Thơ hiện đại - Cảm hứng và
thi pháp
I. Đức hạnh mới của
con người vũ trụ
Mỗi một cách tân văn học đều
có cơ sở triết học, mỹ học riêng của nó, thể hiện rõ nhất ở quan niệm về con
người và phương thức văn hoá biểu hiện con người ấy. Thơ ca nhân loại thế kỷ XX
đã có nhiều nỗ lực cách tân với nhiều trường phái gây ảnh hưởng nhiều mặt trong
đời sống và sáng tạo thơ ca Việt Nam. Nếu như Thơ Mới có nhiều bài thơ tượng
trưng, siêu thực thì thơ của một số cây bút trẻ hôm nay lại rất gần với trường
phái Beat trong thơ Mỹ.
Thơ hiện đại mang những giá
trị thời đại, nó sẽ trở thành truyền thống theo lôgíc truyền kiếp của tiếp biến
văn hóa nên nó chỉ là phát triển biến dạng tinh vi của những giá trị thơ ca
truyền thống chứ không hề phủ định những giá trị này. Nghiên cứu thi pháp của
thơ hiện đại, chỉ ra những khác biệt của nó về đam mê và hình tướng trong so
sánh với thi ca truyền thống cũng là để lần tìm trong cái rối bời cảm xúc và
ngôn ngữ của nó một đầu mối mong manh liên kết sự hỗn loạn phù du của nó với
cái gốc văn hoá, tâm linh và đời sống đã hiển nhiên trong tư cách nền tảng của
giá trị thơ ca.
Trong nỗ lực cách tân của
thơ ca hiện đại, con người dường như đang được phá ra làm lại, y như sửa lại một
bản thảo với gạch xoá và thêm bớt. Con người bị xoá đi cái đường viền quen thuộc
như ngàn xưa, cái đường viền tạo nên ranh giới giữa nó với tự nhiên và xã hội,
giữa trần gian và vũ trụ. Để biểu hiện cái sức sống mởi mẻ, mãnh liệt và cái
tâm thức giắng xé quằn quại của thời đại, con người hoá thân thành rất nhiều
sinh thể khác nhau trong thơ. Nó cũng phân thân thành từng linh kiện, cái lưỡi,
ngón tay, đôi mắt, chứng minh thư, mùi xoa, chiếc ghế... tất cả giờ đây chẳng ở
yên trong trật tự của cái Tôi, một người tình, một công dân... mà náo loại đổi
chỗ, đổi ngôi bứt khỏi nhau, vượt thoát khỏi lực hút của những trật tự cũ, những
ý nghĩa cũ để lơ lửng trong thơ như những sinh thể riêng của vũ trụ. Chúng dường
như đang sống trong nhịp đập của những thân phận vũ trụ vừa kỳ vĩ lớn lao, vừa
thầm lặng bé nhỏ, vừa như đánh mất con người xã hội lại vừa như mở rộng đến vô
cùng cuộc sống trần gian, là chứng nhân cho sự mở rộng nhân cách con người
trong sự đồng cảm với những sinh vật khác.
Con bọ chó trong thơ, giờ
đây, đâu phải là con bọ chó tầm thường bẩn thỉu của ngày xưa, mà đã trở nên một
sinh vật hùng tráng mang trong nó cái nguyên lý vũ trụ mênh mang mà con
người vừa giác ngộ. Nó không còn là ký sinh trùng của một sinh vật quen thuộc
trong thế giới quen thuộc của con ngươì mà đã trở thành một đại biểu của một thế
giới mới mà con người vừa mới khám phá và đang còn say sưa thám hiểm - thế giới
vi mô vô cùng vô tận, thế giới sinh học kỳ bí khôn lường, thế giới vô lượng kiếp
trong cái nhìn nhà Phật, thế giới của những tiết tấu vũ trụ thầm kín mà hùng
tráng nơi con người đã giác ngộ sự bất lực hữu hạn để khao khát hoà vào trong
vũ điệu kỳ ảo của thiên nhiên. Bởi thế, nhà thơ hiện đại chẳng ngại ngần ký
thác những tâm sự thời đại kỳ vĩ, những ám ảnh triết học khôn nguôi vào những bầu
bạn mới vốn nhỏ bé và gớm ghiếc. Nhà thơ biết rằng, trong cách đo khác thường của
giá trị thơ ca, con bọ chó, chú ốc sên có tầm vóc chẳng thua những ông vua, những
anh hùng trong thơ ca truyền thống vì trong tư cách những hình tượng và biểu tượng
những sinh vật bé nhỏ và yếu ớt kia có thể là điạ chỉ cuối cùng của hy vọng nơi
những hồn thiêng của những anh hùng và những vĩ nhân tạm thời nương náu trong
cơn thương khó bị xua đuổi khỏi lốt người. Nhà thơ có thể viết những bài thơ
hùng tráng ca ngợi cuộc đấu tranh của chúng để kéo dài sự sống trong một kẽ lá
khô, ca ngợi cái khát vọng muốn tận hưởng ánh trăng mà lâu nay chỉ dành riêng
cho con người tận hưởng. Trong mắt nhà thơ hiện đại các sinh vật tầm thường bé
nhỏ cũng đã được nhìn nhận như những vệ tinh mang nhân cách con người. Chúng là
những công dân mới của vương quốc thơ ca mang trong mình cả cái phi thường và
cái phàm tục, cái vô tận và cái nhỏ bé của nhân loại hôm nay. ở những bài
thơ hay, chúng trở thành những ứng cử viên có hạng của sự tìm kiếm nhân vật thời
đại vì chúng chính là những mảnh vụn của một vũ trụ thơ vừa bị phá nát vẫn cố
mang cái sức mạnh, cái cao cả của vũ trụ trong cái vóc dáng bé nhỏ tội nghiệp...
Chúng chỉ còn cố làm vẻ kiên trì đạo lý, làm nơi cư trú của tinh thần vũ trụ
trong sự trốn chạy của một thế giới hư nát, thực dụng. ở những bài thơ xoàng,
những nhân vật này chỉ là những con giòi nhốn nháo và lơ lửng đục khoét thi thể
kiều diễm của Nàng Thơ, chúng thiếu đức hạnh của tôn giáo và vũ trụ. Dù ở cực
nào thì những sinh vật nhỏ bé, những đồ đạc tầm thường trong thơ hiện đại cũng
bộc lộ rõ xu hướng khước từ cái vĩ mô cổ điển, phổ những gì thi vị thiêng liêng
cao cả vào những cái vi mô, cái đời thường. Đó là cách lặn sâu vào thế giới,
thám hiểm những đường hầm chật chội bên dưới những nền tảng đời sống ù lì
quen thuộc và nhàm chán.
Nhà thơ hiện đại đập nát vũ
trụ thơ cũ và đập nát cả con người anh ta, cả gia đình, xã hội, cái tôi. Gia
đình chẳng còn quyến rũ như tổ ấm, nó hiện lên trong thơ hiện đại như nơi cư
trú của cô đơn, goá bụa, nơi gặp gỡ của những kẻ đi hoang, những kẻ ngoại tình,
những chiếc mạng nhện, những con gián rung râu. Xã hội trở thành cái chợ nháo
nhào những sách thánh, những xa lông, những xi líp, phao bơi, ly chén và ngỗng
quay - nhốn nháo, ô hợp và dung tục. Còn con người, cái tôi, cả linh hồn và
thân thể đều đang bị đập ra, mỗi bộ phận quấy lộn như một con thú muốn đòi
riêng quyền sống, quyền tự trị. Cái lưỡi từng kiêu hãnh là kẻ phát ngôn những lời
cao siêu tinh tế, giờ đây cũng không chịu nằm yên trong miệng mà cố trườn ra
như rắn. Thân thể đòi quyền là một xác chết ngay khi nhà thơ còn sống. Móng tay
tầm thường đòi trở thành chiếc lông chim ngũ sắc... Nhưng những đổ
vỡ đó, những nhốn nháo ô hợp đó lại phát lộ một nỗi đau sâu sắc của nhà thơ
thông qua những ấn tượng ghê sợ về sự dung tục của xã hội đương đại nơi con người
có nguy cơ xuống cấp thảm hại về văn hoá. Tất cả những ấn tượng, cảm giác, những
quấy lộn có màu sắc bệnh hoạn, nổi loạn đó là dấu hiệu hoang mang khắc khoải của
một thời đại thi ca trong cảnh ngộ mất đi lực hút của những ý nghĩa nền tảng
làm nên cấu trúc tổng thể của con người xưa và vũ trụ xưa. Chính là ý nghĩa sống,
ý nghĩa xã hội, những giá trị lịch sử, những biểu tượng văn hoá cũ đã mất đi lực
hút để cố kết tất cả những sinh thể và đồ vật của thế giới bên trong và bên
ngoài thi sĩ, nên thi sĩ hiện đại quằn quại rên siết trong sự cứa xát của
hàng triệu mảnh vụn vỡ của thế giới, nhạy cảm đớn đau, chạy trốn, khóc gào,
điên dại và vơ váo nhưng vẫn không thôi mơ mộng khát khao cái đẹp và hướng thiện.
Tất cả những sự loạn luân của con người với đồ vật, sinh vật và chủ nghĩa
chỉ là cơn hoan lạc thi ca của những kẻ cùng cảnh ngộ đi hoang, vật
vã đam mê, đớn đau trong bản năng vũ trụ, bản năng chữ, bản năng người.
Cuộc loạn luân thơ ấy, thi pháp quần hôn mông muội ấy có thể không đẻ ra
ý nghĩa cuộc đời, mà chỉ sản sinh ra cảm giác và ấn tượng. Nhưng điều đó không
hề là dấu hiệu mất đi của chủ nghĩa nhân văn. Trái lại, đó là một chiều kích mới
của chủ nghĩa nhân văn, không chỉ vì những ấn tượng và cảm giác đó vẫn thường
khơi gợi những miền ký ức văn hoá thiêng liêng, những cảm hứng sáng tạo lành mạnh,
mà chính vì đó là sự rên xiết của con người, cỏ cây và đồ vật trong một thế giới
đã hư nát bởi sự đầu độc của văn minh vật chất, của những vụ cưỡng hiếp văn
hoá, của những ảo tưởng tham lam, ti tiện, thù địch ngày ngày với ý tưởng nhân
văn hằng sống trong thơ và tâm khảm các nhà thơ. Hơn thế nữa, trong thi pháp quần
hồn mộng muội ấy đã lấp ló một đức hạnh của cảm thức hoà đồng quán xuyến trong
cái nhìn vũ trụ và xã hội của con người phương Đông xưa. Cái đức hạnh sâu sắc
khôn ngoan của con người công dân vũ trụ ấy trong đời sống tinh thần của con
người Tây phương là khát vọng chinh phục vũ trụ, là ý thức về môi trường, là đạo
đức học sinh thái, một đạo đức mới mà sự xuất hiện của nó đã gặp nhiều sự
phản đối vì nó phá vỡ cấu trúc của chủ nghĩa nhân văn truyền thống. Dù ta quan
niệm rằng cái đức hạnh vũ trụ khoáng đạt kia đã hạ thấp con người xuống tầm sâu
bọ và sỏi đá hay đã nâng sâu bọ, rác rưởi lên ngang tầm con người, thì đó cũng
là một thực tại tinh thần đang hiện diện, ám ảnh và day dứt trong tâm khảm các
nhà thơ hiện đại đích thực. Và sự phập phồng của những thân phận vũ trụ khác xa
với sự đập phá con người, xã hội và ngôn ngữ ở các chiều sâu triết học và những
năng lượng thi ca.
II. Sự đầy đoạ ngôn từ
Hay là những ám ảnh của siêu
ngôn ngữ
Thơ truyền thống kể về sự
thiêng liêng, đó là ngôn ngữ của các thầy chùa nói về các bí tích, các vị thần
đang thờ phụng và các tấm lòng công đức ngưỡng mộ của tín đồ. Đôi khi nhà thơ
cũng cảm nhận được cái run rẩy mơ hồ tinh tế đâu đây của một nguồn thơ vô hình,
vô địa chỉ, nhưng sự tinh tế ấy, cái mơ hồ phiêu lãng ấy lại được kể lại,
được hiện hình lên quá nét, quá tỉnh, quá rạch ròi, nó mất đi các chiều kích của
hư vô làm nên bí ẩn và thấp thoáng. Thơ hiện đại cố gắng trình bày một bàn thờ
mà ở đó chân dung các tượng thần có phủ một chút bóng tối thần bí, tạo
nên chiều sâu của khoảng cách giữa thần thánh và trần thế khiến người đọc thơ
có cơ hội đối diện với thần thánh đích thực, một sự đối thoại run rẩy có pha im
lặng, từ chối và hoà nhập, không phải là sự đối thoại giữa khách viếng
thăm với người quản lý chùa như thơ xưa. Những cảm xúc lớn hay những cảm xúc
tinh tế đều cố gắng hiện diện trực tiếp qua bản thân hình thức trong hình
thức có thêm chiều kích, lương tri của đời sống và của hư vô, không còn là một
mặt phẳng rạch ròi và đơn điệu của sơ đồ thiết kế hay bản báo cáo về linh hồn
và cuộc sống. Thông qua hình thức nhà thơ đưa tới hay thức dậy cho người đọc
cái tính chất cái hồn vía của đời sống đích thực, run rẩy, tươi mới, sống động
chứ không phải trình bày một đời sống đã đóng hộp trong các lô gích, sự
kiện và kỷ niệm.
