“Người
quê” và những nét sáng tạo từ cổ tích
Thơ ông thấm đẫm hương vị của
cổ tích, ấp ủ nhiều tìm tòi, sự ngộ năng cho ông những câu thơ độc đáo. Vừa mở
tập thơ ra, ta gặp vầng trăng thiêng liêng đang khe khẽ dậy thì: Trăng khe
khẽ tròn lên nhung nhớ/ Trời Nguyên Tiêu bầu sữa rưng rưng (Trời Nguyên Tiêu).
Nguyễn Tuyển hiện đại thơ
mình bằng chính cái chất quê ủ thơm lời dân dã. Ngôn ngữ dân gian đi vào trong
thơ ông nhẹ nhàng khéo léo, cứ ngỡ như chỉ cần ông cất bút lên là lời dân gian
đã ùa về:Trống cơm ba nhịp bảy vòng/ Núng na núng nính cái bồng bột xuân/ Đêm hội
Chen nóng rần rần/ Của trời cho chẳng dành phần riêng ai (Lục bát đi tìm). Từ
ngôn ngữ ấy, hồn cốt ấy, “Người quê” Nguyễn Tuyển cứ “chân đất đầu trần” mang
những buồn vui cũ mới thả vào mọi ngõ ngách dân gian: Bán nghèo mua mớ
long đong/ Lều xiêu quán vắng gió thông thốc chiều (Ngẫu hứng chợ chiều). Quả
thật khi thơ đầy đặc chi tiết thì có vẻ như nó đến gần hơn với cuộc sống. Những
câu thơ Nguyễn Tuyển khi mơ màng cùng hương gió đồng quê, khi trần trụi tính thời
sự, trầm mình cùng nỗi buồn của kiếp lúa khoai: “Ai ơi,tấc đất tấc vàng”/
Lòng ngao ngán nỗi mùa màng bội thu/ Bấm tay cộng cộng trừ trừ/ Vào ra quanh quẩn
còn dư mẻ rờm.(Những điều trông thấy). Lạ thật, câu chữ không đánh bóng, không
làm dáng, cứ áo nâu chân đất về với “phe nước mắt” bằng những chi tiết rất
trung thực của đời thường… vậy mà ám ảnh thế.
Điểm nhấn của Người quê nằm
ở những tứ thơ bay bổng cùng quê. Đây là mảng thơ có mật độ sáng tạo dày nhất.
Sự sáng tạo ấy được hình thành từ những phút thăng hoa, nhập đồng của cảm xúc
và ngôn ngữ: Tôi tìm về tuổi thơ tôi/ Thốt nhiên vướng bóng người chơi cỏ
gà/ Em giờ đã mấy tầng bà/ Tôi đi mòn gót vẫn là một tôi/ Gió nồm là gió nồm
ơi…(Gió nồm). Những phút nhập đồng ấy luôn tạo ra những nét riêng, cái riêng ấy
gần gũi, trong trẻo lắm: Lộc mở mắt run run bấy bớt/ Nhánh cỏ gừng tơ tưởng
thắt lưng xanh(Ký ức mưa). Đây nữa, đọc đoạn thơ này mà ngỡ như đang được
cập nhật một clip đặc trưng của xứ đồng chiêm: Nhớ nôn nao í ới tiếng ếch
đồng/ Chú nhái bén đánh đu câu cò lả/ Xanh cọc cầu ao tự tình chim bói cá/ Giọt
trăng non thánh thót giọt đàn bầu(Về quê). Còn nhớ ở tập thơ trước, Người quê
Nguyễn Tuyển có bài Qua đình với những câu thơ thấm đẫm hơi thở dân
gian: Đình dẫu trăm gian ngói bạt ngàn/ Vẫn là hữu hạn nhớ nghe em/ Yêu thương
ai nỡ nào đong đếm/ Khát, uống khô sông vẫn cứ thèm. Khai thác, phát triển được
cái hồn cốt dân gian như thế trong sáng tác của mình không phải dễ. Đó là tư tưởng
hiện đại, là sự vận động của văn chương cùng thời đại. Nói cụ thể hơn: Thơ
Nguyễn Tuyển gợi cho người đọc những cách tiếp cận khác khi tìm hiểu và cảm nhận
văn hóa truyền thống. Này đây mối tình của Chí Phèo – Thị Nở được nhìn nhận qua
cặp mắt nhân văn và hiện đại của người quê: Mập mờ trăng đuối bên sông/ Vườn
hoang khuất nẻo như không có giời/ Chợt buồn vui/ Chợt khóc cười/ Nát xuân mới
được làm người một đêm / Hỏi trời hỏi đất mà xem/ Cái vườn chuối đẫm trăng đêm
có còn? (Đêm trăng). Giời ạ, cái nhìn của “người quê” đa chiều và hiện
sinh lắm: Bảo tàng Chăm dắt tay tôi/ Nhìn Lin – Ga, sóng sánh cười… mắt
em/ Bồ quân rừng rực chín lên/ Tay và tay siết như quên phận người (Ở bảo tàng
Chăm)…
Người quê với những tứ
thơ tự do, phóng khoáng, hiện sinh mà không dung tục. Hóm hỉnh, dung dị mà
không thô mộc. Vần điệu truyền thống mà không khiên cưỡng… Người quê ơi,
Vài lát cắt mong manh chia sẻ cùng tác giả, khép lại mấy dòng này, chỉ mong giữa
trời đất đồng chiêm ấy “người quê” cứ thỏa sức mà thăng hoa cùng hương đồng gió
nội: Vườn quê thỏa sức mà thơm/ Hình như trăng cũng sáng hơn đêm rằm/ Giàn
thiên lý, giậu cúc tần/ Nồm nam lên, gió ướp đầm hương quê. (Người quê).
Ban biên tập
VANHOADATVIET.COM xin trân trọng giới thiệu một vài bài thơ của ông:
Thơ Nguyễn Tuyển
Gió nồm
Tôi tìm về tuổi thơ tôi
Thốt nhiên vướng bóng
người chơi cỏ gà
Em giờ đã mấy tầng bà
Tôi đi mòn gót vẫn là một
tôi
Về quê
Ta lại về quê theo ngọn gió
heo may
Lá cháo chúng sinh tỏ bày
thơm thảo
Dầm sắt chữ I chui dưới cầu
chim sáo
Chở “Nón bài thơ” hớn hở
sang sông.
Nhớ nôn nao í ới tiếng ếch đồng
Chú nhái bén đánh đu câu cò
lả
Xanh cọc cầu ao tự tình chim
bói cá
Giọt trăng non thánh thót ngọt
đàn bầu.
Đêm cuối thu chìm vào giấc
chiêm bao
Đom đóm trần nhà chập chờn hồn
tiên tổ
Nỗi áo cơm nhọc nhằn viễn xứ
Chạnh lòng con cun cút tìm về!…
Dưới giàn bầu nâng li với
trăng khuya
Ngây ngất hương quê!…
Đường đời xuôi ngược!
Đêm trăng
Trăm năm hai mặt Chí Phèo
Cháo hành xụp xoạp,
nhăn nheo mắt đời
Không bùa bả, chẳng lả lơi
Như thân chuối hột, giữa trời
bão giông
Mập mờ trăng đuối bến sông
Vườn hoang nẻo khuất…
như không có giời!
Chợt buồn vui…
Chợt khóc cười…
Nát xuân mới được làm người…
một đêm!
Hỏi trời
hỏi đất… mà xem
Cái vườn chuối đẫm trăng đêm
có còn?!…
Hà Nội, 9/2013
Nguyễn Thế Kiên
Theo http://vanhoadatviet.com/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét