Bài thơ, bài hát - Có phải em, mùa thu Hà Nội?

Bài thơ, bài hát - Có phải em, mùa thu Hà Nội?

Nếu các bạn theo dõi các bài Nhạc xanh chị Hồng Thuận viết thì sẽ thấy chị rất thích các bài chị Hồng Nhung hát về Hà Nội. Hôm nay, chị Hồng Thuận có tặng một bài cho Nhạc xanh, bài Có phải em, mùa thu Hà Nội?.

Bài này được nhà thơ Tô Như Châu sáng tác vào tháng Tám năm 1970 và được nhạc sĩ Trần Quang Lộc phổ nhạc vào năm 1972. Đến đầu những năm 90, bài này bắt đầu trở nên phổ biến qua giọng hát của Hồng Nhung, Thu Phương.

Khi sáng tác ra bài thơ và ca khúc bất hủ này, cả nhà thơ và nhạc sỹ đều chưa từng có dịp đặt chân tới Hà Nội. Nhà thơ Tô Như Châu (tên thật là Đặng Hữu Có, sinh năm 1934, mất năm 2002), sinh sống và làm thơ ở một xóm nhỏ cạnh bến đò An Hải, Sơn Trà, Đà Nẵng. Còn nhạc sĩ Trần Quang Lộc sinh năm 1945 tại Quảng Trị, có thời gian học tại Đà Nẵng.

Đây là một bài thơ, bài hát rất hay về Hà Nội.

Tuy nhiên, có một điểm nhiều người cho hơi lạ là ở khi bản nhạc lên đến nốt cao: “Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát”, họ không hiểu ở đây tác giả muốn nói gì vì Hai Bà Trưng tự vẫn ở sông Hát thuộc tỉnh Sơn Tây thì có liên hệ gì đến mùa thu Hà Nội?!

Có ý kiến giải thích: Hai Bà Trưng nhảy xuống dòng sông Hát tự vẫn tại tỉnh Sơn Tây, mà sông Hát là dòng nước thượng lưu của sông Hồng. Hồ Hoàn Kiếm và hồ Tây Hà Nội lại bắt nguồn từ sông Hồng. Như vậy Hai Bà Trưng tự vẫn ở sông Hát thuộc tỉnh Sơn Tây thì có liên hệ chút chút đến mùa thu Hà Nội.

Theo mình, nếu các bạn đọc nguyên tác bài thơ (ở dưới đây) thì có lẽ sẽ hiểu hơn tại sao nhà thơ lại liên hệ như vậy.

Nguyên tác bài thơ mang âm hưởng hùng ca, được viết vào tháng 8-1970, lúc Đà Nẵng còn tơi bời trong khói lửa chiến tranh. Có lẽ lúc đó nhà thơ đã gặp một người con gái Hà Nội. Và người con gái Hà Nội này có điều gì đó khiến nhà thơ cảm được một hào khí cha ông, một tinh thần anh dũng, hào kiệt từ ngàn xưa đã quay trở về (trong đó có tinh thần Hai Bà Trưng – “Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát”).

 Tinh thần đó là niềm hy vọng để nhân vật “anh” trong bài “đi” “giữ quê hương”.

Cả bài thơ và bài hát đều nói về mùa thu Hà Nội, về người con gái Hà Nội. Còn người con gái Hà Nội thì cảm nhận bài này ra sao?.

Với chị Hồng Thuận, một cô gái  lớn lên ở Hà Nội thì chia sẻ: “... lúc nào cũng cảm giác mình đâu đó trong những bài hát ấy. Nhớ về một thuở mình là nữ sinh của Hoàn Kiếm đâu đó là Bờ Hồ và phố cổ – Một kiểu Hà Nội nhất của Hà Nội, trong khi có đôi lúc thấy mình lại còn chẳng phải là thuộc về HN.

Mời các bạn cùng thưởng thức nhé.

Cám ơn chị Thuận đã tặng bài hát này.

Giấc mơ mùa thu - Quang Dũng

Có phải em, mùa thu Hà Nội 
Thơ: Tô Như Châu, nhạc: Trần Quang Lộc

Tháng Tám mùa thu lá khởi vàng chưa nhỉ
Từ độ nguời đi thương nhớ âm thầm
Có phải em là mùa thu Hà Nội
Tuổi phong sương ta cũng gắng đi tìm
Có phải em mùa thu xưa.

Có bóng mùa thu thức ta lòng sang mùa
Một ngày về xuôi chân ghé Thăng Long buồn
Có phải em là mùa thu Hà Nội
Ngày sang thu anh lót lá em nằm
Bên trời xa sương gió bay.

Thôi thì có em đời ta hy vọng
Thôi thì có em sương khói môi mềm
Có phải em là mùa thu Hà Nội
Nghe đâu đây lá ướt và mi xanh
Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát.

Có chắc mùa thu lá rơi vàng tiếng gọi
Lệ mừng gặp nhau xôn xao phím dương cầm
Có phải em là mùa thu Hà Nội
Nghìn năm sau ta níu bóng quay về
Ôi mùa thu của ước mơ.

Nguyên tác bài thơ:

Có phải em
mùa thu Hà Nội

Tháng tám mùa thu
Lá khởi vàng em nhỉ
Từ độ người đi
thương nhớ âm thầm
Chiều vào thu nghe lời ru gió
Nắng vàng lơ lửng ngoài hiên
Mắt nai đen mùa thu Hà Nội
Nghe lòng ấm lại tuổi phong sương

May mà có em cho đường phố vui
May còn chút em trang sức sông Hồng
Một sáng vào thu bềnh bồng hương cốm
Đường Cổ Ngư xưa bắt bước phiêu bồng

Thôi thì có em đời ta hy vọng
Thôi thì có em sương khói môi mềm
Có phải em mùa thu Hà Nội
Nghe đâu đây lá ướt và mi xanh
Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát
Lững thững Hồ Tây một dáng Kiều
Có phải em mùa thu Hà Nội
Nghìn năm sau níu bóng quay về

Phải nơi đây miền Thanh Nghệ Tĩnh
Phải nơi đây Hồng Lĩnh-Ba Vì Phải nơi đây núi Nùng sông Nhị
Lớn dậy con người đất Tổ Hùng Vương
Anh sẽ đi
Cả nước Việt Nam yêu dấu
Đẹp quê hương gặp lại tình người
Bước nhỏ long lanh hồn nghệ sĩ
Mơ Quang Trung vó ngựa biên thùy
Ngày anh đi
Nhất định phải có em
đường cỏ thơm rong ruổi
Sẽ ghé lại Thăng Long
thăm Hoàng Thành- Văn Miếu
chắc rêu phong đã in dấu bao ngày

Đã nghe
bập bùng trống trận
Ngày chiến thắng Điện Biên
Sáng hồn lửa thiêng
Xuôi quân về giữ quê hương
Hôm nay mùa thu
Gió về là lạ
Bỗng xôn xao con tim lời lá
Bỗng xôn xao rơi vàng tiếng gọi
Lệ mừng gặp nhau ngàn phím dương cầm
Có phải em mùa thu Hà Nội
Ngày sang thu lót lá em nằm
Bên trời xa sương tóc bay
Hà Nội ơi em có hay
Quê hương thần thoại hiển linh hồn sông núi
Nắng thu muôn màu rực rỡ trong hồn anh.

Đà Nẵng, tháng 8/1970

Tô Như Châu

Có phải em, mùa thu Hà Nội 

Trần Quang Lộc - Hồng Nhung

Thu Hương

Theo https://dotchuoinon.com/