Mê Bach và mê sách

Mê Bach và mê sách

William Hurd Scheide năm 2002, với 

bốn phiên bản Kinh Thánh in đầu tiên

“Tôi nghĩ rằng Bach bí ẩn mãi còn bí ẩn. Nhiều nghệ sỹ quan trọng vẫn chưa hiểu hết nhạc Bach, họ đang bỏ lỡ ít nhiều”.

William T. Scheide phất lên nhanh chóng trong cơn lốc dầu khí ở Pennsylvania cuối thế kỷ XIX, rồi đột ngột nghỉ hưu ở tuổi 42. Với triệu phú này, đó là quyết định dễ dàng. Ông đã thừa tiền để làm điều muốn làm thực sự: mua sách và đọc.
William có con trai tên John chia sẻ tình yêu chữ nghĩa. John chu đáo hiến tặng một số tiền cho trường Princeton cùng nhiều trường đại học khác và giáo hội trưởng lão. Như cha, John dành phần lớn cuộc sống sưu tầm và đọc, thường là sách hiếm. Ông thành lập thư viện tại nhà ở Titusville, giá gỗ sồi với cửa kính viền chì.

Con trai của John, William Hurd Scheide, ở trong một phòng nhỏ ngay trên thư viện. Dễ dàng bước xuống cầu thang, kéo ghế ngồi và lật từng trang sách cổ, từ các chương Kinh Thánh trên giấy cói, cuốn sách in đầu tiên của Shakespeare, cho đến bài phát biểu về chế độ nô lệ viết tay của Tổng thống Abraham Lincoln. Lợi ích phong phú như số hiện vật trên kệ.

Cha qua đời, William H. Scheide hưởng thừa kế năm 28 tuổi. Hơn bảy thập kỷ tiếp theo, ông duy trì và phát triển niềm đam mê cha truyền con nối. Mất ngày 14.11.2014, tròn 100 tuổi, Scheide dành trọn đời theo đuổi, đạt nhiều thành tựu từ thiện và nghệ thuật đa dạng, sâu sắc.

Thư viện cậu bé William H. Scheide khám phá bây giờ là thư viện Scheide, sự sưu tầm không ngừng nghỉ khiến nơi này trở thành một trong những bộ sưu tập sách hiếm vĩ đại nhất thế giới. Nổi bật như bốn phiên bản Kinh Thánh in sớm nhất, Tuyên ngôn độc lập bản in đầu tiên năm 1776, và cuốn sách đầu tiên ông nội mua tháng 9.1865 làThe Chemical History of a Candle của nhà bác học lừng lẫy Michael Faraday.

Tốt nghiệp lịch sử ở đại học Princeton, Scheide tiếp tục lấy bằng thạc sĩ âm nhạc ở đại học Columbia với luận văn Âm nhạc của Bach ra sao trong thế kỷ đầu tiên sau khi qua đời? Ông dạy âm nhạc tại đại học Cornell trước khi chuyển sang nghiên cứu độc lập hàng trăm tác phẩm thanh nhạc ít được biết đến của nhà soạn nhạc vĩ đại thời kỳ Baroque Johann Sebastian Bach (1685 – 1750). Lợi thế chính là thư viện nhà ông có đến 47 tập nhạc của Bach được công bố trong vài năm cuối thế kỷ XIX. Ngụp lặn trong biển cantata (tạm dịch: đại hợp xướng) của Bach, Scheide nảy ra một ý tưởng: tách biệt aria và duet. Năm 1946, ông hiện thực hóa ý tưởng bằng việc sáng lập nhóm Aria Bach. Ông ưu ái hợp đồng dài hạn nhiều nghệ sỹ tài năng đương thời như Julius Baker (sáo), Robert Bloom (kèn oboe), David Soyer (đàn cello) và Eileen Farrell (giọng soprano). Nhóm ra mắt ở New York năm 1948, nổi tiếng và phát hành hàng loạt bản ghi âm, đồng thời bị chỉ trích vì sự phá cách lạ lùng. “Tôi nghĩ rằng Bach bí ẩn mãi còn bí ẩn”, ông trả lời phỏng vấn năm 1980, khi quyết định kết thúc tham gia tài chính với nhóm, “Nhiều nghệ sỹ quan trọng vẫn chưa hiểu hết nhạc Bach, họ đang bỏ lỡ ít nhiều. Cantata được chơi trong nhà thờ, nhưng tôi muốn đặt can-tata giữa đời sống âm nhạc chúng ta”.

Không lâu sau khi thành lập nhóm Aria Bach, Scheide bắt đầu phát triển việc lúc ấy ít ai nghĩ đến: đỡ đầu cho một số phong trào dân quyền, bảo trợ luật sư Thurgood Marshall (1908 – 1993) lãnh đạo quỹ pháp lý Hiệp hội quốc gia vì sự tiến bộ của người da màu là thẩm phán tòa án tối cao sau này. Scheide tích hoạt động dân quyền tại địa phương từ đầu những năm 1950.

William H. Scheide sinh ngày 6.1.1914 tại Philadelphia, lớn lên ở Titusville, Pennsylvania. Mẹ ông là bà Harriet Hurd từng làm công tác xã hội ở New York. Sớm đam mê piano nhưng Scheide phải theo học lịch sử vì trường đại học Princeton bấy giờ chưa có chuyên ngành âm nhạc. Tư tưởng và hoạt động từ thiện phù hợp với đường lối đảng Dân chủ, nhưng William Hurd Scheide gia nhập và là đảng viên Cộng hòa đến hơi thở cuối cùng. Ông từ chối lời khuyên thay đổi đảng của vợ và sự mời mọc khắp nơi. “Tôi không bao giờ có thể từ bỏ Lincoln”.

Tri Sơ tổng hợp

Theo https://nghiemluongthanh.wordpress.com/