Đọc lại những bài viết cũ

Đọc lại những bài viết cũ... (*)

- Trời làm phong ba!
1- Như các bạn biết đấy - sau 75 tình hình đất nước trăm bề khó khăn. Bên trong tiếp quản dọn dẹp bình định - xây dựng tổ chức lại guồng máy xã hội - lèo lái nền kinh tế chỉ huy. Bên ngoài đối đầu 2 cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc và phía Tây Nam khốc liêt. Thời bao cấp kinh tế bó hẹp kiệt quệ - lòng dân hoang mang! Niềm tin không tránh khỏi chao đảo…
Tác giả Nguyễn Hiến Lê viết trong Hồi ký: “Tháng 5-1975,có ít nhất là 90% người miền Nam hướng về miền Bắc,mang ơn miền Bắc đã đuổi được Mỹ đi,lập lại hòa bình,và ai cũng có thiện chí tận lực làm việc để xây dựng lại quốc gia. Nhưng chỉ sáu bảy tháng sau, cuối 1975 đã có đa số người Nam chán chế độ ngoài Bắc… Nước ta nghèo,thiếu vốn đầu tư thiếu kỹ thuật,khó phát triển kinh tế mau đươc. Thất bại về kinh tế thì sự nghiệp của cách mạng có nguy cơ sụp đổ!” (**)
2- Phúc đức cho dân tộc này - ánh sáng lóe lên cuối đường hầm - đầu thập niên 80,81,82! Sự đổi thay khởi đi từ những ý kiến tư vấn của chuyên gia tài chính người Mỹ gốc Việt - ông Bùi Kiến Thành (***) với lập luận chắc nịch: “Dân nghèo - nước yếu - Dân giàu thì nước mới mạnh - Phải thay đổi tư duy xem xét lại: Kinh tế là của nhân dân, không phải của Nhà nước”- đã được chốt lại trong NQ Đại hội VI,1986: “Việt Nam là nền kinh tế nhiều thành phần - Vận hành theo cơ chế thị trường”!
NQ VI truyền cảm hứng cho cả nước - và cũng bắt nguồn từ đó những bài viết nhỏ lẻ của tôi góp tiếng nói nghe chừng cũng “nhạy” hơn - chí ít cũng là thanh chắn không để thụt lùi quay lại cái cũ…
- Nói hay đừng…
- “Sau Đại hội Đảng CSVN lần thứ VI ,trước cao trào đổi mới của thời đại - “Đổi mới hay là chết”, mệnh lệnh khách quan buộc phải sửa đổi cách nhìn, rà soát lại cung cách hoạt động của QH và HĐND các cấp theo chiều hướng đổi mới. Quốc hội và HĐND các cấp dứt khoát không còn là nơi tổng hợp ý kiến,bàn bạc một chiều và “giơ tay nhất trí”… trong khuôn khổ cứng ngắc của cơ chế …Những ý kiến phản ánh nguyện vọng của nhân dân hoặc phê phán, chất vấn của QH, phải được tôn trọng và có hiệu lực chế tài bãi miễn… Những cuộc điều trần chất vấn Hội đồng Bộ trưởng cần được công khai trên báo đài,để nhân dân nắm rõ sự việc, nguyên nhân và phối hợp kiểm tra…” -Thực chất dân chủ trong hoạt động của Quốc hội và HĐND các cấp. (SGGP - 16/4/1987)
Các bài viết: - Chương trình sách giáo khoa phân ban - (GD 27-02-2005); Một rừng thơ văn cổ đậm đặc chất hàn lâm - (SGGP 17-5-2005); Nên chăng thu gọn mảng văn học nước ngoài(GD 29-12-2005); “Văn học lãng mạn 1930-1945 - hướng nhìn mới” - (Tuổi trẻ Chủ nhật ,số 44 ngày 8/11/1987) :
“Trực tiếp giảng dạy môn Văn lâu nay, cũng như nhiều đồng nghiệp khác, tôi cứ lấy làm tiếc cho số phận ”hẩm hiu” của dòng VH lãng mạn giai đoạn 1930-1945 với tội danh “bạc nhược suy đồi,có tính chất phản động”gần như bị ném vào xó,mang dấu đóng “cấm kỵ”,phải coi chừng ô nhiễm!..
Chủ nghĩa lãng mạn(Romantisme) với tư cách một trào lưu tư tưởng nghệ thuật nằm trong quỹ đạo văn hóa thực dân phong kiến - có mặt nào đó còn hạn chế nhưng không vì thế chúng ta phủ định sạch trơn. Bởi nó góp phần đáng kể “cách tân văn học VN” về ngôn ngữ,thể loại, đề tài, kết cấu, phương pháp sáng tác,đưa văn học VN từ phạm trù “cổ điển” sang phạm trù “hiện đại”. Nó bày tỏ khát vọng tự do cho con người,mong muốn giải thoát cá nhân khỏi xiềng xích của luân lý lễ giáo phong kiến;biểu thị thái độ không muốn thừa nhận trật tự xã hội đương thời - phản ánh hiện thực cuộc sống nhỏ nhen,thấp bé,quan liêu trong các gia đình phong kiến địa chủ,tiểu tư sản.Nó ngợi ca cảnh đẹp trữ tình của quê hương đất nước,nguồn cội của tình yêu Tổ quốc... Do đó thái độ dè dặt trong nhìn nhận,đánh giá,thậm chí chối bỏ“văn học lãng mạn”,là vô tình khoét bọng thân thể văn học dân tộc,làm mai một giá trị tinh thần của nhân dân”…
- Gieo nhân tính - gặt nhân tính
(Suy nghĩ về trách nhiệm giáo dục học sinh - PN TP-12/4/1986); (GD con trẻ như thế nào cho đúng - PNTP- 7/12/1986);(Chung quanh vấn đề giáo dục đạo đức hs - (PN TP 09/01/1988); Nhà trường PT cần coi trọng giáo dục phẩm chất XHCN có hệ thống từ gốc tới ngọn - PNTP 02/4/1988); (Giáo dục đào tạo,chìa khóa mở vào mùa xuân đất nước - GDTP 27/01/2005)…
- “Từ góc độ nhà trường,tôi nghĩ còn học trò là còn những hiếu động nông nổi đáng tiếc và người ta thấy nổi cộm lên vai trò của giáo dục - nơi được xem là “pháo đài”phòng chống đủ mọi thứ.Chúng ta không phủ nhận sứ mệnh này nhưng nhìn lại phải thấy rằng bài bản giáo dục của nhà trường phổ thông một thời gian dài vừa qua chưa chú trọng bồi đắp rèn giũa,khơi dậy những giá trị luân lý truyền thống ,kỹ năng giao tiếp ứng xử trong đời sống,những tình cảm đôn hậu đậm bản sắc VN chứa đựng trong kho tàng văn học dân gian.Soi lại chương trình Ngữ văn Lịch Sử, nội dung bao trùm là những điều lớn lao cao cả (chủ nghĩa yêu nước,chủ nghĩa anh hùng cách mạng,lý tưởng thanh niên…) - đậm chất “đỏ”- ít đề cập hoặc nhắc tới rời rạc không thành hệ thống các khái niệm đạo đức ứng xử “làm người” theo cái trục được chắt lọc, cập nhật,bổ sung cho phù hợp - Tu thân,Tề gia,Trị quốc,Bình thiên hạ; Nhân-Lễ-Nghĩa-Trí-Tín .
Gốc có vững,bản thân mới vững,ngọn sẽ lan tỏa vươn tới những phạm trù cao cả. Xã hội sẽ ít nhiều hạn chế những tệ nạn bạo lực dã man.Nhà trường gieo nhân tính tất yếu xã hội sẽ gặt nhân tính”…(Bạo lực học đường nhìn từ giáo dục - Báo GDTP - 08/11/2000)
“Tiên học lễ,hậu học văn” sẽ chỉ là khẩu hiệu suông nếu chúng ta không cấy mầm nhân tính vào đầu trẻ ngay từ lúc vở lòng (sơ cấp tiểu học - Phổ thông cơ sở,trung học).
Đọc lại những bài viết lem luốc xưa cũ,tôi thấm thía câu nói của ông Bùi Kiến Thành “Người mở khóa lãng du” - nhắn với lớp trẻ Việt Nam hôm nay rằng: “Mình phải là Nguyễn Tất Thành mới, không còn là để giải phóng đất nước mà là để làm giàu cho đất nước. Không nên nguyền rủa bóng tối mà hãy thắp lên một ngọn đèn. Mỗi người thắp lên một ngọn đèn, có được 100 ngọn đèn, 1000 ngọn đèn nó sẽ sáng ra”.
Vận mệnh đất nước - số phận dân tộc “qua cơn bĩ cực đến hồi thái lai”:
“Trời còn để có hôm nay
Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời
Hoa tàn mà lại thêm tươi
Trăng tàn mà lại hơn mười rằm xưa” (Truyện Kiều)
Như ánh chớp! - mới đấy 50 năm - nửa thế kỷ - giờ đây tự hỏi những công dân đang chiếm lĩnh trận địa xã hội hôm nay có phải là sản phẩm của nhà trường mới? - truy tận cùng ngành giáo dục lãnh phần trách nhiệm trong ấy!
Kết bút:
Ảnh hưởng bão Bualoi
Saigon mưa sướt mướt
Chiều buông từng giọt
Đời mòn dần theo những hạt nước lăn tròn.
Thư phòng im vắng
Những bài viết cũ mèm động cựa
Ta nghe rõ từng con chữ thả xuống đời …
Ngày ấy xa rồi…
Dòng trôi cứ trôi
Bóng đời vờn bóng chữ
Bóng lão liêu xiêu
Vung vãi hạt gieo
Vườn đời xanh mượt
Chút gì còn lại
Xin gửi ngàn sau…
Chú thích:
(*) Bài viết trên các báo: SGGP,Tuổi trẻ,Thanh niên,Phụ nữ, Giáo dục Tp - bút danh Phan Phạm Mê Linh)
(**) Hồi ký Nguyễn Hiến Lê - Chương XXXI - “Kết quả sau 5 năm” - (tư liệu trôi lang thang trên mạng internet)
(***) Ông Bùi Kiến Thành (sinh năm 1931 - Quảng Nam) - chuyên gia tài chính người Mỹ gốc Việt. Ông được biết đến là người Việt đầu tiên được đào tạo về tài chính tại Hoa Kỳ, có nhiều đóng góp cho sự phát triển của Việt Nam hiện nay.
”Bùi Kiến Thành - Người mở khóa lãng du” (Tác giả Lê Xuân Khoa, Công ty Sách Thái Hà và Nxb Thế giới hợp tác xuất bản quý II.2015),ông (Nguồn vikypedia).
Sài Gòn, 28/9/2025
Phan Văn Thạnh
Theo https://vietvanmoi.fr/