Nếu đọc thơ bằng đầu
óc, để gắng hiểu ý nghĩa của câu thơ, bài thơ thì người đọc sẽ luôn cảm thấy
khó hiểu. Phải đọc thơ, nhất là thơ hiện đại bằng sự cảm nhận tinh tế của văn
hoá, của trái tim. Lâu nay ta vẫn có ngộ nhận đồng nhất tâm hồn, cuộc sống thực
với ngữ pháp, ta cứ tưởng các mệnh đề ngôn ngữ sáng tỏ rạch ròi đó chính là cuộc
sống nên khi thấy ngữ pháp bị xúc phạm ta tưởng rằng cuộc sống bị xuyên tạc,
lương tri bị phá tan. Thực ra cuộc sống đích thực và chân lý thơ ca không phải
luôn đồng nhất với các mệnh đề ngôn ngữ phổ biến. Nhiều khi do nó mang những
chiều kích lớn hơn, tinh vi hơn, bí ẩn hơn ngôn ngữ nên nó phải phá tung
bộ áo ngôn ngữ thô cứng chật chội để hiện ra trong sinh thể quyến rũ và vạm vỡ
của sự sống và nhiều khi của chính lịch sử. Đó chính là cuộc sống đang tuôn chảy
trong tiềm thức, vô thức của nhà thơ, cuốn trôi đi các bờ đê ngôn ngữ tạo nên một
thác lũ, một phù sa mới. Đó chính là cái lịch sử đang hình thành và đang
phát lộ, chưa thành lịch sử nhưng không thể nói là những giá trị của nó đối
lập hay đứng ngoài cái lịch sử mà ta vẫn coi là chuẩn mực giá trị văn chương.
Thơ cũ với tinh thần duy lý tỉnh táo đóng chốt vào đầu ta những câu thơ hay như đóng những chiếc
đinh vào ván gỗ. Câu thơ đến găm vào trí não như một vật cứng, ta có thể nhổ ra
để nhường chỗ cho một chiếc đinh khác, có thể lớn hơn. Nhìn chung, thơ cũ
giống như những vật cứng có quảng tính dễ đo đạc và dễ cắt tỉa ra chi tiết. Hiện
tượng lảy ra một vài câu thơ hay để thưởng thức độc lập chỉ là dấu hiệu tố giác
thơ ngày xưa không phải sự sống vô định mà cao nhất chỉ như những hòn ngọc
trang sức ở trên thân thể của đời sống. Thơ hay đích thực giống như một người đẹp
ta không thể cắt ra cái mũi để khoe nhau. Thơ hay giống như một làn hương thông
qua ám ảnh và lan toả không dễ gì thu gọn lại, rút tiả ra một vài câu hay để
thuộc lòng, để ngâm nga, để nhớ. Thơ hiện đại toả ra hương vị bí ẩn từ toàn bộ
tác phẩm, mặc dù ta không thể nhớ một câu một chữ. Nó tạo nên một trường ám ảnh
xung quanh các câu chữ, các câu chữ chỉ là những viên sỏi ném xuống mặt hồ tâm
hồn và mất tích ở đó. Cái còn lại là những vòng sóng miên man lan toả mãi, run
rẩy mãi trong ta, xung quanh ta. Chẳng có ai làm cái việc sưu tầm những
viên sỏi đã ném đi theo cái lối chép những câu thơ hay vào sổ tay để thuộc
như cái thời ấu trĩ của văn chương. Ngôn ngữ thơ ca chỉ là cái mà nhà thơ
ném đi, hồn nhiên và loạn xạ, không phải là thứ nhà thơ cần nâng niu, gọt
giũa vì cái đích của thơ ca không phải là bản thân ngôn ngữ. Nếu như những
đứa trẻ có thể đập vụn một viên gạch để lấy những mảnh vụn chơi trò ném
thia lia thì nhà thơ cũng có thể và cần phải đập vỡ những khuôn mẫu ngôn
ngữ thô kệch để đạt tới sự ám ảnh, chập chờn và lan toả. Phật đã dạy :
"Khi ta trỏ cho các ngươi mặt trăng thì hãy nhìn theo hướng ta trỏ chứ đừng
nhìn vào ngón tay ta". Ngôn ngữ mà nhà thơ sử dụng cũng chỉ là những ngón
tay chỉ lên những mặt trăng thi ca xa vợi không thể nhìn chằm chằm vào ý nghĩa
của từ ngữ và câu cú mà tưởng rằng đã lĩnh hội được thơ ca đích thực.
Thơ hay thực sự bao giờ cũng
mang trong nó một trường thẩm mỹ, lan toả mơ hồ và ám ảnh người đọc mà không dễ
gì nắm bắt, không dễ gì định vị và học thuộc. Nó toả ra cái hương vị thân thiết
và quyến rũ của cuộc sống và tâm hồn giống như mùi thơm từ thịt da con trẻ và
mái tóc người yêu. Ta có thể cắt một lọn tóc để kỷ niệm, để làm một nghi lễ thề
nguyền hẹn ước, nhưng cái mẩu tóc ấy quyết không phải là vật mang giá trị của
con người. Câu thơ hay mà ta rút tỉa ra để học thuộc lòng cũng vậy, nó chỉ có
thể gợi nhớ một giá trị, bản thân nó là vật chết chẳng có giá trị riêng. Cái
giá trị đích thực là cái ở ngoài ta, xa ta, ta đã tưởng đạt tới nó, nắm bắt được
nó (học thuộc nó, trích dẫn nó) nhưng nó lại chợt biến đi ẩn tàng ú tim
đâu đó trong ta và quanh ta. Ta chỉ có thể ngơ ngác bần thần trong một khát
khao kiếm tìm trở lại cái hình hài chợt hiện trong khoảnh khắc nó viếng
thăm ta chứ không thể lôi nó từ trí nhớ đặt trên bàn như thò tay vào túi lấy ra
những đồ đạc thuộc quyền sở hữu của ta. Ký ức thơ là một cái khác hoàn toàn trí
nhớ khoa học và kỹ thuật cũng khác cái trí nhớ của người làm chứng tỉnh
táo trong một phiên toà. Ký ức thơ ca tiềm ẩn trong ta, khiến cho một chiếc lá
thu, một thoáng heo may, một giọt sương, một trận mưa rào, một tà áo thoáng qua
có thể thức dậy cả một qúa khứ văn hoá, cả một thế giới thơ ca. Ta đâu có thuộc
lòng hết thơ của Lý Bạch, Nguyễn Du. Paul Verlen và những ai đó nữa, nhưng một
chữ một chi tiết hay một ngẫu nhiên thi thoảng trong trời đất và trong thơ có
thể làm sống dậy tất cả hồn vía của các vị đó, ta thẫn thờ như một kẻ bị ma ám,
bị lên đồng, bị bắt làm tù binh của một làn hương. Cái thấm thía thơ, cái ám ảnh
thơ nó đâu có phải là cái thuộc lòng xác chữ. Nó là cái lãng quên - siêu nhớ,
là cái ám ảnh vô hình lan toả từ phía sau ngôn ngữ. Đó là những ký ức văn hoá ấn
tượng văn hoá mà không phải cậu học trò nào thuộc lòng bài vở cũng có thể
có được. Đó là những mã văn hoá của đời sống tâm linh. Thơ hay là thơ thức dậy
những ký ức văn hoá đó, để rồi lại trở thành ký ức văn hoá mới, ấn tượng mới,
quên lãng mới. Nếu không đạt được điều đó - không ám ảnh ta bằng một sắc thái
thẩm mỹ riêng - thì tất cả những trò đoạ đầy ngôn ngữ chỉ là trò ngáo ộp doạ trẻ
con và trò loạn luân chữ nghĩa rẻ tiền. Trò chơi chữ vô hồn đó giống như các cậu
bé tinh nghịch đi xe đạp bỏ hai tay trên đường phố dễ gây tai nạn. Và tai nạn
ngôn ngữ, va quệt về ngữ pháp và ngữ nghĩa ấy rất khác với sự náo loạn vừa kinh
sợ vừa thú vị của những người được chứng kiến sự đổ bộ của người ngoài vụ trũ từ
những đĩa bay. Trò xiếc đơn giản ấy cũng rất khác với việc ảo thuật gia
Devid Coccpophin làm biến mất cả bức tượng thần Tự do một biểu tượng có uy tín
có lẽ còn lớn hơn uy tín của các mệnh đề ngữ pháp.
Ta vẫn hay dùng từ "phù
thủy" ngôn từ để chỉ những nhà văn nhà thơ nhà hùng biện có năng lực sử dụng
ngôn ngữ siêu việt cấp cho ngôn ngữ một năng lượng đảo lộn tâm hồn và cuộc sống.
Vậy cái quyền năng ấy, cái bùa phép ấy thực sự là gì? Nếu nó chỉ là cái khả
năng thức dậy sức mạnh trong chính ngôn ngữ thì hẳn là nó phải tôn trọng bộ lễ
phục ngữ pháp mà ngôn ngữ vẫn kiêu hãnh chưng ra. Chắc chắn rằng việc các thầy
phù thủy, các thiền sư, các nhà thơ hiện đại phá vỡ các kết cấu ngữ pháp
và các kết cấu lô gích thông dụng là một việc lớn lao hơn một hành vi cư xử với
ngôn ngữ - nó giống như một hành động phá đập để giải phóng những năng lượng tiềm
ẩn của tâm hồn và đời sống, nó cũng giống như việc phá hủy kết cấu ổn định của
nguyên tử tạo nên những phản ứng nhiệt hạch.
Phá vỡ một ngữ pháp một lô
gích không giản đơn là trò đảo chữ và và chơi chữ, đó là sự công phá một tâm thức
bền vững, một kết cấu truyền kiếp, một đập chắn khổng lồ trong ký ức cộng đồng
mà nó chỉ có thể được thực hiện bởi một nội lực văn hoá mãnh liệt trong cảm hứng
sáng tạo thi ca. Nội lực văn hoá đó, sự xâm nhập bất khả kháng của một luồng cảm
hứng như năng lượng của thần linh hay của một thế giới khác ập đến sẽ biến
câu thơ bài thơ thành một tập hợp siêu ngôn ngữ mà cái hỗn loạn của nó, sự đỗ vỡ
ngữ pháp của nó mang một linh hồn mới khác hẳn với những xác chữ vô hồn
trong các trò chơi chữ, hình thức chủ nghĩa cầu kỳ và lý trí. Các trò chơi đảo
chữ thuần túy không phải là cái lắp bắp ú ớ của người thân trong cơn xúc động
hay mê sảng làm ta thắt lòng, mà chỉ là những câu đố do đầu óc tỉnh táo và lạnh
lùng chế tác.
Suy cho cùng, cái giá trị của
thơ ca đích thực nằm trọn vẹn ở cái năng lực gây ám ảnh mà cái nguồn gốc của
năng lực đó là nằm ngoài ngôn ngữ. Đó chính là tâm hồn, là cuộc sống là những
giao lưu văn hoá sâu sắc và tinh tế giữa con người và những khoảng mờ của đời sống,
những vùng xoáy của tâm linh, những tầng ký ức lịch sử, văn hoá, những thấp
thoáng hình hài của tương lai ẩn hiện trong tiên cảm và linh giác. Bởi vậy, những
người muốn cách tân ngôn ngữ thơ ca không nên vội loay hoay xoay đảo ngôn từ
mà trước hết cần trang bị một vốn văn hoá lớn và vốn những ấn
tượng trong đời sống thực. Khi những vốn liếng đó đủ đầy, rồi thì những cảm hứng
sáng tạo mãnh liệt tự nó sẽ xáo tung kho ngôn ngữ, sống chết trong đấu trường với
những con bò tót ngữ pháp. Ngay cả khi đó, chàng hiệp sĩ đấu bò vẫn không được
quên cầm trên tay trái một tấm vải đỏ kỹ thuật để làm khiên che chắn, lái chiếc
sừng ngôn ngữ hung hãn về phía có lợi cho chiến thắng của thi ca...
ĐỖ MINH TUẤN
Theo http://vanhoanghean.com.vn/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét