VĂN THƠ NHẠC: Bản tình ca không tác giả

Chủ Nhật, 31 tháng 1, 2016

Bản tình ca không tác giả

Bản tình ca không tác giả

Ai đã từng cầm cây guitar, có ý luyện classic thì thế nào cũng biết bài Jeux interdits (còn gọi là Romance). Có lẽ nhiều người nghĩ rằng đây là bài nhạc không lời soạn riêng cho guitar chứ không biết rằng đó là ca khúc với lyrics bằng những thứ tiếng khác nhau. Ngay ai là tác giả của nhạc phẩm này vẫn còn tranh cãi cho dù tác phẩm được phổ biến khắp nơi.

Bài này là nhạc phim của phim Pháp, tựa đề “Jeux interdits”(Trò chơi cấm), do René Clément đạo diễn, được phát hành năm 1952,

Romance thường được hiểu là “Tình ca” .Thuật ngữ này xuất hiện ở Tây Ban Nha thoạt đầu mang ý nghĩa “Bài hát thế tục” được sáng tác bằng tiếng Tây Ban Nha để phân biệt với các ca khúc Tôn giáo bằng tiếng Latinh. Dần dần, ngôn từ Romance được phổ biến, phát triển rộng rãi ra ngoài biên giới Tây Ban Nha và trở thành tên gọi cho một thể loại thơ ca trữ tình và một thể loại âm nhạc dành cho giọng ca. Trong âm nhạc Pháp thế kỷ 18, Romance đồng nghĩa với “Chanson” – đơn giản là một bài hát không cần bè đệm đàn. Thời gian sau đó, ngôn từ này được hiểu đồng nghĩa với “giai điệu” và chỉ đến đầu thế kỷ 19, Romance mới được khẳng định như thể loại ca khúc nghệ thuật hàn lâm, nhất thiết phải có phần đệm.

Cho tới bây giờ, Romance vẫn có nhiều tên gọi khác nhau như: Estudio en Mi de Rubira (Bản Étude cung Mi của Rubira), Spanish Romance, Romance de España, Romance of the Guitar, Romanza và Romance d’Amour.

Về tác giả thì có khi từng nơi, từng lúc được xem là của Antonio Rubira (?-?), David del Castillo (?-1937), Francisco Tárrega (1852-1909), Fernando Sor (1778-1939), Daniel Fortea (1878–1953), Miguel Llobet (1878-1938), Vicente Gómez (1911-2001) và Narciso Yepes (1927-1997). Đây hầu hết là những nhà soạn nhạc và biểu diễn guitar nổi tiếng của Tây Ban Nha.

Vì có quá nhiều tác giả gán cho nó, nên nhiều năm qua từ Anónimo (khuyết danh) thường đặt kề bên để trở thành bản Anónimo Romance (Anonymous Romance) – Bản Tình ca không tác giả.

Tuy nhiên có mấy dấu hiệu sau đây liên quan tới các danh cầm: Narciso Yepes, Vicente Gomez, Antonio Rubira, Ferdina Sor và xứ sở Ukraina.

Năm 1952, đạo diễn Pháp René Clément, cho ra mắt cuốn phim trắng đen tựa là Jeux Interdits (Trò chơi cấm). Ngay phần giới thiệu âm nhạc cho phim, có ghi tên Narciso Yepes, với ngụ ý rằng Yepes là tác giả bản Romance.

Bộ phim Jeux Interdits đã “chở” Romance đi khắp nơi, vô tình gieo vào suy nghĩ của khán giả trên khắp năm châu, Yepes là tác giả bản Romance.

Ngày 19 tháng 6 năm 1982, trên kênh radio “Nuestra Programa”, Đài Phát thanh Quốc gia Tây Ban Nha, có cuộc phỏng vấn giữa các phóng viên Fernando Argenta & Araceli Gonzaslez Campa và Narciso Yepes.

Nhạc sĩ Narciso Yepes đã khó khăn khi biện minh để tái xác nhận Romance do ông sáng tác vào sinh nhật 7 tuổi của mình (1934), như một món quà tặng mẹ. Và vì không thể chứng minh được mình là tác giả nên khi phải giải thích nguồn gốc bản nhạc trước đại chúng, có khi ông phải gọi nó là bản Anónimo Romance. Thế nhưng ngày nay ở Tây Ban Nha, Yepes đã có được xác nhận tác quyền.

Các bạn nghe danh cầm Štěpán Rak: