BÓNG CHỮ
Chia xa rồi anh mới thấy em
Như một thời thơ thiếu nhỏ
Em về trắng đầy cong khung nhớ
Mưa mấy mùa
mây mấy độ thu
Vườn thức một mùi hoa đi vắng
Em vẫn đây mà em ở đâu
Chiều Âu Lâu
bóng chữ động chân cầu.
Lê Đạt
“Bóng chữ” là một bài thơ hay của nhà
thơ Lê Đạt (được lấy làm tên cho cả tập thơ) thể hiện được tình cảm
tinh tế cũng như phong cách nghệ thuật tài hoa của ông. Đọc kỹ bài thơ
ta không chỉ cảm thấy cảm xúc thẩm mỹ tinh tế mà còn là thông điệp đầy ẩn ý của
nhà thơ nằm sau con chữ sáng tạo.
Bài thơ “Bóng chữ” có hai “trường” nghĩa đen và bóng. Nghĩa
cụ thể, nghĩa đen nói về tình yêu, nghĩa bóng ẩn dụ nói về chữ
nghĩa của việc sáng tạo nghệ thuật. Chính hai “trường” nghĩa lẫn vào
nhau làm bài thơ có “trạng thái nhập nhòa và cạm bẫy của con chữ”
(Thuỵ Khê). Bài thơ hay, hấp dẫn độc giả một cách lạ kỳ nhờ
cấu tứ độc đáo bằng lối sử dụng “ẩn dụ kép” về các khái niệm Chữ và Em. Chữ có thể là con chữ nhưng cũng có thể
là em, bóng chữ còn có nghĩa là bóng em.
Cái tên bài thơ, và hình ảnh“bóng chữ lay động chân cầu” cuối bài càng nói rõ điều đó. Em gắn với kỷ niệm tình yêu tha thiết. Chữ gắn với công việc sáng tạo kỳ thú của nhà thơ. Em thực thể không có trong bài thơ (em ở đâu) mà chỉ là cái bóng ma mị (em vẫn đây), nhưng chính bóng em về trong kỷ niệm làm lay động tác giả và cũng chính cái bóng chữ ở sau các con chữ mới tạo cảm xúc nơi độc giả!
Cái tên bài thơ, và hình ảnh“bóng chữ lay động chân cầu” cuối bài càng nói rõ điều đó. Em gắn với kỷ niệm tình yêu tha thiết. Chữ gắn với công việc sáng tạo kỳ thú của nhà thơ. Em thực thể không có trong bài thơ (em ở đâu) mà chỉ là cái bóng ma mị (em vẫn đây), nhưng chính bóng em về trong kỷ niệm làm lay động tác giả và cũng chính cái bóng chữ ở sau các con chữ mới tạo cảm xúc nơi độc giả!
Câu thơ “Em về trắng đầy cong khung nhớ” theo tôi
là câu thơ hay nhất bài. Nó không gợi dục theo kiếu phồn thực Xuân
Hương dẫu có các hình ảnh trắng, đầy, cong khêu gợi cảm
giác và cũng không lãng mạn kiểu cổ điển “ánh trăng nơi khung
cửa sổ”... Câu thơ đánh thức trí tưởng tượng người đọc bởi cái
vẻ siêu thực của nó. Hư ảo bên ngoài trộn lẫn mộng tưởng bên trong.
Cái bóng em hiện về theo kỷ niệm: áo trắng thanh tân với những đường
cong đầy đặn thanh xuân đứng che khung cửa như còn in hình… Em giờ vắng
xa nhưng mùi hương vẫn lẩn quất trong vườn. Câu thơ đầy ắp ấn tượng mà
trong trẻo đến vô cùng!
Cái sâu kín, sự gửi gắm không kém phần quan trọng,
nếu không nói quan trọng nhất (nếu liên hệ tên tập thơ) - bài thơ lấy
tình yêu để nói về chuyện chữ nghĩa trong công việc sáng tạo của
người nghệ sĩ. Sự xúc cảm của tác giả trong bài thơ là xúc cảm
bởi bóng em, kỷ niệm về em chứ không phải em trước mặt (chia xa
rồi mới thấy em,... em ở đâu...). Bóng em - kỷ niệm về em làm tác
giả dấy lên bao xúc động, cũng như bóng chữ - cái hồn cốt đằng
sau con chữ mới tạo nên giá trị đích thực câu thơ, tạo được cái
bóng đó của chữ là bản chất, là tinh hoa công việc sáng tạo của nhà
thơ. Bởi thế mới Chiều Âu Lâu/ bóng chữ động chân cầu. Câu
thơ kết lại bằng cái ẩn dụ bóng chữ lay động không
gian sáng tạo của tác giả, chứ không chỉ là bóng em và chỉ
tình yêu thôi vậy.
1. Thụy Khê. Cấu trúc Thơ-XV.Thơ tạo sinh Lê Đạt in ở
Tạp chí Thơ 04-2009
2. Báo Văn Nghệ - số15-2010.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét