của đời sống. Lòng bàn tay bà, đầy những đường chỉ ngang dọc như thành phố không bảng, không tên. Về mặt công ước, bà có tất cả để được hạnh phúc. Thành công hiển đạt như viên ngọc đặt trước mắt người đàn bà này chẳng khác với đặt trước mặt con lợn. Tuy nhiên tôi biết bà không như thế. Hỏi tôi tại sao thì tôi chịu. Bởi chính bà ấy cũng luôn tự đi tìm kiếm và tự hỏi vì sao Tôi quý mến bà bởi một câu nói 'nỗi buồn của ta không lớn hơn nhân loại.'. Người đàn bà thứ ba là chị họ xa của tôi. Ôi! ngày năm tháng như thân xác chị ấy phủ đầy những tình tích! Tôi thấy bóng đêm đang chiếm lĩnh dần thế giới trần gian chị ấy. Mặt trời cứ đổ những cơn nóng dữ dội dồn dập, chị đỡ không nổi... trước khi tôi đến đây tôi ghé vào nhà tù juvenile thăm đứa con gái của chị ấy. Con bé ở tù vì tội gia nhập băng du đãng, đồng loã ăn trộm chip điện tử, can phạm bắn chết người."

(.....)

"Chị cứ ngồi yên, đừng sợ, chú ấy chưa từng hại ai bao giờ, dù là cái tát nhẹ."

"Ừm..."

"Chú ấy muốn ngửi tóc chị."

"...mùi bồ kết, chú ấy nói thầm trong tóc tôi. Suỵt... chú ấy thắc mắc tại sao người tôi ướp đầy mùi long não?"

(.....)

"Chú ấy đã đi, với một mắt vui và một mắt buồn."

(.....)

"Tình yêu nào cũng bắt đầu khởi đi từ gia đình. Mình không sinh ra từ khoảng trống."

"Với cô ấy, gia đình là địa ngục."

"Với người bạn trai của tôi cũng thế. Buộc phải bỏ nhà đi sống vất vưởng ở San Francisco một thời gian. San Francisco đối với dân gay bọn tôi lúc đó như trại Sikew, Songkhla... của người Việt tị nạn. Giờ thì hai đứa tôi tạm yên ổn, sống có nhau." (...)

"Nhưng đồng thời chúng ta lại luôn nỗ lực bứt thoát ra khỏi người thân. Sống là bị điều kiện hoá. Sống với người khác. Nhưng tự lực cá nhân... nỗ lực tự do suy nghĩ... nhận thức tâm linh... trong giới hạn của mình."

"Cô ấy cho rằng cái mả yên ấm là đang được ngồi trong sân chùa này."
"Chúng ta luôn gắng thiết lập tình thân ái với kẻ khác. Tìm kiếm những ôm ấp cận kề. Con người bị giới hạn bởi cá thể của mình, cơ quan nhận thức của mình. Thế giới của mình là cảm quan của mình. Con cá lên bờ là chết ngắt."
"Chị hiểu, tôi hiểu, người bạn tình tôi hiểu. Đó là phần sống con người." (...)
"Suy nghĩ là đặc điểm của con người có trí khôn. Tôi thắc mắc bà ta đang nghĩ gì trong đầu?"
"Bà ta đang nghĩ những gì bà ta cần nghĩ. Suy nghĩ cứ chạy ngang như mấy hàng số stock trên màn ảnh Tivi."
"Biết đâu bà ta chẳng suy nghĩ gì cả!"
"... cũng có thể. Nhưng tôi và chị đang nghĩ về bà ta..."
"Nếu một xã hội đạo tặc thì có trò chơi đạo tặc riêng, và tình nghĩa đạo tặc riêng, chẳng hạn. Ồ, nhắc tới sự suy nghĩ, tôi nhớ mẹ tôi, bà luôn áp đặt suy nghĩ của bà lên mọi người con. Bà muốn biến tất mọi sự vật rõ ràng như thế giới ban ngày. Anh tôi hay đùa, 'còn có một nửa thế giới là ban đêm nữa mẹ à!' " (...)
"Những người trong sân chùa, như chị và tôi, dưới mắt ba người này, ai cũng như ai."
"Lắm lúc chúng ta như bầy ngựa vằn."
"Như người bị ấn kiếm vào tay, buộc phải đấu."
"Nên nhớ rằng, cả bầy ngựa vằn, có con dẫn đầu, có con chạy theo đuôi, có con cái con đực, có con khỏe con yếu. Còn kiếm đã ấn vào tay, chắc chắn có người thua kẻ thắng.
Chú thích:
Truyện Nhất Dạ Trạch, Rùa Vàng, Họ Hồng Bàng, va Man Nương trích từ Lĩnh Nam Chích Quái, bản dịch cua Đinh Gia Khánh va Nguyễn Ngọc Khánh do nhà Văn Hóa xuất bản tại Hà Nội, Việt Nam, năm 1960.

Tháng 1/1997 - 6/2002

Lê Thị Thấm Vân

Theo https://vietmessenger.com/