Vài cảm nhận về đời sống âm nhạc hiện nay

Vài cảm nhận về 

đời sống âm nhạc hiện nay

Từ xưa đến nay bất cứ một xã hội nào âm nhạc cũng khẳng định vai trò vị trí của nó không thể thiếu được trong đời sống của cộng đồng, từ trong lao động sản xuất, trong mọi sinh hoạt hàng ngày, từ những hình thức đơn giản nhất đến các cấp độ quy mô hoành tráng...nó luôn hiện hữu và đồng hành với đời sống tinh thần của con người và tất nhiên luôn phản ánh tâm tư nguyện vọng của con người, đồng thời phản ánh tích cực bộ mặt các xã hội giai cấp khác nhau, các giai tầng xã hội khác nhau, các tôn giáo tín ngưỡng khác nhau, vì thế âm nhạc cũng được gắn với các tên gọi khác nhau như: âm nhạc bác học, âm nhạc giao hưởng thính phòng, âm nhạc chuyên nghiệp, âm nhạc nhiệp dư, âm nhạc giải trí, âm nhạc dân gian, âm nhạc hiện đại, âm nhạc bình dân, âm nhạc dùng cho người sống, âm nhạc cho người chết... nói tóm lại âm nhạc có thể đến với mọi đối tượng, mục đích khác nhau.

Những năm gần đây cùng với sự phát triển mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội, âm nhạc đã đóng góp vai trò không nhỏ trong việc nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, làm cho cuộc sống không ngừng được cải thiện. Bên cạnh tính tích cực vốn có của dòng âm nhạc chính thống, thì trong đời sống hiện nay, một số hoạt động âm nhạc còn bộc lộ tính yếu kém, xa rời bản sắc, thuần phong mỹ tục, làm cho cái đẹp trong âm nhạc, méo mó, biến dạng. Cũng có không ít người cho rằng, đó là tính tất yếu trong những thời điểm lịch sử nhất định, để âm nhạc nghệ thuật vượt lên, tìm tòi đi đến một chuẩn mực mới, hay do cơ chế kinh tế thị trường tác động vào các hoạt động âm nhạc nghệ thuật, đã làm cho thị hiếu công chúng bị lẫn lộn, chao đảo. Vậy phải làm gì để lành mạnh hóa nền âm nhạc nước nhà? Câu hỏi này dành cho tất cả mọi người, mọi cấp ngành từ trung ương đến địa phương, cho đối tượng được thưởng thức, cho đội ngũ văn nghệ sĩ những người sáng tác, biểu diễn, cho các cơ quan thông tin, truyền thông, các nhà sản xuất, xuất bản, các tổ chức, cá nhân biểu diễn nghệ thuật... có thể rất khó tìm đúng căn nguyên của bệnh loạn âm nhạc để có phương thuốc đặc trị. Tuy nhiên ở những góc độ khác nhau ta cũng dễ cảm nhận được vài điều.

Thứ nhất là những vấn đề quản lý của cả một hệ thống. Bắt đầu bằng những văn bản, chế tài mang tính pháp lý còn thiếu chặt chẽ, một số văn bản ban hành đôi khi còn chạy theo những sự việc đã xảy ra và đã có dư luận đang quan tâm bàn tán, kiểu như "Sinh con rồi mới sinh cha, sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông", cho đến triển khai thực hiện thiếu tính nghiêm minh của pháp luật, từ cơ quan quản lý cấp trên xuống cấp dưới, từ khâu tổ chức xắp xếp đội ngũ cán bộ chuyên môn, hay một vài hạn chế trong ý thức một số người được giao quyền thực thi công việc...

Thứ hai là tác động tích cực của nền kinh tế thị trường luôn thúc đẩy sự phát triển, nâng cao chất lượng cuộc sống, nhưng cũng có thể chính nền kinh tế thị trường nhiều lúc lại đẩy âm nhạc thành một thứ hàng hoá được mua bán trao đổi như những hàng hoá khác và khi âm nhạc nghệ thuật trở thành hàng hoá thì nó cũng được quảng cáo dưới mọi hình thức để thu lợi nhuận, mà lợi nhuận kinh tế nó không đồng nghĩa với những cảm xúc thăng hoa của âm nhạc.

Thứ ba là các phương tiện thông tin đại chúng khi phát sóng còn sơ sài trong công tác kiểm duyệt hoặc vì quá phụ thuộc vào từ phía các nhà đầu tư, một số chương trình ca nhạc không được lành mạnh, xu hướng ngoại nhập có phần lấn át tính truyền thống...hay như phóng viên báo chí, đặc biệt là những nhà phê bình âm nhạc chuyên nghiệp nhiều lúc mạnh dạn nói rõ chính kiến nhưng cũng có lúc theo kiểu "thôi thì cho qua"...

Ngày xưa, các thế hệ đi trước, khi có một tác phẩm đến với công chúng đã vắt kiệt sinh lực, trí lực, đã từng năm gai nếm mật ném mình vào trong đời sống thực, lăn lộn giữa chiến trường vào sinh ra tử. Những tác phẩm đó khi vang lên nó bồi bổ cho con người tâm hồn thanh cao trong sáng hơn, thêm yêu cuộc sống tươi đẹp xung quanh mình hơn. Đó là những giá trị đích thực bởi nó được đổi bằng công sức lao động nghệ thuật nghiêm túc, chắc hẳn mọi người nhận thấy điều đó, đặc biệt giới nhạc sĩ sáng tác và nghệ sĩ biểu diễn càng thấy rõ điều đó. Hiện nay công nghệ điện tử phát triển mạnh mẽ, vì thế việc phù phép âm thanh, sao chép, thật đơn giản, âm nhạc được sản xuất chế biến thành sản phẩm nhanh chóng mặt và được tung ra thị trường ồ ạt, sản phẩm nào được quảng cáo rầm rộ thì càng thu lợi nhuận cao. “Sao” nào được các ông bầu lăng xê càng có cơ hội nổi tiếng và kiếm tiền dễ dàng, những người tâm huyết trăn trở với âm nhạc chính thống vẫn loay hoay với cơm, gạo, áo, tiền. Những người thưởng thức, những “Thượng đế” vẫn bị lừa gạt bởi quảng cáo một đường làm thì một nẻo.

Đó là những gì dễ cảm nhận về đời sống âm nhạc hiện nay nói chung trên toàn quốc và thường là ở các thành phố lớn. Còn đối với các tỉnh lẻ thị trường âm nhạc cũng không mấy bị xáo trộn, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, các khu vực miền Trung và Tây Nguyên thì hơi thở, nhịp điệu đời sống âm nhạc vẫn còn bám được bản sắc vùng miền.

Nhân dịp giao lưu lần này, tôi nghĩ trong cái chung cũng cần có sự trao đổi về đời sống âm nhạc hiện nay ở các tỉnh, cũng chỉ để tham khảo và có điều kiện thì giúp nhau tổ chức tốt hơn các hoạt động.

Hà Tĩnh từ xưa đã có một di sản văn hoá đa dạng giàu bản sắc, bởi sự giao thoa văn hóa của Xứ Đàng Ngoài, Xứ Đàng Trong, có văn hoá Chăm pa, văn hoá Trung Hoa... Trong cuộc sống lao động, sản xuất, trong giao lưu, sinh hoạt hội hè, trong lễ bái Đình, Chùa, đám gỗ, đám cưới, lễ tết... tuỳ từng hoàn cảnh mọi lúc, mọi nơi con ng­ười luôn tạo ra cho mình, cho cộng đồng một đời sống tinh thần phong phú, môi trường đó, cuộc sống đó đã tạo ra sự cộng cảm để dần hình thành các làn điệu dân ca, hò, vè, ví dặm.

Hà Tĩnh ngày nay cũng được quan tâm ưu tiên về định hướng công nghiệp hoá và dịch vụ phát triển, nhưng vẫn là một tỉnh nhỏ, các hoạt động trên lĩnh vực âm nhạc nghệ thuật không sôi động mang tính công nghiệp mà hình như vẫn giữ được những nét mộc mạc của một vùng quê yên bình, không ít những nhạc sĩ từng đi qua miền quê này hay cảm nhận về Hà Tĩnh qua tìm hiểu trên các phương tiện thông tin đại chúng, mà trong những năm gần đây vẫn viết nên nhiều ca khúc đi vào lòng người.

Năm 2011 Sở VHTTDL Hà Tĩnh đã phối hợp với Hội nhạc sĩ Việt Nam xuất bản tuyển tập "180 ca khúc Hà Tĩnh", nhân kỷ niệm 180 năm thành lập tỉnh, điều đó cũng chứng tỏ nền âm nhạc lành mạnh vẫn được duy trì và phát triển trên cơ sở bản sắc văn hoá địa phương, những tác phẩm ấy phản ánh sinh động cuộc sống hiện tại và luôn mang trong nó những tâm tư tình cảm của con người.

Hoạt động của Hội liên hiệp VHNT tỉnh cũng như Chi hội nhạc sĩ luôn chủ trương khuyến kích trong trong sáng tác là vừa gìn giữ và phát triển những giá trị truyền thống, đồng thời làm giàu đẹp thêm bản sắc riêng của mình bằng hơi thở cuộc sống hiện nay trong xu hướng hội nhập phát triển.

Tuy nhiên cũng như các nơi khác, thế hệ 8x, 9x vẫn có biểu hiện hướng ngoại do ảnh hưởng trào lưu chung của xã hội qua truyền hình, qua các mạng thông tin truyền thông, qua Internet...

Đứng trước tình hình khó khăn chung tôi xin thay mặt cho hội viên Chi hội nhạc sĩ Hà Tĩnh có vài ý kiến nhỏ như sau :

Do không thể giải quyết các vấn đề đang nổi cộm cùng một lúc, mà ngay các địa phương nên dần từng bước làm lành mạnh hoá đời sống âm nhạc, bắt đầu từ Hội VHNT, Hội âm nhạc, đến từng Chi hội nhạc sĩ... bằng cách phối hợp với các ban, ngành như văn hóa, giáo dục, đoàn thanh niên, các hội nghề nghiệp... để triển khai các hoạt động âm nhạc nghệ thuật phong phú đa dạng, giàu bản sắc quê hương, có chủ đề phù hợp, gắn liền với nhu cầu đời sống thực tại của đông đảo cộng đồng.

Với Hội nhạc sĩ Việt Nam cần có những kiến nghị tới các cấp ngành ở Trung ương trong công tác quản lý và triển khai các hoạt động này, đồng thời cần quan tâm hơn nữa trong việc xây dựng, củng cố về tổ chức và hoạt  động của các Hội, Chi hội ở địa phương.

Ngoài ra cần mở rộng các diễn đàn, mở rộng ảnh hưởng uy tín của Hội chuyên ngành, tác động mạnh mẽ hơn, bằng các hình thức như tổ chức hội thảo, các chương trình biểu diễn nghệ thuật, chỉ đạo, hướng dẫn các hoạt động, khuyến khích, động viên, định hướng tư tưởng trong sáng tác, trong thưởng thức nghệ thuật. Luôn tích cực đổi mới hoạt động, Hội chuyên ngành làm cầu nối giữa âm nhạc chuyên nghiệp tới đông đảo quần chúng, góp phần từng ngày làm phong phú thêm đời sống tinh thần của nhân dân.

Hội Nhạc sĩ Việt Nam xác định sự cần thiết về tổ chức hoạt động của Hội, Chi hội địa phương, luôn theo dõi, nắm bắt tình hình qua báo cáo hàng năm để có những ý kiến chỉ đạo kịp thời, định hướng cho các hoạt động có hiệu quả nhất.

Tạp chí Âm nhạc và trang Website của Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã duy trì và phát triển rất tốt trong thời gian qua, vì vậy cần mở rộng có thêm nhiều tin, bài phong phú, đa dạng của vùng miền, tạo điều kiện trao đổi, chia sẻ, khuyến khích hoạt động của các Hội, Chi hội.

Đối với giải thưởng Hội nhạc sĩ Việt Nam hàng năm, cũng như phối hợp với các cấp, ngành, địa phương tổ chức các cuộc thi khác, phần nào là sự phản ánh kết quả một quá trình hoạt động, đồng thời làm chất men xúc tác, khích lệ cho các nhạc sĩ có thêm cảm hứng trong lao động sáng tạo, vì vậy không nên quá khắt khe, đừng lấy cái nhất của lần này so với nhất lần khác. Nghệ thuật muôn hình muôn vẻ, nó không dừng lại mà luôn phát triển, bởi cảm xúc con người từng thời điểm cũng khác nhau, nên những giá trị chỉ xác định tương đối, bởi thế khi xét giải cần quan tâm nhiều hơn đến mục đích phục vụ công chúng, mục đích tổ chức hoạt động nhằm thu hút số đông tham gia tạo hiệu ứng xã hội lành mạnh. Nếu trong một cuộc thi  không có giải cao (đã có những lần không có giải nhất), như vậy thì sự cố gắng trong tổ chức hoạt động của Hội Nhạc sĩ Việt Nam cũng như các Hội, Chi hội địa phương được coi là chưa thuyết phục.

Trên đây là một vài ý kiến đại diện của Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh.

Nhân dịp Liên hoan âm nhạc Khu vực Bắc miền Trung tại Huế, kính chúc tất cả quý vị sức khoẻ, hạnh phúc và thành đạt, chúc cho các nhạc sĩ, nghệ sĩ biểu diễn luôn dồi dào sức sáng tạo và hết sức mình chăm lo vun đắp cho nền âm nhạc của quê hương, đất nước ngày càng phát triển.

Ngọc Thịnh

Theo http://vnmusic.com.vn/