Tiễn em - Phạm Duy, thơ Cung Trầm Tưởng 
Cung Trầm Tưởng là một nhà thơ rất quen thuộc từ đầu thập
niên 60 với những dòng thơ lãng mạn. Tên tuổi Ông nhanh chóng tràn vào giới
thanh niên trí thức thời bấy giờ khi ông từ Pháp trở về Việt Nam cùng không khí
lãng mạn của phong trào thơ mới, lúc đó vẫn còn ảnh hưởng nhiều đến thanh niên
trí thức Việt Nam. Nhắc đến Cung Trầm Tưởng thời đó, mọi người đều biết nhà thơ
với những “Mùa Thu Paris, hoặc Chưa Bao Giờ Buồn Thế và Lên Xe Tiễn Em Ði, Ga
Lyon đèn vàng,…”
Ngay cái tên của ông cũng đã ấn tượng đối với nhiều người vì
chất văn học rất đậm trong mỗi chữ: Cung Trầm Tưởng.
Cung Trầm Tưởng tên thật là Cung Thức Cần. Ông sinh ngày 28
tháng 2 năm 1932 tại Hà Nội. Nguyên quán: Làng Kim Lũ, huyện Thanh Trì, Hà
Đông.
Năm 15 tuổi (1947), bắt đầu làm thơ, và có tập thơ đầu tay
tên là “Sóng Đầu Dòng” (chưa in).
Năm 1949, ông rời Hà Nội vào Sài Gòn, học tiếp trung học tại
trường Chasseloup Laubat (Trường Trung học Lê Quý Đôn).
Năm 1952, sau một năm học đại học, ông sang Pháp du học, tốt
nghiệp Kỹ Sư tại Trường Võ Bị Không Quân ở Salon-de-Provence, học chung với
Nguyễn Xuân Vinh, Nguyễn Ngọc Loan… Đến năm 1957 ông trở lại Sài Gòn và phục vụ
trong binh chủng không quân miền Nam cho đến ngày 30/4/1975 tức là được 23 năm.
“Trong thời kỳ ở Pháp tôi làm thơ rất nhiều tập trung vào thơ
lãng mạn, tình yêu đôi lứa như Mùa Thu Paris, Chưa Bao Giờ Buồn Thế được tôi
sáng tác trong khoảng thời gian này. Có những bài thơ tôi chưa từng đăng bất cứ
báo nào thì bây giờ nó sẽ được tập trung lại trong toàn tập thơ của tôi trong
60 năm mang tên Cung Trầm Tưởng và Hành Trình Thơ, sẽ được xuất bản trong năm tới.”
Cung Trầm Tưởng vừa sơ lược cho chúng ta biết về đời sống sáng tác của ông mà
trong đó phần quan trọng nhất làm nên một Cung Trầm Tưởng từ một bài thơ sống rất
lâu trong trí nhớ nhiều người đó là tác phẩm Mùa Thu Paris.
Ngôn ngữ trong bài thơ thật ra không phải mới lạ hay phá cách
để nổi tiếng, bài thơ được giới trẻ đón nhận một cách thích thú vì một chi tiết
trước đó chưa bao giờ xảy ra, đó là:
Một chàng thanh niên Việt Nam du học có người yêu bên Pháp với
tóc vàng mắt xanh… hai người yêu nhau và chính những cuộc chia tay trên ga vắng
đã thi vị hóa câu chuyện để nó trở thành một mode mới trong đời sống thanh niên
thời bấy giờ. Bài thơ như một trang sách mới cùng những con đường lạ lẫm bên trời
Tây mở ra cho giới trẻ và đâu đó người đọc cảm thấy phần nào hả hê bù đắp lòng
tự ái dân tộc đã bị mất mát khá nhiều dưới gót giày được gọi là khai hóa văn
minh của thực dân Pháp.
Mùa thu Paris
Trời buốt ra đi
Hẹn em quán nhỏ
Rưng rưng rượu đỏ tràn ly
Mùa thu đêm mưa
Phố cũ hè xưa
Công trường lá đổ
Ngóng em kiên khổ phút, giờ
Mùa thu âm thầm
Bên vườn Lục-Xâm
Ngồi quen ghế đá
Không em buốt giá từ tâm
Mùa thu nơi đâu?
Người em mắt nâu
Tóc vàng sợi nhỏ
Mong em chín đỏ trái sầu
Mùa thu Paris
Tràn dâng đôi mi
Người em gác trọ
Sang anh, gót nhỏ thầm thì
Mùa thu không lời
Son nhạt đôi môi
Em buồn trở lại
Hờn quên, hối cải cuộc đời
Mùa thu! mùa thu
Mây trời âm u
Yêu người độ lượng
Trông em tâm tưởng, giam tù
Mùa thu!… Trời ơi! Tình thu!
Nhà thơ Cung Trầm Tưởng chia sẻ với chúng ta kỷ niệm về bài
thơ này:
“Tôi làm những bài thơ về Paris đó là có thật. Lẽ dĩ nhiên
khi làm thơ thì mình cũng lý tưởng hóa nó một chút, tất cả về tóc vàng mắt xanh
là có thật. Thời đó tôi học ở trường Pháp cứ bị mang tiếng là Tây con, đã sẵn
có ngôn ngữ Pháp và văn hóa Pháp thấm nhuần trong người thành ra sang bên đó
mình không bị lạ lẫm. Tôi gặp một số mối tình dù rằng không vĩnh viễn nhưng nó
đánh giá những kỷ niệm đầu đời của mình.”
Kỷ niệm đầu đời cùng các mối tình tóc vàng mắt xanh ấy đã là
nguồn cảm hứng cho nhiều bài thơ của Cung Trầm Tưởng vào thời mới lớn. Những
chiếc ga nhỏ nằm trơ trọi giữa mùa đông nước Pháp đã từng chứng kiến biết bao
cuộc chia tay trước đó, lại một lần nữa nhìn ngắm mối tình dị chủng giữa một
chàng trai một đất nước bị trị và một cô gái tóc vàng, đại diện cho văn hóa và
nếp sống phương Tây.
Từ đây trong hơi thở rẽ chia ấy, bắt đầu một thấm đượm khác nối
liền hai bờ đại dương. Và cũng bắt đầu một vói ra ngoài, một trằn trọc mới đối
với hàng triệu thanh niên Sài Gòn thời bấy giờ...
Tiễn em
Lên xe tiễn em đi
Chưa bao giờ buồn thế
Trời mùa đông Paris
Suốt đời làm chia ly
Tiễn em về xứ mẹ
Anh nói bằng tiếng hôn
Không còn gì lâu hơn
Một trăm ngày xa cách
Ga Lyon đèn vàng
Tuyết rơi buồn mênh mang
Cầm tay em muốn khóc
Nói chi cũng muộn màng
Hôn nhau phút này rồi
Chia tay nhau tức khắc
Khóc đi em. khóc đi em
Hỡi người yêu xóm học
Để sương thấm bờ đêm
Đường anh đi tràn ngập lệ buồn em…
Ôi đêm nay
Chưa bao giờ buồn thế
Trời mùa đông Paris
Suốt đời làm chia ly
Tàu em đi tuyết phủ
Toa anh lạnh gió đầy
Làm sao anh không rét
Cho ấm mộng đêm nay
Và mơ ngon trên khắp nẻo đường rầy!
Trời em mơ có sao
Mình anh đêm ở lại
Trời mùa đông Paris
Không bao giờ có sao
Trời mùa đông Paris
Chưa bao giờ buồn thế!
Người yêu thơ Cung Trầm Tưởng không dễ gì quên cô gái tóc
vàng bên trời Tây cách đây hơn 50 năm để chia sẻ những cảm nhận của nhà thơ những
hình ảnh của các cô gái Sài Gòn ngày nay.
Tiếng còi tàu vẫn chứng tỏ ma lực của nó quyến rũ người đọc
thơ đến mức sau bằng ấy năm, hình như mỗi lần nghe lại bản nhạc Tiễn Em do nhạc
sĩ Phạm Duy phổ từ bài thơ “Chưa Bao Giờ Buồn Thế” của ông, người nghe vẫn cảm
thấy hình như đang dấy lên nỗi buồn man mác.
Nỗi buồn không tên nhưng có thật. Và nó vẫn ở đấy trong bất cứ
người nào nếu từng thừa nhận rằng sự chia tay nào cũng đều rơi nước mắt…
Lên xe tiễn em đi
Chưa bao giờ buồn thế
Trời mùa Ðông Paris
Suốt đời làm chia lỵ
Tiễn em về xứ Mẹ
Anh nói bằng tiếng hôn
Không còn gì lâu hơn
Một trăm ngày xa cách
Tuyết rơi mỏng manh buồn
Ga Lyon đèn vàng
Cầm tay em muốn khóc
Nói chi cũng muộn màng.
Lên xe tiễn em đi
Chưa bao giờ buồn thế
Trời mùa Ðông Paris
Suốt đời làm chia lỵ
Hôn nhau phút này
Chia tay tức thì
Em ơi khóc đi em, khóc đi em, khóc đi em
Sao rơi rớt rụng
Vai em ướt mềm
Em ơi khóc đi em, khóc đi em, khóc đi em.
Lên xe tiễn em đi
Chưa bao giờ buồn thế
Trời mùa Ðông Paris
Suốt đời làm chia lỵ
Hỡi em người xóm học
Sương thấm hè phố đêm
Trên con đường anh đi
Lệ em buồn vương vấn.
Tuyết rơi phủ con tầu
Trong toa em lạnh đầy
Làm sao em không rét
Cho ấm mộng đêm này
Nơi em có trăng soi
Anh một mình ở lại
Trời mùa Ðông Paris
Suốt đời thèm trăng soi
Lên xe tiễn em đi
Chưa bao giờ buồn thế
Trời mùa Ðông Paris
Suốt đời làm chia ly.
Theo https://www.facebook.com/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét