Hà Nội trong sương mù ký ức
Hà
Nội sương mù, Hà Nội ơi
Cho ta về ngủ một đêm thôi,
Để
nghe trong gió đùa hiu hắt
Có ngọn cỏ luồn qua tim đau.
Trong
những năm đất nước bị chia cắt, những người con miền Bắc ly hương và những người
con phương Nam xa xôi vẫn từng mơ ước được về ngủ chỉ một đêm trong lòng Hà Nội,
ước mơ bình dị mà xa vời như một ảo vọng.
Vậy
mà, như một chớp mắt của lịch sử, chỉ hai năm sau ngày hoà bình, khi giao thông
giữa hai miền còn nhiều khó khăn, tôi đã có được diễm phúc về Hà Nội, để rồi
sau đó, tính cả những chuyến đi dài ngày lẫn ngắn ngày, tôi đã ngủ bình
yên ở đó gần một ngàn đêm!
Chuyến
tàu hoả trên đường sắt xuyên Việt vừa khép tuyến, sau bốn ngày đêm ì ạch, đưa
chúng tôi về ga Hàng Cỏ một chiều đầu thu. Chiếc xe ca của Trường Đại học Tổng
hợp đi chầm chậm một vòng để người phương xa ngắm phố phường Hà Nội êm đềm ngày
ấy, qua những con đường rợp bóng cây xanh mà tôi ngỡ như chỉ cần đưa tay ra khỏi
ô cửa là chạm được những cành lá. Không nhớ nhờ gợi ý của ai đó trên xe mà người
tài xế đã đỗ lại bên một quán nước chè phố Hàng Chuối để chúng tôi được thưởng
thức hương trà Hà Nội. Từ đó, suốt hai năm ròng, tôi sẽ gắn bó với những quán
nước chè Hà Nội, một loại ăng-ten thu phát thông tin xã hội thời hậu chiến,
thay cho những quán cà-phê vỉa hè Sài Gòn.
Nhà
trường ưu ái xếp cho chúng tôi ở cùng với du học sinh đến từ Vientiane trong một
ngôi nhà lắp ghép năm tầng ở khu tập thể Trung Tự mới xây, gần làng cổ Kim
Liên. Tám người trên bốn chiếc giường tầng mỗi phòng, chúng tôi bắt đầu làm
quen với chăn bông, áo dạ, thùng phuy hứng nước giữa đêm, những cơn gió muà
đông bắc và những bữa ăn thông tằm. Năm giờ sáng tinh mơ gọi nhau dậy tập thể dục,
mặc áo ấm quàng khăn đi ra nhà ăn Kim Liên, rồi đạp xe vào trường ở tận Mễ Trì;
buổi chiều về lại ghé vào nhà ăn, nhận nụ cười dễ thương cùng bát cơm mì độn bới
đầy hơn những người khách vãng lai khác.
Ngày ấy tàu
điện còn chạy trên đường Hà Nội - Hà Đông. Đường vào Mễ Trì, tôi đạp xe song
song cùng tiếng leng keng của tàu điện. Thích thú nhìn trẻ con chạy lúp xúp rồi
nhảy lên bậc cửa toa tàu, một hôm tôi cũng mua vé theo tàu đi vào trường, suýt
nữa thì bị trễ giờ học. Chiếc xe đạp mang từ Sài Gòn ra là bạn đồng hành
cùng tôi trong những chuyến viếng thăm cầu Long Biên, thành Cổ Loa, làng Nghĩa
Đô, Cổ Nhuế, làng Vẽ và bến phà Chèm…, những địa danh mà thời học sinh tôi chỉ
biết qua sách vở. Có đêm đạp xe về qua hồ Thuyền Quang trong mưa phùn lạnh giá,
thương những bà cụ trùm khăn ngồi co ro bên cái thúng hàng với ngọn đèn dầu leo
lét. Chúng tôi dẫu sao cũng ấm áp trong chiếc áo khoác quá khổ vốn dành cho
sinh viên nước ngoài, được nhà trường cho mượn. Tôi dừng lại bên một cụ bà, mua
mấy thanh kẹo lạc và vài điếu thuốc lá thay cho một lời xin lỗi.
