“Kon Tum mùa Xuân về” - Âm hưởng của tình yêu và khát vọng

“Kon Tum mùa Xuân về” - Âm hưởng của tình yêu và khát vọng “Kon Tum ơi mùa Xuân đã về rồi! Cờ sao tung bay trên nền trời xanh. Một ngày mới xây hạnh phúc tương lai....".  Giai điệu rộn ràng, vui tươi, tha thiết trong bài hát "Kon Tum mùa Xuân về" của Nhạc sỹ A Đuh như gần gũi, quá thân quen với người dân Kon Tum. Không chỉ cứ mỗi độ Xuân về mà bất cứ lúc nào, âm thanh của bài hát quen thuộc này được cất lên, mỗi chúng ta đều có chung cảm nhận niềm tự hào vì được sống và làm việc trên quê hương Kon Tum với tình yêu núi sông sâu nặng, chất chứa niềm tin và khát vọng cho một Kon Tum giàu đẹp và thanh bình.  Bản nhạc "Kon Tum mùa Xuân về” của Nhạc sỹ A Đuh ta lại bắt gặp mùa Xuân rất riêng và mạnh mẽ của đất trời Tây Nguyên, nằm trong mạch mùa Xuân của đất nước sôi động, hối hả và thăng hoa mùa Xuân của lòng người với ước vọng dâng hiến, nhiệt thành và cao đẹp của người Tây Nguyên. Bài "Kon Tum mùa Xuân về” của A Đuh, được sáng tác vào đầu Xuân năm 1995, đúng vào dịp kỷ niệm 20 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước (30/04/1975 - 30/04/1995), trong không khí sôi động và nhộn nhịp không phân biệt giữa thành thị hay nông thôn, nơi vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ kháng chiến cách mạng nơi đâu đều thấy rực rỡ cờ tổ quốc phất phới tung bay trên nền trời xanh, với những ánh mắt rạng ngời, trao nhau những nụ cười hiền dịu, hoa rừng đua nhau nở, đàn chim Kơ tia tung tăng lượn bay hót vang rộn ràng. Có phải mùa Xuân của hạnh phúc và tình người đang đến và sẽ đến với mọi nhà chăng? hay chỉ mới bắt đầu từ hôm nay? Tôi bỗng liên tưởng đến hai câu thơ của Nhà thơ Chế Lan Viên như một sự đúc kết về tư thế hiên ngang của dân tộc Việt: "Người chiến thắng cần chi phải thét / Ở đất này im lặng cũng xung phong". Bài "Kon Tum mùa Xuân về” được viết theo thể loại thơ mới, mỗi câu tám chữ, cả bài gồm sáu khổ, từ hiện thực mùa Xuân trở về với thiên nhiên như một quy luật muôn thuở, đã được tác giả khắc họa một bức tranh xuân bằng ngôn ngữ thơ, qua đó phổ nhạc để bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ của mình sau sự kiện vĩ đại của dân tộc, đất nước được trọn vẹn độc lập tự do, lãnh thổ được thống nhất, tài năng của A Đuh lại hồi sinh, và "Kon Tum mùa Xuân về” đã được ra đời trong hoàn cảnh như thế. Rất khác lạ, nhạc sỹ A Đuh bắt đầu bài hát của mình: “Kon Tum ơi mùa Xuân đã về rồi! Cờ sao tung bay trên nền trời xanh/Một ngày mới xây hạnh phúc tương lai/Một ngày mai bắt đầu từ hôm nay". Chỉ bằng vài nét phát họa đơn sơ, cách lựa chọn hình ảnh thân quen, bình dị, âm thanh rộn ràng và với cách sử dụng các từ ngữ "ơi","rồi" đi liền với động từ "bay" Nhạc sỹ đã vẽ lên bức tranh xuân thật đẹp, tràn đầy nhựa sống bằng cả không gian cao rộng với "dòng sông trôi êm đưa thuyền về bến", với mặt đất bao la phủ màu sắc hoa rừng tươi tắn; với âm thanh vang vọng mang đậm phong vị của miền sơn cước và cả trong tâm trạng say đắm, hân hoan của tác giả về những niềm vui nổ trời khi nhìn lá cờ chiến thắng tung bay trên chốt của địch và cả những lúc tuôn trào nước mắt, đớn đau đưa tiễn đồng đội về nơi yên nghỉ cuối cùng. Đó là những tâm trạng dồn nén để tác giả thể hiện sâu sắc, chân thực, sống động qua nội dung các tác phẩm của mình mà thế hệ hôm nay chưa được biết hoặc biết chưa đầy đủ. Vâng, đó là cái bình thường từ cái vĩ đại, trong cái vĩ đại. Và âm nhạc của Ông cả đoạn I nhịp điệu cũng rất phù hợp với cái bình thường, ta thấy đều chung một âm hưởng sôi nổi, dạt dào, rất hứng khởi như những tiếng tung hô, reo vui như "Đàn chim hót rộn ràng / dòng sông êm trôi con thuyền về bến/ mùa Xuân mới hoa rừng đẹp ý thơ/ Đường thênh thang vẫy gọi chúng ta đi..". Tìm hiểu trong kho tàng âm nhạc Việt ta có thể thấy ở một số bài nổi tiếng Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng của Phạm Tuyên; Đất nước trọn niềm vui của Hoàng Hà; Tổ quốc yêu thương của Hồ Bắc, Hát về tổ quốc tôi của Hữu Xuân,  Tình em biển cả của Nguyễn Đức Toàn, Việt Nam trên đường chúng ta đi của Huy Du... Riêng "Kon Tum mùa Xuân về” của tác giả A Đuh nằm trong số ít những ca khúc sôi động như trên, nhất là về bố trí khúc thức giai điệu của bài hát, tiết tấu 2/4, âm nhạc toàn bài gần như không có xáo trộn, gồm móc đơn có chấm đôi, kế tiếp 3 nốt móc kép ở câu nhạc thứ 6 rồi được nhắc lại để củng cố nhiều lần sau đó. Mùa Xuân về trên vùng cực Bắc Tây Nguyên có cái thâm thúy sâu sắc của người từng trải, lại có cả sự hồn nhiên, tươi tắn của tuổi xuân. Có lẽ đó chính là một sáng tạo bất ngờ, độc đáo rất riêng của Nhạc sỹ A Đuh, bởi mùa Xuân là một khái niệm của thời gian còn ở đây "mùa Xuân" đã trở thành một ẩn dụ nói về khát vọng, một lẽ sống cao đẹp, một ý thức khiêm nhường góp sức mình để làm đẹp cho mùa Xuân. Với tác giả tuổi trẻ cống hiến cho mùa xuân, tuổi già cũng âm thành đóng góp. Vì chân lý giản đơn đó, ý thức trách nhiệm đối với quê hương, đất nước, khát vọng được sống, được cống hiến trở thành ý thức thường trực và bất diệt trong tâm hồn tác giả. Ta vẫn thấy trong âm nhạc có hiện tượng: Bài hát chỉ đặc sắc ở đoạn đầu, đến phần sau về cuối xuất hiện đuối dần về tiết tấu, do cảm xúc cạn hoặc phát triển khúc thức âm nhạc bằng kỹ thuật, nhưng bài "Kon Tum mùa xuân về" thì sự trọn vẹn cảm xúc từ đầu đến cuối. Mở đầu bài đã hay, đã rất độc đáo, nhộn nhịp và đầy ấn tượng; càng về sau càng cuốn hút người nghe hơn, đặc biệt ở đoạn II với những lời ca thật sâu sắc, dùng những động từ mạnh, tưởng chừng như tác giả đã rút hết ruột gan ra mà viết nên: "Nắm tay nhau ta xây dựng quê hương/sánh vai nhau ta cùng xây tổ ấm/ hát với nhau trong niềm vui hôm nay/đến với nhau trong tình yêu bao la". Từ mùa Xuân của thiên nhiên, nhạc sỹ chuyển sang cảm nhận về mùa Xuân đến với đất và người Kon Tum, hướng tới những người con của các dân tộc anh em Kon Tum đang làm đẹp mùa xuân. Để rồi tác giả lại thổn thức, bộc bạch:  "Mùa Xuân về Kon Tum ơi! Mùa Xuân đã về Kon Tum ơi! Mùa Xuân về, trên quê hương Kon Tum". Đó là một sự lặp lại ý nhạc ở đoạn mở đầu, tạo nên sự đối ứng chặt chẽ, điệp ngữ "Mùa Xuân về Kon Tum ơi", cộng hưởng nhịp điệu toàn bài hát, tác giả mong muốn hiến dâng, đó là thực sự, là tâm niệm chân thành, tha thiết rất đổi khiêm nhường với một ước nguyện được cống hiến, để làm việc cho mùa xuân trên chính quê hương của Ông. Quả là một tư duy của một nhạc sỹ và không phải bất cứ lúc nào cũng có được. Kết thúc bài nầy, chúng tôi tìm gặp tác giả ca khúc “Kon Tum mùa Xuân về”, sau khi về làm công tác nghệ thuật biểu diễn chuyên nghiệp từ hoạt động phong trào quần chúng ở cơ sở, cũng là tác giả những bài ca trữ tình nổi tiếng: “Hãy đợi anh”, "Đăk Bla xanh", "Làng tôi"....Ông không những là tác giả sáng tác, chế tác các loại nhạc cụ dân tộc, mà còn là một trong những cây đại thụ trong nền âm nhạc Tây nguyên hiện đại. Vâng, từ lâu A Đuh đã ấp ủ khi còn là Thầy giáo dạy học (1975-1978), tham gia công tác phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng ở cơ sở (1978-1990). Ông có duyên về công tác tại Đội ca khúc Chính trị - Đăk Bla Xanh trực thuộc Sở Văn hóa Thông tin cũ. Năm 1994, lần đầu tiên Nhạc sỹ A Đuh gởi tác phẩm tham gia dự giải thưởng và được nhận Giải A, giải thưởng của Ủy ban Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Việt Nam với sáng tác và tự ghi âm ca khúc “Hãy đợi anh”. Có thể nói bài "Kon Tum mùa Xuân về" là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với cuộc đời của Nhạc sỹ được cống hiến cho quê hương, cho đất nước; góp một mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc. Vì vậy, ước nguyện chân thành của Nhạc sỹ tuy giản dị mà vô cùng thiêng liêng cao cả, đẹp như mùa xuân vậy. Gia Bảo

Kon Tum mùa Xuân về