Cỏ xót xa đưa - Trịnh Công Sơn
Tuổi càng nhỏ, trong lòng càng cảm thấy tràn lan vui vẻ, một
cách tự nhiên, không vướng bận, không nghi hoặc, không ưu lo, không xung đột.
Tuổi càng nhỏ, tâm hồn càng trong sáng, càng gần gũi với chân lý, với chính đạo,
với cảnh giới giác ngộ. Khi lớn lên, càng lớn lên, tính trong sáng trong tâm hồn
con người càng bị lu mờ dần vì chồng chất bụi trần đeo bám. Bụi trần gian ấy đến
từ muôn hướng, từ chính nội tạng của cơ thể mình và từ hàng loạt tác động xa gần,
từ quá khứ cho tới hiện tại, trực tiếp và gián tiếp, hữu hình và vô hình, của
sinh hoạt cộng đồng xã hội chung quanh mà con người phải tiếp xúc trên suốt
quãng đường mà mình đi qua trong đời: gia đình, láng giềng, trường học, bạn bè,
sách vở, sân khấu, báo chí, và rất nhiều tổ chức xã hội khác, tại địa phương và
trên khắp thế giới. Đó là chưa kể đến những tác động từ thiên nhiên: nắng mưa mỗi
vùng mỗi khác, nóng lạnh mỗi khu vực trên địa cầu mỗi khác,…, làm cho bụi trần
gian càng thêm dày đặc và khó nhận dạng.
Vì tâm hồn càng ngày càng mất dần tính trong sáng, mất dần
tính cách hồn nhiên của chính mình, xa lạ dần với bản lai diện mục của mình,
nên cảm giác hạnh phúc theo đó cũng phai nhạt dần, nghĩa là thân tâm vắng dần
an lạc. Chính vì con người thường xuyên tất bật đeo đuổi theo sinh hoạt của
mình, thường xuyên bị cuốn hút vào cơn lốc xoáy chung của xã hội, nên không dễ
nhận ra rằng, cái mà mình bị mất dần mỗi ngày chính là niềm vui, cái mà mình
đang nhận thêm vào mỗi ngày đó là nỗi buồn.
Cho tới một hôm, niềm vui cạn kiệt, nỗi buồn chồng chất ngất
ngưỡng, lòng mình cảm thấy quá sức chịu đựng. Cảm giác cô đơn dâng lên cao, nhịp
đập vui tươi hồn nhiên ngày xưa hình như không còn nữa. Bất giác thấy mình bơ
vơ như một thân cây trụi lá tinh anh trong sáng, và được thay vào đó bằng những
cành nhánh mê muội mù lòa:
Trên đời người trổ nhánh hoang vu
Trên ngày đi mọc cành lá mù
Những tim đời đập lời hoang phế
Vô số “cành lá mù” - cành lá vô minh - đã mọc ra trên đường
đi của từng đời người, và chồng chéo ngổn ngang hỗn tạp trong thế giới loài người.
Vì vô minh mà tôi làm khổ người, vì vô minh mà người làm khổ tôi. Vì vô minh mà
chúng ta đã làm khổ nhau. Vì vô minh mà không ý thức là chúng ta đã làm khổ
nhau.
Sở dĩ chúng ta vướng vào mạng nhện vô minh, là vì chúng ta
không “nhìn thấy” mạng nhện. Vì không “thấy”, nên mũi chúng ta hằng ngày cứ thản
nhiên hít thở bầu không khí vô minh, tai chúng ta hằng ngày thản nhiên tiếp nhận
những lời nói vô minh từ người khác, miệng chúng ta hằng ngày cứ phổ biến những
lời nói vô minh tới chung quanh,..., các giác quan của chúng ta liên tục tiếp
nhận và phát tán bầu không khí vô minh. Kết quả là, tim chúng ta thản nhiên đập
những nhịp đập vô minh cho đồng điệu với thế giới của chằng chịt mạng nhện vô
minh. Chúng ta sợ mình bị lạc điệu, sợ mình bị cô đơn. Chúng ta quá bận rộn,
không có thì giờ để kịp nhận ra rằng, “đồng điệu” trong mạng nhện vô minh nghĩa
là “lạc điệu” với chính đạo.
Trịnh Công Sơn đọc thấy điều đó, rằng chúng ta vì vô minh mà
đã đắm chìm vào bể khổ, và tiếp tục làm khổ nhau thêm trong lòng bể khổ ấy. Có
lần, tay ôm đàn, Trịnh Công Sơn xót xa gào thét trong hôn mê dưới ánh mặt trời
như thế này:
Dưới mặt trời ngồi hát hôn mê
Dưới vòng nôi mọc từng nấm mộ
Dưới chân ngày cỏ xót xa đưa
Trái tim thơ ấu nào đã từng hồn nhiên sống động, nay trở
thành đanh đá, khô cỗi như thể ngừng đập, hay đập bằng những nhịp hoang phế?
Gương mặt tinh anh nào đã từng trong sáng vui tươi, nay trở thành nguội lạnh lầm
lì như chết chóc? Ánh mắt hằng ngày nhìn nhau, nay sao cứ u ám như hoàng hôn ảm
đạm? Như vậy có đủ để xót xa chưa? Có đủ để hờn tủi chưa? Có đủ để ôm đầu bức
tóc chưa?
Những ngày ngồi rủ tóc âm u
Nghe tiền thân về chào bóng lạ
Những mai hồng ngồi nhớ thiên thu
Vì xót xa nhìn đồng loại đau đớn mà gào thét. Vì yêu em hồn
nhiên mà ca hát. Vì tiếc nuối tuổi thơ mình mà hôn mê. Cảnh tượng hoang tàn lộ
ra một cách xót xa trước ý thức vươn cao. Biển khổ của nhân loại làm xé lòng những
trái tim giác ngộ. Lẽ nào lạnh nhạt mặc ai, lẽ nào im lặng mặc người? Không,
không thể im lặng lâu hơn nữa, họ đã lên tiếng. Những con người giác ngộ đã lên
tiếng.
Người đã đến và người sẽ về bên kia núi
Từng câu nói là từng cánh buồm giăng cuối trời
Còn lại tiếng cười khóc giữa đời
Người sẽ về bên kia núi. Bên kia chứ không phải bên này. Bên
này là cõi mê, bên kia là xứ tỉnh. Người đã đến, đã về, đã giăng buồm sẵn để chở
những ai muốn vượt qua bể khổ để đến bến bờ bên kia. Người đã đến, đã về, đã
đưa ngón tay chỉ hướng, đã mở bàn tay nhân từ để dìu dắt, để giúp chính những kẻ
mê phải sực tỉnh, phải giác ngộ, phải tự mình lên đường, phải khởi sự lần lượt
lau chùi bụi bặm trần gian trong tâm hồn mình, lần lượt giải trừ kiến chấp
trong quan niệm hủ lậu lâu nay đeo bám khô cứng trong đầu óc mình, để tự nâng
tâm hồn mình hướng dần về phía đỉnh cao, và cuối cùng, đoàn tụ với người đã chờ
sẵn bên kia núi, hội ngộ ở một cảnh giới viên mãn: vô phân biệt xứ. Tại đó, vô
phân biệt xứ, bằng một con tim mới, sẽ có dịp nghe những âm thanh cười khóc vui
buồn tròn vẹn của cả hai bên, bên này và bên kia núi. Một bên là cõi mê muội
triền miên, một bên là cõi tịnh độ thiên thu an lạc.
Bấy giờ, tâm đã toàn tịnh, mắt đã đủ sáng suốt để “trông suốt
sáu cõi”, tấm lòng đã đủ nhân từ để “nghĩ thấu nghìn đời”, thì nhìn lại cảnh đời
với một rung cảm mới. Bấy giờ, một cách an nhiên tự tại, có thể nhìn lại một lần
nữa cái sự thật muôn đời, rằng:
Dưới ngọn đèn một bóng chim qua
Giữa đường đi một người đứng gọi
Có biết gì về ngày chưa tới
Những ngày ngồi rủ tóc âm u
Nghe tiền thân về chào bóng lạ
Những mai hồng ngồi nhớ thiên thu
Đó là sự thật. Hồn nhiên nhìn nhận sự thật ấy. Sự thật của đời
người phù du như bóng chim thoáng qua một bóng đèn. Phù du là đây, mà thiên thu
lại cũng là đây. “Tình trong giây phút mà thành thiên thu”. Đó là sự thật. Sự
thật rằng từng giây phút hiện tại mới là sát-na quyết định an lạc trong lòng
người. Hãy sống, hãy ngạc nhiên khi chu du giữa đời như một Hoàng Tử Bé của
Saint-Exupéry (Bùi Giáng dịch), hoặc điềm nhiên tham dự lễ hội hồng trần để
khám phá lẽ Chân Như như cách của Tất Đạt trong Câu Chuyện Giòng Sông của
Hermann Hesse (Trí Hải dịch), hoặc hãy hóa thân thành hài nhi như cách của
Friedrich Nietzche trong Zarathustra Đã Nói Như Thế (Trần Xuân Kiêm dịch). Mình
nay không còn là mình mê muội vô minh bữa trước. Mình đã hóa thân thành hài
nhi, thành hoàng tử bé, thành “chàng trai dĩnh ngộ” Tất Đạt. Hoặc, hãy ca vui
lên, lắng nghe chính mình đã hóa thân thành một người mới, một bóng lạ, như Trịnh
Công Sơn ngồi nhớ thiên thu giữa những sớm mai hồng vậy.
(Nguyễn Quang Thanh)
Trên đời người trổ nhánh hoang vu
Trên ngày đi mọc cành lá mù
Những tim đời đập lời hoang phế.
Dưới mặt trời ngồi hát hôn mê
Dưới vòng nôi mọc từng nấm mộ
Dưới chân ngày cỏ xót xa đưa.
Người đã đến và người sẽ về bên kia núi
Từng câu nói là từng cánh buồm giong cuối trời.
Còn lại tiếng cười khóc giữa đời.
Dưới ngọn đèn một bóng chim qua
Giữa đường đi một người đứng gọi
Có biết gì về ngày chưa tới.
Những ngày ngồi rủ tóc âm u
Nghe tiền thần về chào bóng lạ
Những mai hồng ngồi nhớ thiên thu.
Theo https://www.facebook.com/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét