Một huyền thoại Ấn giáo:Nhào trộn biển sữa
Tranh bột hồ Viện Bảo tàng Sri Pratap Singh, SrinagarVíshnu và Lakshmi trong lòng thần rắn Vasuki
Trong huyền thoại Ấn giáo "Nhào trộn Biển Sữa" Amrita manthana, trước thuở tạo thiên lập địa, thần linh deva và
ác thần asura, hồi chưa là bất tử, cùng nhau tranh thủ để chế ngự vũ tru.
Thần linh tương đổi yếu hơn, bị đánh thua, chạy kêu cứu Vishnu là một trong ba
vị thần Trimurti Ấn giáo. Vishnu không giúp ngay và sợ họ còn bị hiếp ức nữa
bèn đề nghị các thần linh hợp lực với á thần và những người khổng lồ titan trong
mục đích trích chiết "mật bất tử" amrita từ biển sữa
Kshirodadhi rất cần thiết cho sự sống còn của họ. Amrita là tiếng Phạn
tương đương với ambroisie trong huyền thoại Hy Lạp. Để trích chiết mật,
các deva và asura phải rải cỏ thơm xuống biển, lật núi
Mandara, đặt chỏm núi lên lưng con rùa Kurma là hóa thân của Vishnu đóng chốt ở
đáy biển. Sau đó phải dùng con rắn nhiều mặt Vasuki là vua ba loài Naga làm
giây quấn tròn quanh núi và luân phiên kéo mạnh để làm quay núi nhào trộn biển
sữa. Có tài liệu bảo khi núi Mandara thụt xuống đáy biển, Vishnu mới hóa thân
ra con rùa Kurma lặn xuống lấy mai đỡ núi. Ngày nay, ta biết nhào trộn sữa thì
ra kem, từ kem ra bơ. Trong huyền thoại Ấn giáo, sau một ngàn năm ra sức,
ngoài amrita, một số vật quý, các thần và các vật cưỡi ra đời. Vật cưỡi vahana có
thể là con vật thật, huyền thoại hay lẫn lộn. Nó vừa là tượng trưng, vửa là biểu
hiệu của vị thần: ví dụ sức mạnh và tính chất nam giới của con bò Nandi -
Shiva, vẻ lộng lẫy và oai vệ con công Parvani - Skanda, vẻ duyên dáng và nhan sắc
con ngỗng hay thiên nga Hamsasana - Sarasvati. Có khi vahana còn làm
tăng quyền lực: nữ chiến sì Durga quật ngã được con quỷ Mahishasura nhờ vật cưỡi
sư tử Manashthala, thần tài Lakshimi phân phát được của cải vừa vật chất vừa
tinh thần nhờ vật cưỡi chim cú Uluka, con voi Ganesh khổng lồ lọt vào lỗ nhỏ
cũng được nhờ vật cưỡi con chuột tí hon Mushika,...
 Chim thần Viện Bảo tàng Guimet ở Paris Vishnu - Garuda |
 Voi trắng sáu ngà Chùa Tây An Indra - Airavata |
 Varuna - Makara |
 Skanda - Parvani |
 Ganesh - Mushika |
Từ Biển Sữa phát ra vahana và deva, vài thí dụ:
- Ngựa trắng Uchchaihshravas, vật cưỡi của Surya, bảy miệng
tượng trưng cho bảy màu ánh sáng;
- Voi trắng Airavata sáu ngà, vật cưỡi của Indra;
- Bò trắng Nandi, vật cưỡi của Shiva;
- Chim thần Garuda, nửa người nửa chim đại bàng, vật cưỡi của
Vishnu;
- Sư tử Manashthala, vật cưỡi của Durga;
- Linh dương Makara, vật cưỡi của Varuna;
- Công Paravani, vật cưỡi của Skanda;
- Ngỗng hay thiên nga Hamsasana, vật cưỡi của Savasvati;
- Chim cú Uluka, vật cưỡi của Lakshimi;
- Chuột Mushika, vật cưỡi của Ganesh;
- Thần rượu Varuni, con Varuna, mắt luôn đảo;
- Thần Rambha bà mẹ các tiên nữ apsara;
- Thần Sarasvati, vợ Brahma, bà chúa các ngành khoa học;
- Thần Lakshmi, vợ Vishnu, nữ thần sắc đẹp và của cải, ngồi
trên hoa sen;
- Thần Mudevi, nữ thần các người nghèo, không lấy chồng, ai
cũng tránh;
- ... Sau cùng, một đấng nam nhi, Dhanvantari, thầy thuốc các
thiên thần, thường cũng được xem là hóa thân của Vishnu sau trở thành vua
Kashi, tay cầm bình kumbha đựng amrita, mùi hương tuyệt diệu,
"mật bất tử" cả thần linh và quỷ sứ mong chờ!
 |
Khi những người và vật gần sắp được thành hình trong biển,
con rắn Vasuki mệt nhoài sau cơn cố gắng, da nó cho rỉ ra một chất độc kinh khủng kalakuta nhuộm
đen khắp vùng và chóng lan tràn khắp vũ trụ. Cả thiên thần lẫn ác thần đều lo sợ
vì chất độc không chữa được nầy có nghĩa là cái chết cho tất cả. Trong cơn tuyệt
vọng, họ chạy cầu cứu Shiva. Vị thần này sốt sắn chạy lại, nuốt hết chất độc. Cử
chỉ can đảm vô vị lợi của Shiva làm động lòng Devi, mẹ tất cả mọi sáng tác, bà
liền đặt tay lên cổ Shiva và tức khắc ngừng đứng tác dụng của chất độc. (Có bản
ghi Shiva chưa nuốt hết chất độc thì bà vợ Parvati lại bóp họng giữ chất độc khỏi
vào cơ thể). Chất độc nầy dù sao cũng để lại trong cuốn họng Shiva một vết xanh
đậm dễ thấy và ngày nay có từ ngữ nilakanta "cái họng
xanh". Thầy thuốc Dhanvantari vừa hiện ra, tức thì đoàn ác thần lanh chóng
cướp bình amrita trước khi các thiên thần can thiệp. Lại một lần nữa,
Vishnu ra tay cứu độ, tự biến hóa thành Mohini, một phụ nữ vô cùng duyên dáng,
hấp dẫn nhất trần gian, lại quyến dũ, chinh phục đoàn ác thần, thành công đoạt
lấy lại bình thuốc bất tử và giao cho các thiên thần. Nhưng hơi chậm vì tên quỷ
Rahu lanh tay dành bình thuốc và đưa lên miệng uống, chưa hết thì bị Mặt Trời
và Cung Trăng tố giác, tức khắc bị Indra chém đầu. Từ đây, nó lang thang khắp
không gian, kiếm cách ăn thịt Mặt Trời và Cung Trăng để trả thù. Không còn có
thân hình, nó không đạt được mục đích và gây ra hiện tượng thiên thực, trong
lúc đuôi nó biến thành những sao chổi. Bên phần các thiên thần, nhờ uống amrita trở
nên bất tử và chiến thắng bọn ác thần, đày chúng xuống âm phủ. Chuyện bất ngờ
là amrita được vài loại rắn liếm trở thành rắn độc và vài giọt rơi xuống
đất nước Ấn Độ: trong sông Godavari ở Nasik, Shipra ở Ujjain, sông Hằng Hà ở
Haridwar và Prayag hay Allahabad. Bốn thị trấn nầy trở nên những trung tâm hành
hương trọng đại qua các cuộc tập hợp kumbhamela các vị thần. Ngoài những
bức tranh xưa và nhân gian, các hình thức biểu đạt đẹp nhất huyền thoại hindu nẩy
tập trung trong phức hợp Angkor Vat bên Campuchia, xứ sở khmer. Một mẫu trán tường
Prat Phnom Da hiện được trưng bày ở viện Bảo tàng Á đông Guimet tại Paris.
Viện Bảo tàng Á Đông Guimet ở Paris |
Các thiên thần kéo rắn Vasuki quanh núi Mandara trên lưng rùa
Kurma
Sự tích được kể tỉ mỉ hơn trong bài trường thiên thánh sử Mahabhrata,
đại ý một ngọn núi mang tên Meru, vinh quang, rạng rỡ, đỉnh núi vàng rực át cả
ánh chói Mặt trời. Phủ đầy vàng, núi là dinh thự của các thiên thần sura và
các thần linh grandharva phu quân những tiên nữ aspara. Trên
sườn núi mọc các loại cây trời mầu nhiệm nhưng cũng là nơi ở của nhiều giống rắn
có tiếng hãi hùng, người trần không sao vượt qua được. Núi có đỉnh cao đến trời,
không có núi nào có thể so sánh, là nơi bắt nguồn nhiều ngọn sông uốn lượn giữa
cây rậm ngàn ngạt, có tiếng chim ríu rít êm tai. Chỉ có những thiên thần hùng mạnh
mới có khả năng lên trên đỉnh các núi cao ấy bao quanh toàn đá quý tồn tại đời
đời. Trong lúc những thiên thần cùng nhau ngồi đàm đạo để thử tìm cách làm mật amrita,
thần Narayana, thuộc chư thần Ấn giáo, đề nghị với Brahma phán những sura và asura cùng
nhau nhào trộn Đại dương ắt phải sản xuất amrita; trước đó họ phải
thu thập tất cả các loại cây và các loại đá quý cho vào biển rồi sau đó mới
dùng núi Mandara khuấy động nước biển. Núi nầy là một ngọn cao như một đám mây
đang bay lên, bao quanh có cây leo, có chim hát nhưng cũng có rắn rết, là nơi
đinh cư của những kinnara, những nhạc sĩ nửa người nửa chim, những tiên nữ aspara.
Những sura không bưng nổi ngọn núi, lại xin Vishnu đang ngồi với
Brahma giúp sức. Hai vị thần Hindu đồng ý, Brahma cho gọi vua các loài rắn.
Tuân lệnh Narayana, vua rắn Ananta tức Vasuki (còn gọi Cheska, thường cuộn tròn
làm nệm nằm cho Vishnu trong lúc chờ đợi chu kỳ sau) lực lưỡng nhổ núi đưa ra Đại
dương. Có thần Indra giúp sức, các sura và asura đặt núi
Mandara lên mai con rùa Kurma, dùng núi làm trục, con rắn Vasuki làm giây để
quay núi nhào trộn nước biển. Các asura nắm phần đầu, các sura đuôi
con rắn và cùng nhau kéo. Thần rắn Vasuki quằn quại phun ra những thác lửa và
khói bay lên thành những đám mây dày và sáng. Trên núi cao hoa rơi như mưa, cây
cối trúc đổ ngổn ngang, hỗn độn rầm rập đập vào nhau, dưới biển mọi sinh vật, kể
cả những loại sống dưới vực sâu, bị nghiền nát chết. Sau cùng, một tiếng rống
khủng khiếp của Đại dương vang dội trong một cơn lửa rùng rợn đốt cháy mọi sinh
vật trên mặt đất kể cả voi, sư tử. Thấy vậy, Indra cho đổ mưa tắt lửa. Nước rỉ
từ cây cối phân hủy chảy xuống pha trộn với nước biển thành một thứ sữa biến
hóa ra bơ. Nhưng amrita vẫn chưa thấy mà các thiên thần cũng như ác
thần đều đã qụy sức, Vishnu liền động viên cỏ vỏ cố gắng kéo mạnh hơn nữa con rắn
Vasuki để tiếp tục quay núi Mandara. Vào lúc các sura và asura tận
lực kéo thì trước những bộ mặt mệt mỏi từ bơ dần dần hiện ra một Mặt Trăng vui
tươi cho tỏa ra những tia sáng êm dịu, theo sau là con voi sáu ngà. Tiếp đến
nào là vật quý, các thần, các vahana những vật cưỡi các thần... và sau
cùng bình amrita.
|
Sân bay quốc tế Suvarnabhumil ở Bangkok |
Mandara trên lưng rùa Kurma giữa các thiên thần kéo rắn
Vasuki
Bắt đầu hầu hết những sử thi Ấn giáo đều có kể huyền thoại biển
sữa với các thiên thần deva và ác thần asura cạnh tranh
nhau trong sự nghiệp sáng tạo thế giới. Hồi ấy, giữa hai vũ trụ chỉ toàn là một
khối lỏng nhão nhớt nhưng chứa đựng một tiềm năng sức sống, thừa kế chu trình
trước, trong môi trường mà nước biển là tượng trưng!. Người Hindu tin tưởng vũ
trụ vận hành theo chu kỳ, không có đầu, không có đuôi, khi thì dang ra, khi thì
co lại, mọi việc đạt đến một điểm cuối để rồi lại vĩnh viễn đổi mới, mở rộng.
Biển sữa là thời kỳ bắt đầu một chu kỳ. Người Phật tử cũng chia sẻ với người
Hindu khái niệm chu kỳ, tính tuần hoàn vũ trụ: sinh đẻ, mở mang rồi hủy diệt
nhưng không tin có một vị thần linh nào chịu trách nhiệm cuộc vận hành ấy. Tất
cả mọi vật thuộc giới vô cơ hay hữu cơ đều luôn luôn biến thiên. Mong manh, bất
thường, mọi vật không vĩnh viễn đồng nhất. Những vật ta thấy luôn ở một trạng
thái biến đổi không dứt, hiện ra rồi biến đi. Nhà Phật tin ở bốn đoạn trong cuộc
sống: sinh, sống, tàn rồi mất. Trong vũ tru, từ vô tận nhỏ đến vô cùng lớn, từ
hạt sạn đến ngôi sao, mọi vật đều theo bốn đoạn ấy, phụ thuộc thuyết vô thường.
Luồng tư tưởng cũng vậy, không bao giờ ngừng. Trong khoảnh khắc một xung động,
một giây đồng hồ, tư duy ý nghĩ của ta có thể nhảy từ đề tài nầy qua chủ thể
khác, cảm tính, tình ý nảy ra rồi biến đi. Tốc độ lanh chóng gợi ra trong lòng
ta một ảo ảnh liên tục, thường được gọi là bản ngã, cái tôi. Nếu chế ngự
được quan niệm nầy, theo Phật giáo, ta sử dụng được một môn thuốc thần diệu giảm
đau, chống lại vô số các nỗi khổ quả báo những ham muốn và tham vọng của ta.
Mang một niềm tin mong manh, bấp bênh của cải trên đời, ta có thể dửng dưng với
mọi nguồn đau buồn: ảo tưởng và thất vọng, chia ly và tang tóc. Ta có thể tách
rời mọi liên quan đến giàu sang, phú quý và cứu cánh còn lại là từ thiện, nhân
đạo, từ bỏ mọi lạc thú phù du gây ra những ảo tưởng trên đường đời. Tranh đấu
chống những hiện tượng bề ngoài, ta tự vạch mở con đường đạo dẫn tới Giải
thoát.
Tiểu họa hindi Nhào trộn Biển Sữa
Tài liêu và tranh ảnh:
- Thích Huyền Vi, La loi de la non-permanence ou du
changement perpétuel, buddhaline.net
- Ysé Tardan-Marquelỉer, La roue des cycles, Le
Monde des Religions 78 7-8.2016
- Barattage de la mer de lait, Album "Histoire du
monde ou Création de l'univers", constitué par Abraham Pierre Porcher des
Oulches, BNF expositions.bnf.fr/inde/grand/exp
- Le barattement de la mer de lait, Imago Mundi 28.09.2016cosmovisions.com
- Cambodge. Le barattage de la mer de lait. Un mythe
d'origine hindoue. Cambodge 02. 2009 - Lien permanent, voyagesmillebornes.com
- Deuxième avatar de Vishnu, descendu pour montrer la voie aux
hommes, pour sauver l’humanité, vedisme.free.fr/.
Vài Vahana và Deva trong tranh dân gian
Thành Xô xuân 2017
Võ Quang Yến
Theo http://chimviet.free.fr/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét