“Chiếc lá cuối cùng” một tình khúc day dứt

“Chiếc lá cuối cùng” một tình khúc day dứt

Tôi không nhớ chính xác từ năm nào tôi đã yêu thích đến thế, bài Chiếc Lá Cuối Cùng do nhạc sĩ Tuấn Khanh sáng tác. Tôi chỉ có thể mang máng, hình như thời gian đó Lệ Thu đang đạt tới vị trí tột đỉnh trong nghề ca hát của cô. Như vô số thanh niên khác, tôi rất say mê tiếng hát Lệ Thu, qua Nửa Hồn Thương Đau (nhạc phẩm của Phạm Đình Chương), qua Ngậm Ngùi (Phạm Duy sáng tác), … và dĩ nhiên qua Chiếc Lá Cuối Cùng. Từ chỗ say mê tiếng hát, tôi chìm đắm trong bài hát. Lúc đó tôi chỉ vừa mới lớn, chưa tiễn ai thì làm sao có cảm giác “chiều vào thu tiễn em sầu lạnh giá” như thế nào. Tôi chưa xa ai nên làm sao biết “xa nhau chưa, mà lòng nghe quạnh vắng” ra sao. Tôi cũng chưa biết nhấp rượu, nên không rõ “rượu cạn ly uống say, lòng còn giá” đến mức nào.

Thế nhưng sự xúc động sâu lắng vẫn ngấm vào tôi qua những tiếng thở dài trong ca khúc Chiếc Lá Cuối Cùng:

“Đêm qua chưa, mà trời sao vội sáng? Một đàn chim cánh nhỏ chở mùa sang. Chiều vào thu tiễn em sầu lạnh giá. Lá trên cành từng chiếc cuốn bay xa… Xa nhau chưa, mà lòng nghe quạnh vắng? Đường thênh thang gió lộng một mình ta. Rượu cạn ly uống say lòng còn giá. Lá trên cành một chiếc cuối bay xa… “

Có lẽ, óc tưởng tượng “hơi sớm” của cậu thanh niên ham thích âm nhạc – là tôi lúc đó – giúp tôi sớm cảm nhận những dòng nhạc Tuấn Khanh đã viết.

Đối với riêng tôi, Chiếc Lá Cuối Cùng là tình khúc day dứt nhất so với những bản tình ca khác của nhạc sĩ Tuấn Khanh. Day dứt nhất, vì suốt dòng nhạc Tuấn Khanh mà tôi được biết, chỉ trong bài Chiếc Lá Cuối Cùng mới có hình tượng một chàng trai buồn tình, uống say để mong quên sầu, nhưng men rượu không sưởi ấm nổi cõi lòng lạnh giá; để rồi chợt tỉnh ra, bàng hoàng tự hỏi không biết đêm đã qua hay chưa, không biết người tình đã xa rồi hay chưa. Chiếc Lá Cuối Cùng day dứt nhất, vì dòng nhạc tình Tuấn Khanh nói chung, tha thiết lắm nhưng vẫn dịu dàng, chừng mực, như một chàng trai mới lớn, vẫn còn rụt rè trong yêu đương chứ chưa dám tận hưởng một cách trọn vẹn, phóng túng.

“Một hôm bước lần theo lối cũ tôi về, thầm mơ giàn hoa tím xưa chưa phai. Đời tôi đã nhiều lần gió lùa xao xuyến tim đơn chiếc thân. Lòng tôi vẫn còn ghi mãi phút êm đềm, thềm hoa chia tay lúc trăng đang lên. Hẹn tôi đến một mùa sẽ thắm duyên lành, ngắt bông hoa tím trên cành trao anh… Chiều nay dưới giàn hoa thơm ngát êm đềm, vầng trăng thu soi mắt em long lanh. Hỏi tôi những chiều buồn mây tím xây thành, có thương hoa thắm mong chờ không anh? (Dưới Giàn Hoa Cũ)

“Khi nắng nhẹ vương trên lưng đồi. Xa vắng miền quê bao năm rồi, về gặp em ngây thơ duyên dáng, hôm xưa tiễn anh nơi cuối làng… Em nhé mình thương nhau muôn đời. Anh giữ gìn biên cương xa vời. Đừng buồn khi xa nhau anh nhé! Thăm em đôi ngày rồi anh đi”. (Hoa Soan Bên Thềm Cũ)

“Rồi đây anh đưa em về nơi vui ấm êm, trăng soi đầy thềm. Nhìn nhau khẽ nói câu thời gian trôi qua mau, không phai lạt đâu… Chiều nay nghe chơi vơi, nhìn chiếc lá sắp rơi, mưa giăng đầy trời. Ngời sáng khóe mắt em, mừng vui nghe qua đêm. Thôi đừng gọi tên”. (Một Chiều Đông)

“Tại mình còn yêu. Tại mình còn thương đôi mắt lạ thường, say đắm thẹn thùng e ấp ngại ngùng. Ngày ấy yêu nhau. Giờ khóc xa nhau. Nghe lòng bão tố, thiết tha hay nhạt phai?” (Nhạt Nhòa)

Tôi tin là sự dịu dàng, chừng mực ấy trong nhạc tình Tuấn Khanh là điều tất nhiên, bởi thế hệ ông lúc đó còn bị nhiều ràng buộc bởi xã hội khắt khe. Ông sinh ra trước thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Nghe kỹ lời nhạc ông viết, người nghe sẽ nhận ra trong đó mang nhiều thi tính, nói cho dễ hiểu là chất thơ và đó là loại thơ tiền chiến như chính nhạc của ông được xếp vào dòng nhạc tiền chiến. Điều này tôi không lấy làm lạ, bởi thế hệ ông lớn lên, rất gần gũi những dòng nhạc những bài thơ tiền chiến thời ấy.

Vì chất thơ trong nhạc nên lời nhạc bóng bẩy, dễ bị hát sai ở một vài chữ, trong một vài câu (và nghĩ cho cùng, không riêng gì nhạc Tuấn Khanh, mà nhạc của một số tác giả khác cũng bị “sửa” chữ) do sự sơ ý của người hát: “Như hương hoa soan dâng bên thềm (dịu dàng nhưng ngát say)” đã bị hát sai, thành ra “như hương hoa soan vang bên thềm… ” Trường hợp tương tự như vậy cũng xảy ra với bài Chiếc Lá Cuối Cùng, thay vì “đêm qua chưa (mà trời sao vội sáng)” thì họ lại hát là “đêm chưa qua”.

Dòng nhạc Tuấn Khanh nói chung, còn nét đặc biệt nữa là thường đề cập đến hoa. Và nếu không hoa thì lá. Điển hình là trong những bài Hoa Soan Bên Thềm Cũ, Dưới Giàn Hoa Cũ, Chiếc Lá Cuối Cùng, Một Chiều Đông (như đã trích ở phần trên), cũng như những bài khác nữa:
“Hôm nay bạn đi gót chân theo nhịp dạ hành. Tuổi đời vừa xinh như nụ hoa nở thêm cánh… ” (Hai Kỷ Niệm Một Chuyến Đi)

“Hoa nào mà không phôi pha sắc hương. Ân tình nào mà không gây vấn vương. Lê đôi gót đi khắp chốn ngàn phương để tìm hương… ” (Quán Nửa Khuya)

“Nhớ em gọi tên, chỉ nghe lá rơi bên thềm. Nhiều đêm thầm mơ những phút êm đềm… ” (Nhớ Nhau)

“Thương em bé nhỏ, nụ hoa chớm nở. Tình buồn như áng mây bay… ” (Chiều Lá Đổ)

Đôi nét về nhạc sĩ Tuấn Khanh:

Nhạc sĩ Tuấn Khanh (sinh 1933) tên thật Trần Ngọc Trọng, Tác phẩm của ông đa số là nhạc vàng nhưng cũng có ở nhiều thể loại khác, điển hình như Chiếc lá cuối cùng, ca khúc nổi tiếng nhất của Tuấn Khanh thường được xếp vào dòng nhạc tiền chiến.

Ngoài viết nhạc, ông còn là một ca sĩ với nghệ danh Trần Ngọc.
Tiểu sử

Trần Ngọc Trọng sinh năm 1933 tại Nam Ðịnh.

Năm 1950, ông về sống ở Hà Nội, tại đây học vĩ cầm từ người anh cả

Năm 1954 được giải hạng nhất của đài phát thanh Hà Nội về giọng hát.

Năm 1955, một mình vào Nam, sáng tác nhạc phẩm đầu tiên: Ðò Ngang (viết cùng Y Vân).
Năm 1982, vượt biển sang Hoa Kỳ, sống ở Garden Grove, California.

2008, ông về Việt Nam thực hiện album “Hoa soan bên thềm cũ”.

Tác phẩm

Chiếc lá cuối cùng
Chiều biên khu
Chúng mình đẹp đôi
Dù thương không nói
Dừng bến
Dưới giàn hoa cũ
Đò ngang
Đồi sim
Đêm này nghỉ đỡ chân
Giọt lệ vu quy
Gọi buồn
Hoa cài thép súng
Hai kỉ niệm một chuyến đi
Hoa soan bên thềm cũ
Khuya nay
Lời tạ tình
Mộng đêm xuân
Một chiều đông
Mùa xuân đầu tiên
Ngày nào con trở về
Nhạt nhoà
Như muôn lớp sóng
Những ngày xa cách
Những lời ru (thơ Nguyễn Đình Toàn)
Nẻo đường kỷ niệm
Nếu còn thương
Nỗi niềm
Quán nửa khuya
Vườn đời
Sầu mộng
Tại vắng anh
Thầm gọi tên em
Tôi mơ vòng tay
Tình trong khói lửa
Ước hẹn
Xin cho đôi mình
Theo bacsiletrungngan