Albert Einstein
(14/3/1879 – 18/4/1955)
Sau khi Thế Chiến Thứ Hai chấm dứt, có một nhà đại bác học được
toàn thế giới ca ngợi về một phương trình lừng danh nhất của Khoa Học, đó là
phương trình cho biết năng lượng của vật chất: E=mc2. Trong hàng chục năm trời,
E = mc2 vẫn chỉ là đề tài của các cuộc tranh luận về mặt lý thuyết, nhưng
sự san bằng thành phố Hiroshima vào năm 1945 do quả bom nguyên tử đã chứng minh
sự thật của phương trình đó.
Trước lời ca tụng, trước vinh quang rực rỡ, Albert Einstein,
tác giả của phương trình lừng danh kể trên lại, giữ một bộ mặt thẹn thùng, xa lạ.
Sự quảng cáo thanh danh đã quấy nhiễu ông suốt đời nhưng tất cả đều bị ông coi
thường, lãnh đạm. Einstein chỉ khao khát độc nhất sự trầm lặng để có thể suy
nghĩ và làm việc.
Einstein sinh ngày 14 tháng 3 năm 1879 tại thị trấn nhỏ Ulm
bên dòng sông Danube thuộc bang Baden-Württemberg của Đức. Einstein bỏ quốc tịch
Đức năm 1896 và nhận quốc tịch Thụy Sĩ năm 1901. Sau khi tốt nghiệp trường
Eidgenössische Technische Hochschule (một trường đại học kỹ thuật) năm 1900 ở
Zurich, Thụy Sĩ, ông dạy toán tại một trường đại học kỹ thuật khác ở
Winterthur, rồi từ 1902 đến 1908, bắt đầu làm việc cho văn phòng cấp bằng sáng
chế kỹ thuật tại Bern, với chức vụ giám định viên kỹ thuật hạng III. Đây chính
là thời gian Einstein có những phát kiến quan trọng trong vật lý lý thuyết, và
cũng là nền tảng cho sự nghiệp của ông sau này, hoàn toàn làm ngoài giờ và
không có nhiều liên hệ trực tiếp với đồng nghiệp và tài liệu khoa học.
Einstein nhận bằng tiến sĩ từ Đại học Zurich năm 1905 và cùng
năm này xuất bản 3 công trình khoa học trong đó có thuyết tương đối hẹp. Sau
khi phát kiến ra nguyên lý tương đương của trọng trường năm 1907, Einstein trở
thành giảng viên tại Đại học Bern năm 1908, rồi thành giáo sư vật lý tại Đại học
Zurich năm 1909 và bắt đầu được biết đến là một nhà khoa học hàng đầu. 1911,
trong khi chuyển đến giảng tại Đại học Karl-Ferdinand ở Praha (thủ đô của Tiệp
Khắc lúc đó), ông đưa ra tiên đoán đầu tiên của thuyết tương đối rộng là ánh
sáng phải đi theo đường cong khi qua gần Mặt Trời. Một năm sau đó trở lại
Zurich tiếp tục phát triển lý thuyết về trọng trường bằng tính toán tensor, với
sự giúp đỡ của bạn học và cũng là nhà toán học Marcel Grossmann. Năm 1914 ông
quay lại Đức, trở thành thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Đức. Năm 1915, lần
đầu thuyết tương đối rộng được xuất bản. Năm 1919, đo đạc với ánh sáng mặt trời
khi có nhật thực của một đoàn chuyên gia người Anh đã khẳng định tiên đoán của
Einstein vào năm 1911.
Einstein nhanh chóng trở nên rất nổi tiếng trên thế giới, còn
ở Đức ông lại bị một số phần tử bài Do Thái tấn công. Từ năm 1920 đến năm 1927,
ông đi khắp thế giới để thuyết trình và hoạt động xã hội (1921 Mỹ, 1922 Pháp và
Nhật, 1923 Palestine, rồi 1924 Nam Mỹ). Năm 1921 cũng là năm Einstein được nhận
giải thưởng Nobel về vật lý, không phải cho công trình nổi tiếng nhưng vẫn còn
gây tranh cãi vào thời điểm này là lý thuyết tương đối, mà cho những giải thích
về hiệu ứng quang điện. Bắt đầu từ năm 1927, Einstein tham gia vào một cuộc
tranh luận với Niels Bohr về thuyết lượng tử. Ông làm việc quá sức và lâm bệnh
năm 1928. Mặc dù bình phục ngay trong năm này, cường độ làm việc của ông buộc
phải giãn hơn trước. Năm 1932, Einstein nhận giảng tại Đại học Princeton, tại Mỹ,
và không quay trở lại nữa vì chính quyền chống Do Thái Đức quốc xã đã cầm quyền
ở Đức. Năm 1933, ông tiếp tục chu du Oxford, Glasgow, Brussels, Zurich và nhận
được những vị trí danh dự mà ông đã từng mơ ước vào năm 1901 từ Jerusalem,
Leiden, Oxford, Madrid và Paris. Năm 1935 Einstein quyết định ở lại Princeton
thực hiện những cố gắng trong việc thống nhất các định luật của vật lý. Năm 1940
ông nhận quốc tịch Mỹ, và vẫn giữ quốc tịch Thụy Sĩ.
Einstein là một người phản đối chiến tranh và đã gây được 6
triệu đô la tiền quỹ bằng việc bán đấu giá bản viết tay về thuyết tương đối hẹp
của mình vào năm 1944. Ông bắt đầu lâm bệnh từ năm 1949 và viết di chúc năm
1950. Năm 1952, chính phủ Israel mời Einstein nhận chức tổng thống, nhưng ông từ
chối. Một tuần trước khi mất, Einstein ký tên vào một bức thư kêu gọi các nước
không xây dựng vũ khí hạt nhân. Ông mất tại Trenton, New Jersey, 4 giờ chiều
ngày 18 tháng 4 năm 1955.
Chỉ có hai điều là vô hạn: vũ trụ và sự ngu xuẩn của con người,
và tôi không chắc lắm về điều đầu tiên.
Only two things are infinite, the universe and human
stupidity, and I'm not sure about the former.
Sự khác biệt giữa quá khứ, hiện tại và tương lai chỉ là một ảo
tưởng dai dẳng đến ngoan cố.
The distinction between the past, present and future is only
a stubbornly persistent illusion.
Không phải là tôi quá thông minh, chỉ là tôi chịu bỏ nhiều thời
gian hơn với rắc rối.
It's not that I'm so smart, it's just that I stay with
problems longer.
Học từ ngày hôm qua, sống ngày hôm nay, hi vọng cho ngày mai.
Điều quan trọng nhất là không ngừng đặt câu hỏi.
Learn from yesterday, live for today, hope for tomorrow. The
important thing is not to stop questioning.
Sự đơn điệu và cô độc của một cuộc sống yên lặng kích thích
trí sáng tạo.
The monotony and solitude of a quiet life stimulates the
creative mind.
Có một câu hỏi đôi khi khiến tôi thấy mơ hồ: Tôi điên hay người
khác điên?
A question that sometimes drives me hazy: am I or are the
others crazy?
Đừng phấn đấu để thành công mà hãy phấn đấu để mình có ích.
Strive not to be a success, but rather to be of value.
Kẻ ngu xuẩn nào cũng có thể khiến mọi thứ trở nên to hơn, phức
tạp hơn và bạo lực hơn. Chỉ bàn tay của thiên tài - và thật nhiều dũng khí - để
biến chuyển ngược lại.
Any fool can make things bigger, more complex, and more
violent. It takes a touch of genius - and a lot of courage - to move in the
opposite direction.
Người đọc quá nhiều và dùng tới bộ óc quá ít sẽ rơi vào thói
quen suy nghĩ lười biếng.
Any man who reads too much and uses his own brain too little
falls into lazy habits of thinking.
Chúa luôn chọn cách đơn giản nhất.
God always takes the simplest way.
Logic sẽ đưa anh từ điểm A tới điểm B. Trí tưởng tượng sẽ đưa
anh tới mọi nơi.
Logic will get you from A to B. Imagination will take you
everywhere.
Sự khác biệt giữa thiên tài và kẻ ngu dốt là ở chỗ thiên tài
luôn có giới hạn.
The difference between stupidity and genius is that genius
has its limits.
Tôi không biết chiến tranh thế giới thứ 3 sẽ sử dụng vũ khí
nào nhưng tôi biết rằng chiến tranh thế giới thứ 4 sẽ sử dụng gậy gộc và đá!
I know not with what weapons World War III will be fought,
but World War IV will be fought with sticks and stones.
Tôi nghĩ và nghĩ hàng năm hàng tháng. Chín mươi chín lần tôi
đi tới kết luận sai lầm. Lần thứ một trăm tôi đúng.
I think and think for months and years. Ninety-nine times,
the conclusion is false. The hundredth time I am right.
Tôi sống với sự cô đơn đau đớn trong tuổi trẻ nhưng lại ngọt
ngào trong những năm tháng trưởng thành.
I live in that solitude which is painful in youth, but
delicious in the years of maturity.
Nếu anh không thể giải thích đơn giản thì anh chưa hiểu đủ
rõ.
If you can't explain it simply, you don't understand it well
enough.
Trước Chúa chúng ta đều thông thái và ngu xuẩn như nhau.
Anh càng đi nhanh, anh càng đi được ít.
The faster you go, the shorter you are.
Tôi là người vô đạo tới sâu sắc - điều này có phần như là một
thứ tôn giáo mới.
I am a deeply religious nonbeliever - this is a somewhat new
kind of religion.
Kẻ nào chưa từng mắc phải lỗi lầm cũng là kẻ chưa bao giờ thử
làm việc gì cả.
A person who never made a mistake never tried anything new.
Quyền lực luôn luôn thu hút những kẻ không có đạo đức.
Force always attracts men of low morality.
Trí tưởng tượng quan trọng hơn kiến thức.
Imagination is more important than knowledge.
Không thể gìn giữ hòa bình bằng bạo lực. Nó chỉ có thể đạt được
bằng sự thông hiểu lẫn nhau.Tùy chọn
Peace cannot be kept by force; it can only be achieved by
understanding.
Lực hấp dẫn không chịu trách nhiệm cho việc con người ta yêu
nhau.
Gravitation is not responsible for people falling in love.
Đừng làm gì trái với lương tâm, ngay cả khi chính quyền yêu cầu
bạn.
Never do anything against conscience even if the state
demands it.
Sợ chết là nỗi sợ hãi phi lý nhất, vì người đã chết chẳng có
nguy cơ bị tai nạn.
The fear of death is the most unjustified of all fears, for
there's no risk of accident for someone who's dead.
Chính trị chỉ cho hiện tại, nhưng phương trình là mãi mãi.
Politics is for the present, but an equation is for eternity.
Tôi không bao giờ tin vào vị Chúa chơi xúc xắc với thế gian
này.
I shall never believe that God plays dice with the world.
Tôi không có tài năng đặc biệt nào, tôi chỉ có sự tò mò đầy
nhiệt huyết.
I have no special talent. I am only passionately curious.
Môi trường là tất cả những gì không phải là tôi.
The environment is everything that isn't me.
Nhiệm vụ của chúng ta là tự giải phóng bản thân bằng cách làm
rộng vòng tròn của lòng trắc ẩn để ôm lấy mọi sinh vật sống và tất cả sắc đẹp của
thiên nhiên.
Our task must be to free ourselves by widening our circle of
compassion to embrace all living creatures and the whole of nature and its
beauty.
Nếu thực tế không vừa với học thuyết, hãy thay đổi thực tế.
If the facts don't fit the theory, change the facts.
Khoa học mà thiếu tôn giáo thì khập khiễng. Tôn giáo mà không
có khoa học thì mù quáng.
Science without religion is lame, religion without science is
blind.
Thông tin không phải là kiến thức.
Information is not knowledge.
Đừng lo lắng về khó khăn của bạn trong toán học, tôi đảm bảo
với bạn rằng những khó khăn toán học của tôi còn gấp bội.
Do not worry about your difficulties in Mathematics. I can
assure you mine are still greater.
Tôi không những chỉ là một người chuộc hòa bình mà còn là một
người chuộc hòa bình máu chiến. Tôi sẵn sàng chiến đấu vì hòa bình. Không gì có
thể kết thúc chiến tranh nếu bản thân con người không từ chối tham gia chiến
tranh.
I am not only a pacifist but a militant pacifist. I am
willing to fight for peace. N
othing will end war unless the people themselves refuse to go to war.
othing will end war unless the people themselves refuse to go to war.
Tất cả những điều có giá trị trong xã hội con người đều dựa
vào cơ hội phát triển hòa hợp trong mỗi cá nhân.
All that is valuable in human society depends upon the
opportunity for development accorded the individual.
Chúa trời rất khó hiểu, nhưng không ma mãnh.
God may be subtle, but he isn't plain mean.
Chính là trải nghiệm về những điều bí ẩn - thậm chí ngay cả
khi lẫn trong niềm kính sợ - đã sản sinh ra tôn giáo.
It was the experience of mystery - even if mixed with fear -
that engendered religion.
Nỗ lực kết hợp giữa trí tuệ và quyền lực hiếm khi thành công,
mà có thành công cũng chỉ trong chốc lát.
The attempt to combine wisdom and power has only rarely been
successful and then only for a short while.
Nguồn tri thức duy nhất là kinh nghiệm.
The only source of knowledge is experience.
Thật kỳ diệu rằng sự tò mò vẫn sống sót sau giáo dục truyền
thống.
It is a miracle that curiosity survives formal education.
Toán học thuần túy, theo cách của riêng nó, là thi ca của tư
duy logic.
Pure mathematics is, in its way, the poetry of logical ideas.
Giận dữ chỉ náu mình trong lồng ngực của những kẻ ngu xuẩn.
Anger dwells only in the bosom of fools.
Nghệ thuật tối thượng của người thầy là đánh thức niềm vui
trong sự diễn đạt và tri thức sáng tạo.
It is the supreme art of the teacher to awaken joy in
creative expression and knowledge.
Người trí thức giải quyết rắc rối; bậc anh tài ngăn chặn rắc
rối.
Intellectuals solve problems, geniuses prevent them.
Với tôi thì tôi ưa thói xấu câm lặng hơn là đức hạnh phô
trương.
As far as I'm concerned, I prefer silent vice to ostentatious
virtue.
Tình yêu là người thầy tốt hơn trách nhiệm.
Love is a better teacher than duty.
Chỉ cuộc đời sống cho người khác là cuộc đời đáng giá.
Only a life lived for others is a life worthwhile.
Quy luật của toán học càng liên hệ tới thực tế càng không chắc
chắn, và càng chắc chắn thì càng ít liên hệ tới thực tế.
As far as the laws of mathematics refer to reality, they are
not certain, and as far as they are certain, they do not refer to reality.
Khi chúng ta chấp nhận giới hạn của mình, chúng ta đã vượt
qua nó.
Once we accept our limits, we go beyond them.
Ai cũng nên được tôn trọng như một cá nhân, nhưng không phải
là thần tượng hóa.
Everyone should be respected as an individual, but no one
idolized.
Mỗi người nên đi tìm điều vốn thế chứ không phải điều mình
nghĩ là nên thế.
A man should look for what is, and not for what he thinks
should be.
Ít người thực sự nhìn với đôi mắt của mình và cảm nhận bằng
trái tim mình.
Few are those who see with their own eyes and feel with their
own hearts.
Những tâm hồn vĩ đại luôn va phải sự chống đối mãnh liệt từ
những trí óc tầm thường.
Điên rồ: lặp đi lặp lại một việc và hy vọng những kết quả
khác nhau.
Insanity: doing the same thing over and over again and
expecting different results.
Giáo dục là thứ gì còn lại sau khi anh đã quên những gì anh học
ở trường.
Education is what remains after one has forgotten what one
has learned in school.
Chủ nghĩa dân tộc là căn bệnh tiềm ẩn. Nó là bệnh sởi của
loài người.
Nationalism is an infantile disease. It is the measles of
mankind.
Tôi chẳng bao giờ nghĩ tới tương lai - nó luôn luôn đến đủ sớm.
I never think of the future - it comes soon enough.
Điều đếm được không nhất thiết đáng kể; điều đáng kể không nhất
thiết đếm được.
Everything that can be counted does not necessarily count;
everything that counts cannot necessarily be counted.
Chủ nghĩa anh hùng theo mệnh lệnh, bạo lực phi lý và tất cả
những điều vô nghĩa nhân danh lòng ái quốc - tôi mới căm ghét chúng làm sao!
Heroism on command, senseless violence, and all the loathsome
nonsense that goes by the name of patriotism - how passionately I hate them!
Ta có thể nói rằng bí ẩn vĩnh cửu của thế giới này chính là sự
lĩnh hội.
One may say the eternal mystery of the world is its
comprehensibility.
Nó đã trở nên rõ rệt tới kinh hoàng rằng công nghệ đã vượt xa
nhân loại.
It has become appallingly obvious that our technology has
exceeded our humanity.
Về sự thật và công lý, không có sự khác biệt giữa những vấn đề
lớn nhỏ, vì những điều liên quan tới cách con người được đối sử đều giống như
nhau.
In matters of truth and justice, there is no difference
between large and small problems, for issues concerning the treatment of people
are all the same.
Ký ức dễ lừa gạt vì nó khoác màu những sự kiện của hôm nay.
Memory is deceptive because it is colored by today's events.
Niềm vui quan sát và lĩnh hội là món quà đẹp nhất của tạo
hóa.
Joy in looking and comprehending is nature's most beautiful
gift.
Người đàn ông nào có thể vừa hôn mỹ nhân vừa lái xe an toàn
đơn giản là không dành cho nụ hôn sự tận tâm mà nó đáng được nhận.
Any man who can drive safely while kissing a pretty girl is
simply not giving the kiss the attention it deserves.
Nếu chúng ta biết rằng chúng ta đang làm gì, thì công việc đó
đã không còn được gọi là nghiên cứu.
If we knew what it was we were doing, it would not be called
research, would it?
Khoa học là điều tuyệt vời nếu anh không phải kiếm sống bằng
nó.
Science is a wonderful thing if one does not have to earn
one's living at it.
Mọi thứ đều nên đơn giản như nó vốn có, nhưng không nên đơn
giản hơn.
Everything should be as simple as it is, but not simpler.
Ác quỷ đã đặt hình phạt lên tất cả những thứ chúng ta yêu
thích trong đời. Hoặc chúng ta kém sức khỏe, hoặc chúng ta khốn khổ về tinh thần,
hoặc chúng ta trở nên béo.
The devil has put a penalty on all things we enjoy in life.
Either we suffer in health or we suffer in soul or we get fat.
Thế giới sẽ bị hủy diệt không phải bởi những người làm điều
ác, mà bởi những người đứng nhìn mà không làm gì cả.
The world will not be destroyed by those who do evil, but by
those who watch them without doing anything.
Người làm khoa học là triết gia tồi.
The man of science is a poor philosopher.
Đôi khi người ta bỏ ra nhiều nhất cho thứ mà người ta có thể
có được chẳng mất gì cả.
Sometimes one pays most for the things one gets for nothing.
Chiếc bàn, cái ghế, bát hoa quả và cây đàn vi ô lông; còn cần
gì hơn cho hạnh phúc?
A table, a chair, a bowl of fruit and a violin; what else
does a man need to be happy?
Tôi không tin rằng nhân loại sẽ bị quét sạch trong chiến
tranh với bom nguyên tử. Có lẽ chỉ hai phần ba người trên trái đất sẽ bị tiêu
diệt.
I do not believe that civilization will be wiped out in a war
fought with the atomic bomb. Perhaps two-thirds of the people of the earth will
be killed.
Người không coi trọng sự thật trong những vấn đề tiểu tiết
cũng không thể tin cậy được trong việc lớn.
Anyone who doesn't take truth seriously in small matters
cannot be trusted in large ones either.
Tôi tin chắc rằng làm đổ máu dưới màu áo chiến tranh không gì
khác là hành động sát nhân.
It is my conviction that killing under the cloak of war is
nothing but an act of murder.
Sự phát triển trí tuệ nên bắt đầu khi sinh và kết thúc khi chết.
Intellectual growth should commence at birth and cease only
at death.
Hiện thực chỉ là ảo tưởng, mặc dầu đó là thứ ảo tưởng dai dẳng.
Reality is merely an illusion, albeit a very persistent one.
Tôi tin rằng cuộc sống đơn giản và không phỏng đoán là tốt nhất
với tất cả mọi người, tốt nhất cả cho tâm hồn và thể xác.
I believe that a simple and unassuming manner of life is best
for everyone, best both for the body and the mind.
Nếu bạn ra ngoài để nói lên sự thật thì hãy để sự tao nhã lại
cho thợ may.
If you are out to describe the truth, leave elegance to the
tailor.
Người không còn có thể dừng lại để ngạc nhiên hay say mê kính
sợ cũng như người đã chết; mắt anh ta nhắm lại rồi.
He who can no longer pause to wonder and stand rapt in awe,
is as good as dead; his eyes are closed.
Toàn bộ khoa học chỉ là sự tinh lọc những suy nghĩ thường ngày.
Toàn bộ khoa học chỉ là sự tinh lọc những suy nghĩ thường ngày.
The whole of science is nothing more than a refinement of
everyday thinking.
Lí trí sẽ đưa bạn đi từ A tới Z, trí tưởng tượng sẽ đưa bạn tới
bất cứ đâu.
Logic will get you from A to Z, imagination will get you
everywhere.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét