Sông trăng

Sông trăng 

Có tuổi thơ nào không thấm đẫm những giòng sông tươi mát? Có tuổi trẻ nào không ướt át những vầng trăng? Tuổi thơ tôi ngập tràn trong trăng và sông, khi sinh ra ở một thành phố u trầm có con sông chảy ngang thật đẹp như tên gọi Hương Giang "con sông giùng giằng con sông không chảy. Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu"(TB) và lớn lên ở một con sông nhiệt cuồng bên lở bên bồi, nặng tình nặng nghĩa như dòng Thu Bồn với nhiều mùa lũ ký ức:

Em về ở lại đây thôi!
Nghe mùa nước lũ nguồn trôi phăng đồng
Một trăm cây lá bên rừng
Gửi trong tiếng vọng xa chừng ngàn mây.
(Tiếng vọng, Bùi Giáng)

Những ngày tháng ấu thơ khi ánh điện là hiếm hoi xa xỉ, thì ánh trăng là độ lượng rãi bày muôn phương. Những đêm học thi tú tài lặng yên trong vườn nhãn ngập hương cau. Những đêm hẹn hò bồi hồi nhìn ánh trăng xuyên qua kẽ lá, bóng trăng làm nên những chùm hoa trăng ngan ngát không hương mà sao thơm thảo đời trai trẻ.

Trăng bao giờ cũng đẹp. Trăng non, trăng treo, trăng tròn hay trăng úa. Đẹp ở bất cứ phương trời nao, dù Đông hay Tây. Trăng treo lơ lửng trên những toà nhà chọc trời lấp lánh ánh điện. Hay trăng lung linh trên cánh đồng lúa bạt ngàn yên ắng. Mổi nơi, trăng đều mang một nét đẹp thật riêng. Như nét đẹp của mổi người con gái. Có lúc duyên thắm thì mặn mà, có lúc xuân thì tràn đầy sung mản, có lúc quá lứa muộn màng lại đậm đà kinh nghiệm...
Nhưng để trăng thật đẹp và phơi bày muôn lối như dáng hình người nữ trong thi ca và nghệ thuật, thì phải là trăng trên sông. Để con sông trở thành một dòng trăng, một dòng sông trăng lỏa thể sáng ngời thịt da thơm ngát - Moon River.
Những con trăng như nhân chứng thầm lặng cho bao chuyến viễn du, cho bao cuộc đón đưa tình ái từ bên ni sang bên nớ của một giòng sông nhỏ. Biết bao lần thầm hỏi thuyền ai đậu bến sông trăng đó, có chở trăng về kịp tối nay.( (Hàn Mặc Tử)

Có những đêm bỏ nhà đi hoang. Ngồi ở quán cà phê Đồng Xanh bên dòng sông Như Ý. Nhìn trăng soi những hàng cau và trải dài bên kia thôn Vỹ. Chờ mong một bóng ai lồng lộng áo tà giửa trời khuya bên kia bờ Đập Đá. Có phải con sông Như Ý này là con sông của Hàn Mặc Tử. Hay là giòng Hương Giang vằng vặc soi bóng bên bến đò Thừa Phủ, chờ người con gái Đồng Khánh đi học muộn về bên kia nội phủ. Hình như tôi là thuyền và em là trăng để mổi tháng một lần hẹn hò nhau vằng vặc giửa sông Ngân. Để nghe em hối thúc "trăng lên rồi đó anh tề! noái chi thì noái, em về mạ la". Để sông trăng chở tình về một miền hạnh phúc tơ tưởng.

Kể từ khi Hàn Mặc Tử đem sông trăng đến cho thơ năm 1938 khởi đầu cho nền thơ mới, thì đến hơn 20 năm sau ở trời tây Henry mancini mới làm nên một giai điệu bất hủ cho Moon River. Và Johnny Mercer tài năng viết lời cho giai điệu đẹp cùng dung nhan và tài diển xuất tuyệt trần của Audrey Hepburn cho cuốn phim Breakfast at Tiffany’s. Ca khúc đoạt giải Oscar for the best song và 4 giải cao qúy khác. Như một Khánh Ly đem Diễm Xưa của Trịnh Công Sơn lên ngôi, một Sỹ Phú đưa Cô Láng Giềng của Hoàng Qúy gần gủi, thì Andy Williams huyền thoại làm bài ca trở thành một signature bất tử. Bài hát được làm cover cho hàng trăm ca sĩ nhưng vẫn chỉ có một Andy Williams, một crooner (người hát những bài hát tình cảm êm nhẹ) dễ thương bảnh trai làm nên một tác phẫm âm nhạc tuyệt đẹp.

Tựa của bài hát lúc nguyên thủy là Blue River. Là cảm xúc của Johnny Mercer khi viết về con sông quê của mình Back River ở Savannah, Georgia. Nơi Mercer trải qua những tháng ngày thơ ấu men sông, hái lượm huckleberries cùng bạn nhỏ.

Moon river, wider than a mile
I'm crossing you in style someday
Oh, dream maker, you heart breaker
Wherever you're goin', I'm goin' your way
Two drifters, off to see the world
There's such a lot of world to see
We're after the same rainbow's end, waitin' 'round the bend
My huckleberry friend, moon river, and me
Mở đầu cho cuốn phim Breakfast at Tiffany’s là hình ảnh Audrey qúy phái trong trang phục thời trang Givenchy, áo đầm đen hở cổ khoe vòng chuổi ngọc trai lộng lẫy như Jacky O Kennedy, với chiếc gọng kính mát kiểu cách dừng taxi xuống trước vĩa hè của cửa hiệu đắt giá Tiffany’s & Co. Và rồi nàng đứng trước khung cửa kính của cửa hàng, rút ra chiếc bánh donut rẽ tiền trong bọc giấy, uống ngụm cà phê cũng trong chiếc ly giấy bằng đôi tay mang găng đen…Đó là hình ảnh buổi ăn sáng của nàng Audrey Hepburn xinh đẹp. Đó là hình ảnh một Audrey Hepburn trong vai góa phụ nhà quê có 5 con. Không chấp nhận cảnh đời thiếu thốn quê mùa, dọn lên thành phố mong trở thành một pretty lady chân dàiđài các. Cố tìm cho mình một ước mơ đổi đời để gặp được phu quân giàu sang. Và vang vọng trong bửa ăn sáng ở cửa hiệu Tiffany là tiếng nhạc du dương đầy mơ ước của Henry Mancini.(Một nhà soạn nhạc phim tài ba với các ca khúc bất hủ như Love Story, The Pink Panther, Days Of Wine And Roses mà các bạn hẳn đã xem.) Và tiếng ca của bài hát do chính Audrey Hepburn bên cây đàn guitar trên cầu thang sắt ngoài ô cửa căn hộ ở New York tự tình:
 Moon River! I'm crossing you in style someday.
Sông trăng mơ ước ơi! Ta sẽ (sang sông trong) thành công, qúy phái giàu sang một ngày.
 Oh, dream maker, you heart breaker.
 Wherever you're goin', I'm goin' your way.

Ơi mộng mơ, ta sẽ làm bao chàng đắm đuối. Ta sẽ theo trăng như bóng hình.Sông trăng bồng bềnh theo dòng đời. Là sông đời chở con trăng mơ ước. Khi ta đứng trăng đứng nghỉ, khi ta đi trăng cũng đi theo, vẫn bàn bạc như đời sông đời sống. 

 Two drifters, off to see the world.

 There's such a lot of world to see.

 We're after the same rainbow's end, waitin' 'round the bend.

 My huckleberry friend, moon river, and me.

Sông với trăng hay ta với những mơ ước? Trôi nỗi theo dòng đời, đi về cuối chân trời có ngọn cầu vồng, nơi quanh khúc sông khuất đó ắt sẽ có nhiều điều mới lạ. Ơi người bạn tuổi thơ, sông trăng và ta! Những người bạn dấu yêu như Huckleberry Finn trong Tom Sawyer của Mark Twain! Hay những đứa bạn trẻ nhặt hoa phượng dọc bờ sông Hương, ngắt lá dâu ven sông Thu Bồn?
Sống ven sông mà lòng hoài phố núi. Nhà bên suối mà mong mỏi thị thành. Ở sát bên đường rầy xe lửa nên hồn phiêu diêu những cánh buồm biển rộng. Phải chăng đó là khát vọng tâm lý mâu thuẩn của đời người hửu hạn trong cỏi đi về?
Đi về đi ở đi đi
Đi là đi biệt từ khi chưa về
(Bùi Giáng)

Phạm Duy có phổ lời cho bài hát tựa Dưới Trăng. Dường như chưa nói lên được những ước mơ của Sông Trăng. Nhưng cũng mang ca khúc với chút trăng tình buồn qua ngôn từ quê nhà:

Ngồi dưới trăng lắng im nghe lòng ta
Thổn thức bao chuyện ngày qua... sầu đau
Hỡi người dấu yêu, sao đành nỡ quên...
Sao đành tình ta vỡ tan như cánh chim lìa bay?
Lòng đắm say những khi ta gần nhau,
Ngồi dưới ánh trăng dịu êm cùng mơ...
Con thuyền trôi về đâu dưới trăng vàng?
Cớ sao một mình ta ngồi dưới ánh trăng lẻ loi
Buồn vấn vương... chán chường...

Những cuộc trăng gió ra đi của đời trai đầy khát vọng giang hồ. Chỉ chừng năm năm xa cách mà vần Thơ Sầu Rụng của Lưu Trọng Lư  làm man mác một tình buồn da diết:
Vầng trăng từ độ lên ngôi
Năm năm bến cũ em ngồi quay tơ.
Ðể tóc vướng vần thơ sầu rụng
Mái tóc buồn thơ cũng buồn theo.

Năm năm tiếng lụa xe đều...
Những ngày lạnh rớt, gió vào trong cây.
Nhẹ bàn tay, nhẹ bàn tay
Mùi hương hàng xóm bay đầy mái đông.

Nghiêng nghiêng mái tóc hương nồng
Thời gian lặng rớt một dòng buồn tênh.

Và con sông trăng đi về trong triết lý, ngậm ngùi ví von khi dòng sông muôn thuở còn đó với cây đa bến cũ đợi chờ thủy chung, trong khi trăng thì lúc tỏ lúc mờ, đi rồi lại về, về rồi lại đi. Vui chơi trong cuộc lữ, không biết mình đã già:

Em đi qua chuyến đò thấy con trăng đang nằm ngủ
Con sông là quán trọ và trăng tên lãng du
Em đi qua chuyến đò ối a con trăng còn trẻ
Con sông đâu có ngờ ngày kia trăng sẽ già
Em đi qua chuyến đò ối a trăng nay đã già
Trăng muôn đời thiếu nợ mà sông không nhớ ra
Em đi qua chuyến đò lắng nghe con sông nằm kể
Trăng ơi trăng rất tệ mày đi nhớ chóng về

Trăng có lẽ rồi sẽ già như những cuộc tình xưa. Nhưng những người làm nên Sông Trăng như những người muôn năm cũ, hồn ở đâu bây giờ? Nhà thơ trăng Hàn Mặc Tử rồi cũng bỏ trăng nằm sóng soãi bên cành liểu mà đi ở tuổi thanh xuân. Henry Mancini, Johny Mercer và Audrey Hepburn cũng bỏ Moon River mà đi như Trịnh Công Sơn thôi biết đâu nguồn cội. Chỉ có Moon River Sông Trăng còn đó, ở đây muôn đời. Và cuộc đời cứ mãi thiết tha:

Nhân sinh đại đại vô cùng dĩ,
Giang nguyệt niên niên vọng tương tự.( Trương Nhược Hư)

Người sinh mãi, kiếp nào cho biết,
Nhìn trăng sông năm hệt không sai.(Tản Đà)

Đêm nay rằm, trăng sáng quá! Bạn hãy cùng tôi tắt ngọn đèn nhà, ra hiên tay cầm ly rượu ấm. Nghe ca khúc Moon River, nhìn trăng và thấy trong lòng thật mát một dòng sông. Nếu có say thì say trong hoài niệm, chớ như Lý Bạch ôm trăng mà chìm đắm thật buồn.

NP Bảo Sinh