Đằng sau những nụ cười

Đằng sau những nụ cười (Khánh Ly) 

 Là những giọt nước mắt

Đằng sau những nụ cười

Thể loại: Phi hư cấu <<Hồi ký, tiểu sử>> Đằng sau những nụ cười

Tóm tắt tác phẩm

Đằng Sau Những Nụ Cười là 55 câu chuyện nhỏ, là 55 nỗi đau, nỗi vui buồn của Khánh Ly cùng cuộc đời.

“Một hôm tôi hỏi Sơn: “Sống trong đời mình cần phải có gì? Làm gì?” Sơn cười, ngón tay dài khẽ đẩy cái gọng kính đang trễ xuống. Câu trả lời ngắn gọn: “Cần có một tấm lòng”. Tôi nhìn Sơn: “Một tấm lòng?”, ở giữa thế kỷ này, giữa thời gạo châu, củi quế, giữa thời giá trị con người được đánh giá bằng áo quần, nhà cửa, vòng vàng, hột xoàn… Một tấm lòng để làm gì? Sơn nhìn tôi, ngón tay lại đẩy cao gọng kính. “Sống trong đời ta luôn luôn phải sống với một tấm lòng, phải có một tấm lòng, dù không để làm gì cả, dù chỉ để… gió cuốn đi”. Tôi nhìn sững Sơn, không nhớ là bao lâu, nhưng chắc chắn là lâu lắm. Cứ ngồi nhìn anh, nhìn vầng trán mênh mông, cúi xuống thật thấp, ngón tay gầy trên những sợi dây đàn. Chiều xuống lúc nào không hay, gió từ sông Hương thổi mạnh. Hình như trời muốn chuyển mưa. Hình như lòng tôi cũng đang chuyển động dữ dội. Một ánh sáng kỳ lạ nào đó vừa chiếu dội vào cõi u tối, ngu muội.” – Khánh Ly

Nhắc đến cố nhạc sĩ tài hoa Trịnh Công Sơn, người ta lập tức nhắc đến Khánh Ly, người mà đến giờ chưa ai có thể thay thế trong dòng nhạc Trịnh. Lần đầu tiên, một quãng đời được chị chia sẻ cùng độc giả, khán giả của mình qua cuốn sách Đằng Sau Những Nụ Cười. Đó là cả một quãng thời gian 50 năm đi hát cũng như bôn ba khắp bốn phương của chị, thấp thoáng bóng dáng những người đàn ông mà theo chị “nợ cả cuộc đời”. Và dù đi đâu, làm gì, trong tim chị vẫn thiết tha cháy bỏng ước muốn “mãi mãi làm một người Việt Nam nguyên vẹn hình hài”:

“Tôi muốn được mãi mãi làm một người VIỆT NAM… NGUYÊN VẸN HÌNH HÀI… trong cái cộng đồng người Việt ở hải ngoại. Một cộng đồng biết thương nhau bằng trái tim Việt Nam, thì tôi cũng sẽ không phải, không đến nỗi phải yêu thương cuộc đời bằng chính trái tim… của tôi. “MỖI NGÀY TÔI CHỌN NGỒI THẬT YÊN. NHÌN RÕ QUÊ HƯƠNG, NGỒI NGHĨ LẠI MÌNH. TÔI CHỢT BIẾT RẰNG VÌ SAO TÔI SỐNG, VÌ ĐẤT NƯỚC CẦN MỘT TRÁI TIM”. Tôi ở đây và tôi cũng cần một trái tim.”

Tác giả

Khánh Ly

Ca sĩ Khánh Ly (tên thật: Nguyễn Thị Lệ Mai, sinh ngày 6 tháng 3 năm 1945 tại Hà Nội) bắt đầu sự nghiệp ca hát từ những năm 1960, gắn liền với các ca khúc của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Ca sĩ Khánh Ly với biệt danh “Nữ hoàng chân đất” hay “Nữ hoàng sân cỏ” là một trong những tiếng hát tiêu biểu nhất của tân nhạc Việt Nam. Nghệ danh Khánh Ly được cô ghép từ tên hai nhân vật Khánh Kỵ và Yêu Ly trong tác phẩm Đông Chu Liệt Quốc.

Năm 1970, hãng Nippon Columbia mời Khánh Ly sang Nhật thu đĩa. Hai bài Diễm Xưa và Ca Dao Mẹ của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn (hát bằng hai thứ tiếng Việt – Nhật) đã đứng đầu bảng Top Hit nhiều lần tại Nhật. Năm 1979, cô thực hiện đĩa thứ 2 cùng với hãng Nippon Columbia, và nhanh chóng có số bán lên tới hơn 2 triệu bản.

Năm 1988, là một tín đồ Công giáo mộ đạo, Khánh Ly được mời đến Vatican trong lễ tuyên phong các Thánh Tử đạo Việt Nam. Trong sự kiện này, Khánh Ly đã gặp và biểu diễn cho Giáo hoàng John Paul II. Bốn năm sau (1992) có lại được vinh dự diện kiến Ngài lần thứ hai, nhân Đại hội Giới Trẻ tại Denver, Colorado (Mỹ).

Năm 1997, đài NHK của Nhật chọn Khánh Ly là một trong 10 nhân vật tiêu biểu của thế kỷ 20 cùng với Mẹ Teresa, Tổng Thống Mandela, bà Gandhi, Thủ Tướng Do Thái Mayer, nhà thời trang Gucci,… Đặc biệt, đài NHK đã thực hiện bộ phim tài liệu dài 50 phút về cuộc đời cô với tựa Khánh Ly: Tiếng Hát Của Sự Đoàn Tụ. Đạo diễn phim, ông Hideo Kado, được trao giải Emmy Award của TV Nhật nhờ cuốn phim này. Vào tháng 9 năm 1997, quyển sách về cuộc đời của Khánh Ly với tựa Khanh Ly: Most Famous Singer From Saigon, dày 270 trang, viết bằng tiếng Nhật của đạo diễn Hideo Kado cũng được đài truyền hình NHK phát hành và bán tại Nhật Bản.

Năm 2007, trong quyển sách công phu của ông Donald Cohen, nhà nghiên cứu âm nhạc nổi tiếng, nguyên Chủ tịch Hội Âm nhạc Hoa Kỳ, với ba ấn bản Anh, Pháp, và Tây Ban Nha có tựa đề Tango Voices: A Collection Of Celebrated Tangos From Around The World do Nhà xuất bản Wise, thuộc Hiệp hội Âm nhạc Anh phát hành, ca sĩ Khánh Ly đã được chọn là 1 trong 26 ca sĩ hát nhạc Tango hay nhất thế giới qua ca khúc Chút Hờn Ghen (Jalousie ‘Tango Tzigane’) của nhà soạn nhạc Đan Mạch Jacob Thune Hansen Gade, cố nhạc sĩ Phạm Duy phổ lời Việt.

Hiện tại, ca sĩ Khánh Ly sống tại thành phố Cerritos thuộc tiểu bang California (Mỹ).

Báo chí viết về “Đằng Sau Những Nụ Cười”

Khánh Ly đằng sau những nụ cười – Kỳ 1: Cô bé trên chuyến xe chở bắp cải

Những ngày này, người mộ điệu có thể cầm trên tay những album Khánh Ly, lần đầu tiên được phát hành chính thức trong nước (bởi Phương Nam Phim). Song song đó, Công ty TNHH MTV Phương Nam Book cũng ký hợp đồng độc quyền xuất bản cuốn tản văn Đằng sau những nụ cười của ca sĩ Khánh Ly.

Từ trái sang: Khánh Ly – Lệ Thu – Thái Thanh 

 Ảnh: Từ sách Đằng sau những nụ cười

Trước khi đến với bạn đọc vào 2.6, được sự đồng ý của Phương Nam Book và ca sĩ Khánh Ly, Thanh Niên trích giới thiệu cuốn tản văn này với bạn đọc.

Lần đầu đứng trên sân khấu

Trước ngày tôi theo mẹ di cư vào nam, thành phố Hà Nội tưng bừng với một hội chợ lớn. Tôi không nhớ rõ là do ai tổ chức, hình như do người Pháp thì phải. Bởi lúc đó, người Hà Nội không gọi là hội chợ mà gọi là Kermesse. Cũng như tất cả các hội chợ ngày nay, với đủ tất cả trò chơi cho trẻ con và người lớn, tôi nhớ một sân khấu nhỏ được dựng lên cho một cuộc thi hát, kiểu tuyển lựa ca sĩ bây giờ.

Lúc đó tôi được 9 tuổi. Mẹ ở xa, bà nội tôi thì hoàn toàn không biết gì về cái gọi là Kermesse bởi bà tôi vốn chân quê, không biết chữ. Làm sao tôi lọt được vào trong, tôi đi với ai, một thằng nhỏ cùng phố tên Đồng, và làm cách nào tôi có thể leo lên sân khấu để… hát. Hôm đó tôi hát bài Thơ ngây. Tôi không biết tác giả là ai vì tôi học lóm từ những cửa hàng trên con phố Hàng Bông những ngày cuối tuần trên đường từ nội trú về nhà bà nội. Tôi chẳng được giải gì cả.

Sau đó tôi vào Sài Gòn. Một Sài Gòn thật xa lạ đầy quyến rũ với các ly đá nhân si rô xanh, đỏ và tờ giấy một đồng xé làm hai mà vẫn xài được, mỗi nửa gọi là năm cắc. Năm 1956, dượng tôi nhận việc tại Đà Lạt, gia đình chúng tôi ở khu Chi Lăng, trước đó được gọi là Saint Benoit, nơi đó có những biệt thự được xây cất giống hệt nhau. Gia đình tôi ở căn đầu tiên cạnh con đường đất nhỏ đưa đến hồ Chi Lăng.

Lúc đó, tôi không biết đọc tiếng Việt nên không đọc báo nhưng do đâu mà tôi biết được là ở Sài Gòn có một cuộc tuyển lựa ca sĩ nhi đồng và ai là người ghi tên cho tôi, thú thật tôi không nhớ. Song nhiều phần là ở bác tôi, bác Tuất, là chị ruột của mẹ tôi. Bác trai là nhạc sĩ, bác sử dụng trompet hình như trong ban quân nhạc ở Hà Nội. Chị ruột tôi cũng hát, tên chị là Lệ Yến, hai người chị họ con bác Tuất cũng hát…

Nghĩ lại là nhiều phần tôi đã nhờ gia đình bác Tuất ghi tên cho tôi đi dự cuộc tuyển lựa ca sĩ nhi đồng khoảng cuối năm 1956. Làm thế nào mà một con bé mới 11, 12 tuổi dám làm quen và xin quá giang một xe chở bắp cải về Sài Gòn, tôi nằm ngủ còng queo phía sau với những chiếc bắp cải, rồi từ bến xe tôi tới nhà bác tôi. Ai cho tôi tiền để ăn dọc đường và về tới nhà bác Tuất, tôi không thể nhớ nổi.

Nơi có buổi tuyển lựa hôm đó là rạp Norodom do Đài Pháp Á tổ chức. Tôi ghi danh với tên thật là Lệ Mai. Bài hát tôi chọn là bài Từ giã kinh thành nhưng bị bác. Lý do tôi còn nhỏ quá để hát một bài quá buồn, chỉ dành cho người lớn… Ban giám khảo cho tôi hát bài Ngày trở về của nhạc sĩ Phạm Duy. Tôi mặc cái quần sọc trắng, cái áo sơ mi ca rô của anh tôi, cắt tóc tém như con trai và tôi hát. Và tôi chiếm hạng nhì sau thần đồng Quốc Thắng.

Sau buổi hát, bác Tuất gái bắt tôi phải về Đà Lạt ngay, mẹ và dượng tôi đang nổi trận lôi đình với đứa con gái bất trị gan liền tướng quân. Tôi lại ra bến xe rau tìm đúng ông tài xế tốt bụng, nằm co ro sau xe giữa đống hàng hóa cần chuyển từ Sài Gòn về Đà Lạt.
Ảnh hưởng từ bố

Không cần phải kể lại, bất cứ ai trong chúng ta cũng biết cách trừng phạt con cái ngày xưa ở Việt Nam. Tôi chui xuống rãnh nước cạnh nhà ngồi khóc. Lúc đó tôi mới khóc, không phải vì đau mà là tủi, tôi nhớ bố tôi, ông đang ở đâu, còn sống hay đã chết như mẹ nói. Ông rất yêu tôi, ông sẽ không bao giờ đánh tôi vì chính ông đã từng ôm tôi và hát. Ông đánh đàn mandoline hát bài Chiều vàng của Nguyễn Văn Khánh, Con thuyền không bến của Đặng Thế Phong. Bố tôi chưa bao giờ đánh tôi, ông sẽ không bao giờ. Trái tim non dại của tôi không ngớt vang lên tiếng gọi xót xa… Bố ơi… Bố ơi…

Tôi chỉ thần tượng bố tôi, thế cho nên những điệu nhạc, những lời bài hát đã từ lúc nào xuyên vào tim tôi và ở lại đó. Tôi yêu tiếp những gì mà bố tôi đã yêu, trên hết là nhạc, bởi qua nhạc tôi như nhìn lại khuôn mặt của bố mình mà tôi biết rằng trên cõi thế, chẳng bao giờ tôi còn có thể gặp lại ông nữa. Ở một nơi nào đó, chắc bố tôi cũng không nghĩ rằng những bài tình ca ông hát trên bước đường ly loạn đã vô tình trở thành định mệnh. Một định mệnh đẹp đẽ nhưng nghiệt ngã dành cho đứa con gái xấu xí ông yêu thương nhất.

Những tình khúc người ta gọi là Tiền chiến đã gắn liền với tôi trong suốt năm năm trời ở Đà Lạt và sẽ mãi mãi về sau. Tôi vẫn luôn thắc mắc tự hỏi ở thời buổi loạn lạc, nhiễu nhương, thiếu thốn đói khổ, bằng vào những nguyên tố nào, các nhạc sĩ lại có thể gửi lại cho đời sau những tình khúc đẹp đẽ, trong sáng, lãng mạn mà vẫn thánh thiện. Một nét đẹp không hề vương một chút đời thường…
Khánh Ly

Nguyên Vân (lược trích)

(Tít do Thanh Niên đặt)

Đọc tiếp những kỳ tiếp theo trên báo Thanh Niên:

Khánh Ly đằng sau những nụ cười – Kỳ 2: Anh bao giờ cũng ở trong tim tôi

Khánh Ly đằng sau những nụ cười – Kỳ 3: Cuộc gặp gỡ định mệnh

Khánh Ly đằng sau những nụ cười – Kỳ 4: Hai số phận trải qua đổ vỡ

Khánh Ly viết về ‘những cú tát’ trong đời

Trong sách đầu tay, danh ca không giấu việc bà từng bị nói xấu, gièm pha, mắng mỏ… Bà chọn thái độ sống im lặng, chăm chỉ làm việc để đối đầu thị phi.

– Tên sách: Đằng sau những nụ cười

– Tác giả: Khánh Ly

– Nhà xuất bản Văn học, Phương Nam Book

Cuốn Đằng sau những nụ cười của Khánh Ly tập hợp những trang tản mạn của nữ danh ca hàng chục năm qua. Cuốn sách theo thể loại tản văn, tuy vậy, đây gần như là những ghi chép mang tính tự truyện về cuộc đời Khánh Ly. Chân dung “người đàn bà hát” hiện rõ qua từng trang sách, từ tính cách đến các sự kiện, nhân vật quan trọng xoay quanh cuộc đời đầy thăng trầm của bà.

Khánh Ly tự giễu mình là người ít học. Tuy nhiên, đó chỉ là sự học trong trường lớp. Bà học được nhiều hơn từ đời sống, từ thế thái nhân tình, từ những lần vấp ngã đau đớn và những phút thăng hoa. Các bài học xương máu lẫn quả ngọt đến từ nghiệp ca hát góp phần hình thành nên diện mạo một nhân vật thú vị của làng âm nhạc Việt Nam.

Bìa sách “Đằng sau những nụ cười” của Khánh Ly.

Nhiều khán giả nhận xét Khánh Ly có một chất giọng liêu trai, ma mị. Đọc sách bà viết, có thể hiểu thêm, ở một khía cạnh nào đó, ngoài thiên phú, giọng hát xuất phát từ con người có cuộc đời nhiều ngang trái, nhiều nỗi buồn, buộc bà phải chọn cho mình một thái độ sống riêng. Chính điều này làm hình thành nên giọng hát nặng trĩu nỗi buồn của một thời nhưng cũng nhẹ tênh, tha thiết và không kém phần thanh lịch của người trải đời.

Khánh Ly sinh ra ở Hà Nội, rồi cùng gia đình vào Sài Gòn, Đà Lạt sinh sống. 16 tuổi, bà theo nghiệp ca hát, bắt đầu hành trình “lang bạt” để sinh tồn trong cuộc đời. Sớm mất người cha mình yêu thương và không gần gũi được với mẹ ruột, bà miêu tả mình qua trang viết như một người luôn giữ nỗi cô đơn thường trực trong lòng. Bà sớm đối mặt với lầm lỡ trong tình yêu, làm mẹ đơn thân. Rồi bà chọn xứ người để định cư, tiếp tục theo đuổi sự nghiệp ca hát.

Trên cuộc đời thăng trầm đó, Khánh Ly tâm sự: “Tôi cũng từng lãnh những cú… tát trái, tát phải, những cú đấm nghìn cân, những nắm bùn vứt vào mặt tôi ở đằng sau những nụ cười. Nhưng có sao đâu. Thế mới là đời… Cứ bình thản trước mọi việc là câu trả lời đúng nhất. Im lặng cũng là một cách sống…”, đó là lời tâm sự của Khánh Ly. Cũng ở một bài viết khác, Khánh Ly giãi bày về sự nghiệt ngã của thị phi dành cho mình: “Cái mặt tôi đây, ai muốn chửi, thích chửi thì xin mời. Chỉ biết một điều là bao giờ tôi cũng đứng thẳng, nhìn thẳng và đi ngay. Nếu có một điều gì cần phải chứng minh thì tôi chỉ chứng minh với bản thân mình mà thôi”.

Từ nỗi buồn của cuộc đời người đàn bà có số phận truân chuyên, Khánh Ly còn viết về nỗi buồn của đời người hạn hữu, của những mùa xuân trôi tuột qua mang theo dấu mốc tuổi tác. “Mấy ai có thể thực sự hiểu được, nhìn thấu được nỗi bi thương luôn luôn được giấu kín đằng sau nụ cười” (bài viết Nơi chốn bình yên).

Chuyện Khánh Ly bàn đến trong sách còn là những câu chuyện nhỏ về âm nhạc. Bài viết đầu tiên của cuốn sách – Vì sao tôi hát nhạc Tiền chiến? – thể hiện sự trân trọng của Khánh Ly dành cho một dòng nhạc quan trọng của Việt Nam. Từ lời kể của bà, một giai đoạn khá đặc biệt trong lịch sử âm nhạc đương đại Việt Nam được phác họa.

Từ năm 1969 đến năm 1975 là khoảng thời gian cực thịnh của những bài tình ca lãng mạn, trữ tình. Tác giả thương yêu tác phẩm của họ, thường xuyên liên lạc và gắn bó với ca sĩ để đích thân tập cho họ hát. Từ đó làm nảy sinh những tình cảm thầy trò, anh em kéo dài mãi cho đến sau này. Và đó cũng là lời giải thích cho mối dây liên hệ của giọng hát Khánh Ly với nhiều nhạc sĩ, trong đó có người tri kỷ của bà, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Cứ 100 bài thì có đến 99 bài là do chính Trịnh Công Sơn tập cho Khánh Ly hát.

Từ Trịnh và Vũ Thành An đến Ngô Thụy Miên, Từ Công Phụng…, tên tuổi Khánh Ly đến với người nghe nhạc Việt trên toàn thế giới. Niềm đam mê hát của bà được đúc kết qua lời tự sự: “Nỗi sợ không còn được hát lớn hơn nỗi sợ chết”.

Những cực nhọc của của những chuyến bay show dọc ngang ở môi trường âm nhạc hải ngoại lắm bi hài, như chuyện bị bầu show quỵt tiền hay “đem con bỏ chợ” cũng được Khánh Ly kể lại qua giọng điệu hài hước. Những câu chuyện kể này có thể giúp người đọc hình dung phần nào môi trường sinh hoạt văn nghệ của kiều bào Việt Nam ở nước ngoài.

Một phần quan trọng trong sách, Khánh Ly viết về người chồng quá cố – ông Nguyễn Hoàng Đoan. Đó không phải là người chồng đầu tiên của bà nhưng là người gắn bó với bà gần 40 năm, trải qua bao cay đắng ngọt bùi. Đọc sách, có thể hình dung, Khánh Ly ngày càng yêu chồng hơn theo thời gian, và cay đắng nhất là khi ông qua đời, bà lại càng nhận ra tình yêu ấy mãnh liệt hơn bao giờ hết. “Hình như chưa bao giờ mình nói yêu nhau. Nếu bây giờ em nói, có kịp không”, là lời tâm sự giấu nước mắt bên trong của bà.

Những trang viết của Khánh Ly có chỗ trau chuốt, mượt mà như chất nhạc và lời ca của Trịnh Công Sơn thấm đẫm trong tâm hồn bà. Bà cũng thường trích dẫn những lời nhạc của Trịnh trên trang viết của mình. Nhưng cũng nhiều chỗ, văn của bà xù xì, thô mộc như tính cách ngang tàng ở người đàn bà trải nhiều sương gió trong cuộc đời.

Gần 40 năm sống nơi xứ người, nhập quốc tịch Mỹ, Khánh Ly vẫn mê mải với mắm, muối dưa cà, với nỗi hoài hương không bao giờ giấu giếm. Qua sách, bà còn chia sẻ với mọi người hoài bão dành quãng cuối của cuộc đời cùng bạn bè tri kỷ thực hiện nhiều việc thiện nguyện. Bà cho rằng đó là cách để mình đi tìm niềm vui, hạnh phúc.

“Đằng sau những nụ cười” phát hành vào ngày 2/6.

Thoại Hà

Khánh Ly – Đằng sau những nụ cười

Từng quen thuộc với hình ảnh Khánh Ly - ca sĩ, sẽ ít nhiều ngỡ ngàng khi tiếp xúc với một Khánh Ly - người viết, kể lại những mảng màu thương nhớ về quãng đời nhiều thăng trầm trong cuốn sách Đằng sau những nụ cười.

Đằng sau những nụ cười là 55 câu chuyện nhỏ, là 55 nỗi đau, nỗi vui buồn của Khánh Ly cùng cuộc đời.

Có khi cô kể về “bốn mùa của tôi”, người đã đi cùng cô qua biết bao thăng trầm của đời sống, đã “chịu đựng” tính khí khó chịu, ngang bướng của cô. Có khi cô dành nhiều trang giấy để kể về những chuyến đi hát, về những người bạn tâm giao của mình hay cũng có khi dành nhiều thời gian chỉ để nói về những điều “vụn vặt” như hũ cà, cây ớt hay thậm chí là những lo lắng rất “phụ nữ” như tóc rụng, thừa cân…

Dù là kể về bất cứ một hồi ức nào, đằng sau những khóc cười riêng tư ấy đều là những yêu thương rất thực với người, với đời, với quê hương xứ sở. Có những nỗi vui, nỗi hạnh phúc. Cũng có những nỗi nhớ thương buồn như phận người mà rất đỗi dịu dàng. Vì “tuyệt vọng cũng đẹp như một bông hoa”.

Không viết theo bất cứ một trình tự nào, các câu chuyện kể trong Đằng sau những nụ cười như những đường nét riêng biệt lúc có lúc không nhưng gắn kết trong những nhớ quên của bức tranh kí ức.

Trong bức tranh ấy, hiện rõ tình yêu lớn của nữ ca sĩ với hai người. Một Trịnh Công Sơn, từng đi cùng nhau trong những ngày rất trẻ, yêu thương nhau bằng một tình yêu rất đỗi lạ kỳ. Một Nguyễn Hoàng Đoan ngỡ chỉ là một mảnh tình “chắp vá” nhưng đâu ngờ lại bên nhau đến trọn đời. Người mà Khánh Ly dẫu “biết chiều nay anh không về, nhưng em vẫn chờ và em sẽ khóc”…

Sách ‘Đằng sau những nụ cười’ của ca sĩ Khánh Ly sẽ ra mắt vào đầu tháng 6 tới đây.

T.Lê

Clip ca sĩ Khánh Ly chia sẻ về 

Đằng sau những nụ cười

Theo http://ebook.vietradar.com/