Thời bao cấp,
22 đồng học bổng mỗi tháng, phải dè sẻn chi tiêu để dành phần thưởng thức một
chút hương vị Hà Nội: gói cốm làng Vòng bọc trong lá sen, quả hồng ngâm dòn
tan, ly cà-phê Lâm bốc khói, những que kem Tràng Tiền cắn ngập răng tê buốt…
Tôi đã ăn hai cái
Tết Hà Nội như thế, với phần thực phẩm phân phối theo tem phiếu, với bánh chưng
và chè kho…Nhớ nhà, giao thừa, tôi lại hoà vào dòng người xuống phố, tìm xem
cái quán ăn mà ngày xưa cha tôi họp mặt bạn bè trước ngày trở về miền Nam hay đứng
nhìn vào ngôi trường trung học mà ông ngoại tôi làm việc mấy năm trước khi từ
trần. Sáng mùa xuân, một mình lững thững đạp xe, ngẩng chào những tàn cây đâm
chồi quanh hồ Gươm, vòng qua quãng trường Ba Đình rồi ra đường Cổ Ngư, nghe
lòng mình tan biến trong sương mù còn giăng giăng trên mặt hồ Tây và lãng đãng
trên những vòm cây dẫn vào chùa Trấn Quốc.
Hơn 30 năm
trôi qua, nhiều hình ảnh Hà Nội đã nhạt nhoà trong ký ức. Đồng thời, lại có những
hình ảnh như đã chạm khắc vào kỷ niệm. Đó là những dấu vết tàn phá của bom Mỹ ở
phố Khâm Thiên và bệnh viện Bạch Mai. Đó là chiếc máy bay B52 rơi trên làng hoa
Ngọc Hà được đưa vào vườn Bách Thảo. Là Quang Dũng với dáng người tầm thước, lặng
lẽ ở nhà xuất bản Văn học. Là Nguyễn Minh Châu thâm trầm trong căn nhà tập thể
nhiều bóng tối…
Bên kia ngôi
nhà chúng tôi, chỉ cách một con đường nhỏ và một khoảng sân, là chỗ ở của Đào
Duy Anh và Trần Đức Thảo. Tôi chưa được gặp Đào Duy Anh lần nào, còn Trần Đức
Thảo thì vẫn thỉnh thoảng nhìn thấy cắm cúi trên chiếc xe đạp trẻ con với túi xách
lòng thòng đeo nặng trên ghi-đông. Tháng hai năm 79, thanh niên Hà Nội lên biên
giới, những căn hầm bỏ quên lâu ngày gần bờ hồ được gia cố trở lại. Chúng tôi
được lệnh ra đào công sự ngay trên sân cỏ bên khu Kim Liên.
Hôm đó Trần Đức Thảo
đi chợ về, thay vì lầm lũi đạp xe như mọi khi, đã dừng lại đứng nhìn chúng tôi
đào đất, cái nhìn bần thần và ngơ ngác. Trông ông như từ một thế giới xa xăm
nào khác, một thời xa xăm nào khác, đang nhìn về thời này, thế giới lạ lẫm này.
Về sau, tôi
còn nhiều dịp quay trở lại Hà Nội. Trong sân vườn Kim Liên cỏ vẫn lên xanh, những
hàng cây bằng lăng toả bóng mát và nở tím dọc lối đi. Dãy nhà Trung Tự chưa
thay màu vôi cũ, được nối dài thêm ra gần mặt đường, thành những cửa hiệu giăng
mắc hàng hoá. Hà Nội đầy những nghịch lý trong quá khứ nên cũng đầy nghịch lý
trong hiện tại. Tôi hiểu, mình nhỏ bé như vậy mà nay cũng đã khác xưa, huống chi
Hà Nội rộng lớn nhường kia. Và để học cách nói trong thơ Tế Hanh, dẫu tôi còn
giữ cái nhìn hơn 30 năm trước, thì Hà Nội vẫn không thể mãi là Hà Nội như hình ảnh
trong sương mù của ký ức tôi.
Huỳnh Như Phương
Theo http://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/
Nguồn: Báo Sài Gòn tiếp thị Xuân Canh Dần 2010
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét