Tản mạn về những bài hát mùa thu

Tản mạn 

về những bài hát mùa thu

Con người yêu mùa thu bởi người ta cũng cần được buồn biết mấy. Người ta cần buồn để hòa mình với sự tuần hoàn của thiên nhiên đổi áo bốn mùa … người ta cần buồn để quý trọng từng khoảnh khắc vui tươi … người ta cần buồn để thương, cần buồn để nhớ.

 “Khi rời đất nước ra đi, chúng tôi không còn tuổi trẻ để mang theo mà chỉ đem được rất nhiều kỷ niệm, ngổn ngang trong trí nhớ với những niềm luyến tiếc khôn nguôi. Ở quê hương chúng ta, mặc dù miền Nam chỉ có hai mùa mưa nắng nhưng tháng Tám dường như chúng ta nghe mùa Thu có con nai vàng đạp trên lá vàng khô trong thơ Lưu Trọng Lư. Và tôi tưởng tượng như có mùa Thu trở mình trên gót nhỏ dìu em đến người bằng vòng tay nâng niu hạnh phúc như trong bản Như Ngọn Buồn Rơi. 

Nhưng sao ở đây, quê người, mảnh đất tạm dung thân, tháng Chín, nhân dáng mùa Thu trở về đẹp quá trong chiếc áo xanh vàng đỏ đâu đó mà sao lòng mình không xúc cảm là mấy. Có phải quê người không có một chỗ đứng trong tâm hồn kẻ lưu vong như chúng ta, không có một kỷ niệm nào trong ký ức để nhớ để thương”. 

(Từ Công Phụng) 

Ngồi ngắm mưa thu, nghe Lá đổ muôn chiều của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn.  Lòng tôi  chợt miên man nghĩ về thu, về những bài hát mùa thu  đã coi như ký ức trong lòng, không thể không vang lên trong tôi mỗi khi lá bắt đầu rơi.

Hạ đẹp vì hạ đỏ chói chang, xuân đẹp vì xuân hồng sắc thắm, đông đẹp vì đông trắng giá băng, thu đẹp vì thu vàng nỗi nhớ. 

Con người yêu mùa thu bởi người ta cũng cần được buồn biết mấy. Người ta cần buồn để hòa mình với sự tuần hoàn của thiên nhiên đổi áo bốn mùa … người ta cần buồn để quý trọng từng khoảnh khắc vui tươi … người ta cần buồn để thương, cần buồn để nhớ. 

Tôi vẫn tưởng không cần cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ mới là thu sang. Mùa thu đã sẵn trong tâm tưởng con người, như kỷ niệm vĩnh viễn còn ở lại, như màu nắng có bao giờ phai. 

Hoài niệm cũ chẳng cách nào rũ bỏ hoàn toàn, chỉ là ru nó tạm ngủ yên. Rồi nó sẽ trở mình thức giấc vào lúc ta ít ngờ đến nhất … khi khung trời mùa đông xám nhạt áp hơi thở lạnh buốt lên khung cửa sổ … khi thu nhuộm ố một vừng quan san, chợt gợi lên niềm hoài cổ hiu hiu buồn, lá rơi ngập trời hay rụng úa lòng ta. 

Nhớ nhung, lưu luyến, hối tiếc, ngậm ngùi. Ta không còn phân định rạch ròi được nữa. Và ta mong ngóng, ta chờ đợi một điều gì mơ hồ đến bản thân cũng chẳng thể nào hiểu nổi. Dường như sau cái chát đặc của nỗi buồn se sắt vẫn đọng lại chút dư vị ngọt ngào kỳ dị. Dù hạnh phúc có ra đi nhưng tình ta còn đó, như ngàn năm ngàn năm sóng vỗ vẫn ôm một bờ cát mà thôi. 

Nhắc đến thu, người ta nghĩ ngay đến sắc tơ vàng vương vương, và lá vàng rơi khi tình thu vừa khơi, nghe chừng như đây màu tê tái. 

Nhưng đâu chỉ có thế … 

Thu là màu tím chiếc áo ôm tim lẻ loi khóc anh chiều tiễn đưa, màu tím sầu thương của những chuỗi ngày vắng nhau tháng năm còn lướt mau biết bao giờ thấy nhau. 

Thu là màu hoa thạch thảo chết lịm mong chờ bởi trên cõi đời mộng trùng lai không dễ. 

Thu là sắc lông vũ hoàng hạc bay bay mãi bỏ trời mơ, là không gian thăm thẳm diệu vợi của đêm nguyệt cầm ta gọi em trong gió, là ánh sáng huyền ảo lung linh của sáng linh lan hồn ta khóc bao giờ. 

Thu là màu xanh: xanh nuột nà trinh nguyên tà áo người mơ không đến bao giờ, xanh lơi lả lá thư nhuộm tình ân ái, xanh thơ ngây gót hài chênh vênh người em gái một sớm mai giữa chân trời lồng lộng, xanh óng gió bay cùng mây ngàn, xanh ngát trăng non gửi về với thu trần gian. 

Bởi sự lãng đãng của mối tình nghệ sĩ hào hoa, nỗi buồn thu của Đoàn Chuẩn thanh thoát quá, êm đềm như đôi mắt hồ thu huyền hoặc đến mênh mang. 

Một hòn đá ném xuống mặt hồ, cho ngàn sóng lan ra xa, khơi lên niềm nhức nhối khôn nguôi. Sắc xanh chợt mất, nhường cho lá vàng đổ muôn chiều … Rượu nồng, pháo đỏ, vu quy, cố nhân biền biệt còn không quay về? Hoa xưa đã tàn, tình ta đã tan.

Thu đi cho lá vàng bay, 

lá rơi cho đám cưới về 

Tình anh một con thuyền bé chìm sâu đại dương một đêm nổi sóng 

Có những đêm về sáng, đời sao buồn chi mấy cố nhân ơi 

Tiếc mà chi dang dở phút phân ly 

Thuyền phiêu lãng từ nay không bến đổ 

(Lá đổ muôn chiều) 

Hòa trong nỗi sầu vào thu, suối mơ cũng buồn vì suối lưu luyến tình nhân thế. Nỗi buồn tưởng không thể nào trong sáng hơn thế, tình yêu tưởng không thể nào trong sáng hơn thế, chẳng bợn chút dục vọng, sầu thương, mà dường ru con tim nguôi ngoa lắng dịu. 

Suối ơi !

Nghe rừng heo hút. 

Dòng êm đưa lá khô già trút 

Còn như lưu hương yêu dấu 

Với suối xưa trôi nơi đâu... 

Từng hẹn mùa xưa cùng xây nhà bên suối . 

Nghe suối róc rách trôi hoa lừng hương gió ngát. 

Đàn nai đùa trong khóm lá vàng tươi . 

Tơ đàn chùng theo với tháng năm, 

Rừng còn nhớ tới người . 

Trong chiều nào giữa chốn đây, 

Hồn cầm lắng tiếng đời . 

(Suối mơ) 

Mỗi khi thưởng thức nhạc phẩm Văn Cao, nghe hơi thở Đường thi lẩn khuất trong từng lời ca, tôi lại có cảm giác như ngắm một vị mỹ nhân biết rõ là tuyệt sắc nhưng không cách nào nhìn rõ dung nhan … những dáng hồng thơm hương, mắt huyền lưu xuân, gót hài khai hoa được bao bọc trong màn sương khói hư ảo. Như đi tìm Thiên Thai, vùng đất hứa chan chứa những giai điệu thần tiên mãi mãi không tồn tại trên trần gian. 

Mùa thu của Văn Cao giữ trọn cái mơ màng huyền diệu đó. Và cái Thu Cô Liêu là cái Thu buồn bã của một cái ngày xa vắng và cái nhớ đi tìm người yêu trong cái Thu thôi. 

Vàng hoen đáy nước soi rõ đường đi. 

Một mùa Thi, một mùa Thi 

Lá rơi, rơi rụng buồn chi lá vàng. 

Sương ấp lạnh non hương cứng lá 

Đã từng nghe gió biết thu sang 

(Thu cô liêu – Văn Cao) 

Mùa thu chết theo lá vàng, chết trong chiếc áo đan trên tay thiếu phụ lòng buồn vương vấn. Chàng bận lòng nhớ xa khơi, chàng còn mải theo lời gió nước, còn em đan áo mà dệt trọn nỗi nhớ thương. 

Người ơi còn biết em nhớ mong 

Tình xưa còn đó xa xôi lòng 

Nhờ bóng chim uyên nhờ gió đưa duyên 

Chim với gió bay về chàng quên hết lời thề 

(Buồn tàn thu) 

Trong những ngày thu thảm đạm, tê tái với nỗi niềm khát khao sự sống mãnh liệt nhưng đành bất lực, có người nhạc sĩ đem trọn anh hoa một đời dựng nên thu ca tam tuyệt. 

Đặng Thế Phong vẽ từng bức tranh thu bằng ca từ và nhạc điệu … không có dáng ngọc mà chỉ có trăng lan dịu dàng nhưng thấm đẫm nỗi buồn, chỉ có hoa vương sầu thu muôn đời chất ngất, chỉ có lá cây đọng lại lệ đêm trường, và kẻ cô đơn vạn kiếp thao thức nhớ thương ai. 

Làn gió lướt tới cuốn đưa hồn ta phiêu diêu theo mây trắng trôi lơ lửng 

Ngàn muôn tiếng réo rắt côn trùng như than như van mơ hồ theo gió lan 

Trăng xuống dần 

Cỏ cây thêm âm thầm 

Đông buồn trong ánh sao 

Như chiếu nhìn mắt ta bao lạnh lùng 

Lay hồn ta rồi tan 

(Đêm thu) 

Hồn người dường cũng đã tan theo trăng rồi. Mưa thu thánh thót rơi, u buồn lắng ngập bầu trời, có ai khóc đời người hữu hạn, có ai than kiếp mệnh bạc tài hoa. Làm sao níu lại gió, giữ lại mưa để cõi lòng đừng lâm ly khi hồn thu tới? Vợ chồng Ngâu còn khóc mãi vì thu … cho một đêm hội ngộ thỏa mộng tình si, và dương thế bao la buồn sẽ đời đời khóc cho nhất phiến tài tình thiên cổ lụy. 

Lòng vắng muôn bề không liếp che gió về 

Ai nức nở thương đời 

chân buông mau 

(Giọt mưa thu) 

Sương lam đã mờ chân mây mà thuyền không bến đỗ. Thuyền ơi, còn lờ lững trôi xuôi nặng nỗi đa mang. Giữa dòng ai biết nông sâu, vơ vẩn một hồn cựu mộng, mối sầu day dứt sao chặt cho đứt, khối sầu nặng trĩu sao đập cho tan … Hơi thu theo heo mây, thông ngàn vi vu lời gió vang từ miền xa lăng lắc, thuyền nhớ bến mơ trong giấc mộng phai tàn. 

Nhớ khi chiều sương, cùng ai trắc ẩn tấm lòng. 

Biết bao buồn thương, thuyền mơ buồn trôi xuôi dòng 

Bến mơ dù thiết tha, thuyền ơi đừng chờ mong 

(Con thuyền không bến)

Lá đổ muôn chiều

Sáng tác: Đoàn Chuẩn - Từ Linh 

Thu đi cho lá vàng bay, 

lá rơi cho đám cưới về 

Ngày mai, người em nhỏ bé ngồi trong thuyền hoa tình duyên đành dứt 

Có những đêm về sáng đời sao buồn chi mấy cố nhân ơi 

đã vội chi men rượu nhấp đôi môi mà phung phí đời em không tiếc nhớ 

Lá đổ muôn chiều ôi lá úa, 

phải chăng là nước mắt người đi 

Em ơi đừng dối lòng 

dù sao chăng nữa không nhớ đến tình đôi ta 

Thôi thế từ đây anh cố đành quên rằng có người 

Cầm bằng như không biết mà thôi 

Lá thu còn lại đôi ba cánh 

đành lòng cho nước cuốn hoa trôi 

Thôi thế từ nay như lá vàng bay tình lỡ rồi 

Thuyền rơi xa bến vắng người ơi 

Hướng dương tàn tạ trong đêm tối 

Còn nhớ phương nào hoa đã rơi. 

Thu đi cho lá vàng bay, 

lá rơi cho đám cưới về 

Tình anh một con thuyền bé chìm sâu đại dương một đêm nổi sóng 

Có những đêm về sáng đời sao buồn chi mấy cố nhân ơi 

Tiếc mà chi dang dở phút phân ly 

Thuyền phiêu lãng từ nay không bến đổ 

Lá đổ muôn chiều ôi lá úa phải chăng là những cánh đời em 

đêm đêm lìa xuống trần tình vương hoen úa ôi những cánh đời mong manh. 

Than tiếc mà chi chiếc lá vàng bay về cuối trời 

làm lòng anh nhớ mãi người ơi. 

Nhớ nhau từ làn môi đôi mắt. 

đành tìm trong nét bút xa xôi. 

Nhưng mỗi mùa thu chiếc lá vàng bay về cuối trời. 

Thuyền tình không bến đỗ người ơi. 

Nhớ nhau đành tìm trong tiếng hát. 

đời vắng em rồi vui với ai.