Đã có nhiều bài báo kêu gọi sự thức tỉnh của
chúng ta, khi nói về rừng. Nhưng hiện trạng về rừng trên khắp đất nước chỗ
nào cũng đáng báo động. Đó là điều có lẽ không ai không biết. Mỗi lần ngó lên đỉnh
núi trơ cằn, nhìn xuống thung lũng nham nhở, mịt mù khói lửa của các cuộc khai
thác và khai hoang, khẩn hoá, hẳn lòng ta không mấy người không bị cắn rứt,
không đặt câu hỏi. Thế nhưng, rừng vẫn tiếp tục bị tàn phá khốc liệt. Khói lửa
nương rẫy. Khói lửa mở mang các công trình lớn nhỏ. Khói lửa rừng cháy. Và
khói lửa đủ các lý do ngạo nghễ ùn ùn, lem lém trước mắt chúng ta. Những cuộc
săn lùng gỗ diễn ra thường ngày, vào sâu trong các ngõ ngách của rừng được bắt
đầu bằng những bản hợp đồng, cùng với nhịp điệu kéo lên hạ xuống, khi nhịp
nhàng, khi lén lút của các trạm barie với đủ các thủ tục. Những cuộc săn bắt
thú quý thỏa thuê vẫn diễn ra ào ạt và các bảng hiệu mua bán thú quý đề khắp
nơi trên các trục đường. Những thước phim ca ngợi nông trường, lâm trường
này kia khác nọ có nhiều thành tích trồng rừng, bảo vệ rừng cùng các bài phóng
sự, ghi nhanh, nêu gương cá nhân, tập thể chẳng báo nào không có. Ấy vậy mà rừng
vẫn lùi xa vào ký ức con người. Có bao nhiêu lý lẽ để cơ quan này, tư nhân nọ
làm được hợp đồng khai thác gỗ tự nhiên. Còn bóng dáng ngẩn ngơ cô độc của bà
con các dân tộc, những người sống dưới các tán rừng xa, giờ đây trở nên
nghèo khó đến mức nói ra chỉ thêm buồn. Biết làm thế nào khác được? Mặc dù
chúng ta luôn tiếp nhận hàng ngày các lượng thông tin, và sự phân tích các lượng
thông tin ấy về tác hại của công cuộc phá rừng. Nhưng rừng vẫn không ngừng bị
hủy diệt, để cho các bãi gỗ đầy lên, những đoàn xe chở gỗ và các nhà kinh doanh
gỗ - những "ông vua bà chúa" mới vẫn nghiễm nhiên dùng tờ xanh tờ đỏ
để chi phối tới các bàn làm việc nghiêm trang!
Ai và làm thế nào để chặn đứng được lưỡi
hái tàn bạo đang ngày đêm liếm đi sự sống của thiên nhiên và đe doạ cuộc sống của
chúng ta? Năm nào rừng cũng có vài vụ việc được đưa ra ánh sáng. Nhưng rốt
cuộc là rừng vẫn không yên. Hãy tiếp tục truy quét bọn sâu mọt ở các bàn giấy
và bọn lái gỗ thao túng! Hãy đánh thức nhau sớm tỉnh táo để cùng nhau giữ lấy
những gì còn lại! Thực tế đã có biết bao Hội nghị lớn nhỏ, biết bao Hội thảo
khoa học, và cũng đã có bao nhiêu công văn, chỉ thị từ trên xuống dưới, bao
nhiêu báo cáo từ dưới lên trên. Trên đi kiểm tra, dưới kiến nghị đủ cả, tốn
kém vô chừng, nhưng rừng vẫn tiếp tục bị thua.
Rừng thua thì ai thắng? Bà con các dân tộc,
các anh chị em công nhân bảo vệ rừng, trồng rừng thua thì ai thắng? Đã và đang
có lệnh đóng cửa rừng, một giải pháp tích cực. Nhưng cụ thể thì các xí nghiệp
chế biến và khai thác gỗ, các Liên hiệp gỗ, những nơi làm trong quy hoạch, làm
trong kế hoạch của quốc gia cũng như chương trình của địa phương lại bị lao
đao, bị thua trước thực tế ngặt nghèo. Bà con các dân tộc sống ở núi rừng, anh
chị em công nhân lâm nghiệp sống chết với rừng lúc nào cũng trông chờ những biện
pháp hữu hiệu, Nhưng trớ trêu thay, họ không có con đường nào khác để có đóng
góp, nhất là đóng thuế nông nghiệp. Lại nữa, việc phát - đốt - chọc - trỉa, quá
trình sản xuất nương rẫy là quá trình tạo nên một nền văn hoá riêng. Những lễ
tục xoay vòng quanh quá trình đó như là một nhu cầu tình thần được tạo nên từ
lâu đời, không thể thiếu chứ chưa nói tới bỏ hẳn. Làm nương phát rẫy đối với
bà con các dân tộc Tây nguyên nói chung không phải mang tính chất kiếm sống đơn
thuần, mà đó là tập quán, là phong tục, là cuộc sinh tồn nơng tựa vào thiên
nhiên. Đồng thời với cuộc chiến đấu nương theo quy luật tự nhiên ấy là cuộc sống
tâm linh đầy huyền bí của các thần linh, tạo nên một sắc độ văn hóa
riêng biệt vừa độc đáo vừa đa dạng của một vùng dân cư lâu đời, có nền móng và
truyền thống vững chắc.
Vì vậy, một khi có những chương trình xây dựng
mới, ở đâu không quan tâm đến việc điều tra nghiên cứu dân tộc học, không tổ chức
được các cuộc điền dã giúp các nhà chuyên môn nhận mặt tận nơi, nhằm hiểu sâu
sắc hơn phong tục tập quán thì ở đấy tiến hành rất kém hiệu quả, thậm chí trở
thành áp đặt dẫn đến phản tác dụng. Vẫn để định canh định cư không thể áp dụng
ở vùng này, như ở vùng khác, ở cư dân này giống nh ở cư dân khác. Việc tổ
chức đời sống vật chất không gắn liền với lễ tục, với các nhu cầu đời sống tinh
thần khiến cho công cuộc cải tạo trở thành những mâu thuẫn mới rất nặng nề, như
chia rẽ dân tộc, mặc cảm thấp kém, hơn thua dẫn đến những hậu quả khôn lường.
Khoảng cách thời gian từ sau ngày thống nhất
đất nước tới nay đã có hơn ba mươi năm rồi. Ba mươi năm! Có bao nhiêu làng định
cư thành công và không thành công? Có bao nhiêu cuộc dời cư, xây dựng vùng
kinh tế mới hiệu quả và không hiệu quả? Rồi binh đoàn, sư đoàn, với những chiến
dịch khai hoang làm lúa nước tạo nên một không khí mới với những tổn hại không
ai tính được. Hiểm hoạ của việc khai hoang không tính toán, của việc khai thác
gỗ tràn lan, của các công trình xây dựng thiếu khoa học dẫn đến núi rừng trơ trọi,
đồi trọc nối tiếp đồi trọc, đất rừng xói lở, đẩy lùi cuộc sống của người dân sống
dưới các tán rừng đã khó khăn ngày càng khó khăn hơn. Và từ sự khó khăn đời sống
kéo dài đã gây nên những uất ức, những phản ứng dây chuyền, khiến lòng người bức
xúc, núi rừng chẳng được bình yên. Hãy nhìn thẳng vào sự thật và bình tĩnh tìm
ra những biện pháp tích cực nhất, nghiêm ngặt nhất nhằm bảo vệ được số rừng
còn lại. Hãy trừng trị đích đáng những tên buôn lậu rừng, những kẻ tiếp tay cho
chúng. Rừng xanh đang kêu gọi chúng ta hãy thức tỉnh. Thiên nhiên sẽ trả thù sự
vô trách nhiệm và thờ ơ của chúng ta!.
Trung Trung Đỉnh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét