Cái duyên trong bài thơ " Say duyên " của Thu Phan

Cái duyên trong bài thơ 

" Say duyên" của Thu Phan 

      Chữ “duyên” có nhiều từ ghép, và mỗi chữ gán ghép đó nói lên nhiều ý nghĩa khác nhau như:“ Duyên số, duyên phận, duyên  kiếp, duyên tiền định, duyên con gái ” hay “ Duyên tập, duyên tuyến, duyên  biên, duyên khách” hoặc như là ” Duyên mộc cầu ngư, duyên tài thụ chức...”. Theo tự điển Hán Việt của Nguyễn Văn Khôn thì chữ “ Duyên ” có nhiều nghĩa tùy theo: Kéo dài, dẫn đến, mời, rước, kịp thời hoặc bởi vì, noi theo, liên lạc....

   Bài thơ ”Say duyên” của Thu Phan viết theo thể thơ ngũ ngôn , chỉ có 8 câu, mỗi câu câu 5 chữ thành ra chỉ vỏn vẹn có 40 chữ thôi, Song chừng ấy chữ, cũng nói lên được những điều mà tác giả muốn nói: Amoroso... Thu Phan muốn gởi gấm tâm sự của mình qua những vần thơ giàu nhạc điệu, đầy xúc cảm của một tâm trạng, của một tình yêu đôi lứa. Những hình ảnh ví von, mỹ miều đến dễ thương làm lay động lòng người: Hoa và bướm; bướm và hoa

      Mùa xuân là mùa đẹp nhất trong một năm. Nhưng nhắc đến mùa xuân mà quên hai biểu tượng bướm và hoa là điều thiếu sót lắm vậy. Hoa bướm tượng trưng và điểm tô cho những mùa xuân hy vọng.

      Không giản đơn chút nào, nhạc sĩ tài hoa Nguyễn Văn Thương đã viết nên ca khúc bất hủ “Bướm hoa“ (lời của Kim Minh):...Bướm bay, bướm bay, chàng đi tìm yêu... Muôn đóa hoa hàm tiếu lả lơi mỹ miều, trêu bướm đa tình...Vườn hồng hoa...nàng chưa hề yêu. Đời hoa thơ trinh....Bướm tình tứ ngắm hoa hồn say sóng xuân....Hoa hổ ngươi trên cành, nhưng vờ làm duyên... Hồn bướm mơ màng. Bướm là những lá thư....Bướm là những thiếu niên lòng khao khát yêu...Đời xuân trắng trong...". Hình ảnh bướm hoa trong ca khúc ấy thật dễ thương, đẹp đẽ biết dường nào!?

     Nay trở về với “Say duyên” của Thu Phan, chúng ta lại bắt gặp biểu tượng bướm và hoa trong bài thơ ngay từ 4 câu đầu. Nào là hoa nở muộn, hoa giật mình khi có tiếng động đậy; rồi là bướm đa tình, bướm vờn say....Hình ảnh sinh động ấy đã điểm tô cho mùa xuân thêm sức sống mới, trang điểm cho bài thơ thêm lộng lẫy, yêu kiều vì có hoa, có bướm. Em chỉ là hoa thôi và anh cũng chỉ là bướm. Hoa và bướm là biểu tượng cho hai phái khác nhau giữa nữ và nam, giữa em và anh. Anh là bướm, còn em là loài hoa dại hay hoa thơm ngát làm ngất ngây bao nhân thế!. Không, em chỉ là hoa nở muộn, hoa giật mình rung rinh trong nắng gió, thế thôi: “ Em là hoa nở muộn. Anh là bướm đa tình. Bướm vờn say duyên thắm. Hoa giật mình rung rinh”.

   Bài thơ được viết tiếp bốn câu nữa là chấm hết. Và chắc có lẽ vừa trọn ý tứ của Thu Phan muốn gởi gắm những điều muốn nói vào bài thơ: “Tình hoa sao lặng lẽ. Hồn bướm sao rộn ràng. Mây trời trôi nhè nhẹ. Thắm duyên hoa mơ màng...”.Bài thơ hay thật, vừa ngắn gọn lại vừa xúc tích, vừa đẹp đẽ lại vừa lộng lẫy, nó hàm súc một tình yêu lứa đôi tuyệt đẹp, đầy sinh động, gây ấn tượng như một mùa xuân êm ả, chắc hẳn không bao giờ nhạt phai trong lòng mọi người.

“Tình hoa“, “Hồn bướm“ như một cặp song sinh tự bao đời. Nhưng tình hoa thì lặng lẽ, hồn bướm lại rộn ràng.    

Người ta thường nói ”Yêu nhau là cùng nhau hướng về một mục đích". Đúng vậy, trong bài thơ có lẽ bướm và hoa cũng rộn ràng, cũng lặng lẽ mà nhìn lên bầu trời xanh trong có những đám mây nhè nhẹ trôi bàng bạc đến một phương trời vô định nào. Tình yêu là thế đó!. Để rồi hoa mơ màng mà hình dung duyên thắm tình quê.

     Bài thơ nếu chỉ 40 từ thì khó mà viết nên một ca khúc, nếu phổ nhạc  được chỉ mới ½ bài thôi. Không lẽ không viết được một ca khúc từ bài thơ hay mà độc đáo này ư!. May quá, những chữ trong từng câu có thể chuyển đảo được từ ngữ mà không làm giảm đi ý nghĩa, nội dung  của cả bài thơ hay, độc đáo này.Thế là tôi mạnh dạn làm công việc này trong cả ngày 20/5/2014. Thế nên tôi đã viết thêm 8 câu nữa theo kiểu đảo ngược từ ngữ cho phép, thành một bài nhạc có 16 câu ngũ ngôn và 2 câu lục bát:

  " Hoa nở muộn là em. Bướm đa tình là anh. Duyên thắm bướm vờn say. Rung rinh hoa giật mình". Và rồi bốn câu nữa tiếp:"Lặng lẽ sao tình hoa. Rộn ràng sao hồn bướm. Nhè nhẹ mây trời trôi. Mơ màng thắm duyên hoa".
    Sau cùng, tôi lại viết thêm hai câu cuối để kết: “Bướm hoa duyên thắm rung rinh. Tình hoa hồn bướm lặng thinh rộn ràng". Thành ra, trong cả bài thơ, tôi thêm duy nhất chỉ có hai chữ lạ mà thôi ” lặng thinh ” trong hai câu lục bát cuối viết theo nhịp 2/4. Toàn ca khúc được viết theo nhịp ¾ với tính chất bài nhạc: Amoroso và Amabile ( về tình yêu - dễ thương).

   Nhạc sĩ Phạm Đình Chương viết ca khúc "Đón xuân" có đoạn:"...Bướm say duyên lành, thắm tô trời xuân. Bầy chim tung cánh hót vui đón mừng mùa nắng tươi lan..." cũng phần nào nói lên cái duyên trong bài thơ "Say duyên" của Thu Phan vậy.                                                 

TP. Cam Ranh 20/5/2014

Triều Châu